Van een transparante jurk naar een halve rok. Van het perfecte lichaam naar een jas met ingebouwde bochel. Van Emma van Jane Austen naar The Elephant Woman van David Lynch. Een aftasten van de grenzen tussen lichaam en kledingstuk.

Lene Kemps

Het New York Times Magazine wijdt een themanummer aan toekomst-kijken en voorspelt voor 2096 de terugkeer van het begrip beauty. Pure schoonheid, ongehinderd door politieke of commerciële connotaties. Niet de schoonheid die we verwateren met glamour, chic of stijl om ze meer toegankelijk te maken. Niet de politiek correcte normen die worden gebruikt om een ideaal op te dringen. Zoals auteur Peter Schjeldahl stelt : ?Een niet te onderdrukken, anarchistische kwaliteit zonder dewelke het leven een vergissing zou zijn. (…) Schoonheid die voedsel voor de ziel is.? Hij illustreert zijn idee met een kunstwerk : Betty van Gerhard Richter (1988), een schilderij gebaseerd op een foto die de kunstenaar van zijn dochter nam. Schjeldahl : ?Het is een Vermeer-achtig werk met schitterende kleuren die het oog betoveren. Maar dat kunnen slimme tijdschriftenfoto’s ook. Wat het werk tot schoonheid verheft, is een ondoordringbare vreemdheid : de rug van het meisje is gedraaid, ze kijkt naar iets anders in de diepte. Wie haar onzichtbare blik volgt, verliest zijn hart aan het schilderij.?

Het werk lijkt erg veel op wat we op de catwalk hebben gezien : romantische bloemmotieven, tedere kleuren, een blond hoofd met een wrong. Een romantisch en lieflijk beeld. Het zou Gwyneth Paltrow kunnen zijn als Emma. Of Kate Moss tijdens een defilé van Prada of Comme des Garçons. Iedereen is geobsedeerd door rozenblaadjes, ochtenddauw en engelenkrullen. Zelfs Junya Watanabe levert zijn visie op een idyllische Engelse lieflijkheid, compleet met religieuze gezangen.

Ontwerpers werken hard aan dat nieuwe begrip : moderne schoonheid. Minimalisme, couture of cleane carrièrekleding blijken niet te volstaan om de tijd te vatten of de kleerkast van een vrouw te vullen. Er wordt naar andere oplossingen gezocht. Goedbedoelde pogingen verzanden in te duidelijke frullen-romantiek of te voor de hand liggende lingerielooks. Wij keken dit seizoen naar honderd versies van de onderjurk en naar duizend onderbroekjes onder lagen transparant chiffon. Sex and sensibility dus. Heel mooi bij Dolce & Gabbana, die zich natuurlijk erg thuis voelen in de rayon korsetterie. Maar transparantie wordt even vaak als gratis styling-element gebruikt. Gooi er nog een tangaslipje tegenaan en dan verveelt de zaal zich niet. Er wordt uitgebreid gemord en geklaagd over de nadrukkelijke aanwezigheid van blote borsten, terwijl doorkijkblouses en lingeriejurken al eeuwen bestaan. Trouwens, de jurk wordt nooit zo transparant gekocht als ze geserveerd wordt, en wordt op de catwalk bijna altijd gevolgd door een deftig broekpak.

Wie de onzichtbare blik van de ontwerper volgt, kan veel moois ontdekken in het volledige schilderij : een verlangen naar vrouwelijkheid en een natuurlijke elegantie, een verfrissende openheid en een lieve interpretatie van het begrip sexy. Het woord mooi wordt weer vaak gebruikt. Kleren en motieven zijn pretty. Zelfs de strenge Jil Sander toont een meer kwetsbare vrouw in zachte, vloeiende kleding.

Onder de titel ?De nieuwe kleren van de keizer? staat in het oktobernummer van The Face een modereportage waarin de kleren onzichtbaar zijn. Men toont letterlijk enkel de indruk die ze hebben gemaakt, op de huid van de drager dan wel. Het rode lijntje op het voorhoofd, nagelaten door een pet. Kousenribbeltjes op het onderbeen. Een spoor van een korset op de rug, een indruk van de heupbroek op het achterwerk. Met netjes de merken vermeld. De kousen zijn van Comme des Garçons, het korset van Chalayan en de broek van Alexander McQueen. Het is een teder en herkenbaar beeld, tegelijkertijd een ironisch commentaar. Is mode louter een spel van labels geworden ? Ook op een andere manier is de reportage profetisch : van kledingstukken blijft in de zomercollecties vaak alleen het idee over, een schim. Alles is transparant of hoogconceptueel. En onder lagen chiffon of strakke stretch is het lichaam het allerbelangrijkste : superslank en eeuwig jong, of graatmager en adolescent, zo u wil.

Ontwerpers zetten vraagtekens, op meer dan één manier. Sommigen als Mugler en Saint Laurent defileren niet meer en twijfelen aan de geldigheid van het modeshow-systeem. Anderen veranderen van huis alsof het niets is McQueen wordt ontwerper bij Givenchy, Galliano gaat van Givenchy naar Dior, Ferré gaat weer naar Milaan , een stoelendans die vragen oproept over wat een modehuis of de ziel van de couture dan eigenlijk nog voorstelt.

Het zijn bedenkingen die Yohji Yamamoto zich duidelijk ook maakt. Hij levert de meest verrassende collectie van de modeweek, één die zegt : ?Couture ? Ik kan het ook.? Hij opent zijn defilé met silhouetten die de klassieke Chanel-tailleur parodiëren. Hij maakt er destroy-couture van : het tweed is een beetje gerafeld en de jabot zit scheef. Daarna volgen variaties op de New Look van Dior en Yohji’s versie van de avondjurk met pailletten : een schitterend patchwork van kleurige driehoeken. Het defilé eindigt met de kleur die op een subtiele wijze alle defilés domineert : geel.

Martin Margiela toont na jaren deconstructie mode in afbraak een mode in opbouw : een halve rok, een kwart drapage, de voorkant van een trui, alles vastgepind op een paspop-basishemd van hard beige linnen. ?Je loopt veeleer met een idee rond dan met een kledingstuk?, geeft persattaché Patrick Scallon toe. ?Maar dat is wat de mensen van Martin verwachten : ideeën. Onze klanten hebben geen enkel probleem met het concept van de collectie. De verkoop in Japan is bijzonder succesvol geweest. De prijs kan soms een probleem zijn, maar het ideeëngehalte nooit.? Het is een collectie die charmeert door de gedurfde aanpak en het vakmanschap. Niemand anders zou ons een halve rok voor de prijs van twee kunnen verkopen. Metamode, een bezinning over het begrip, een nieuw begin.

De klacht dat Japanse kleding niet lichaamsbewust en dus niet sexy is, heeft Rei Kawakubo omgebogen tot een onderzoek over wat deze begrippen eigenlijk inhouden. Moet kleding zich aan het lichaam aanpassen of omgekeerd ? Onder een stretchjurk zitten bulten en uitstulpingen, of een worstvormige buis die rond het lichaam is gewikkeld. Kawakubo’s variatie op de wonderbra’s, schoudervullingen en push-up-achterwerken. Lichaamsvormen benadrukt op een volstrekt onerotische manier. Geen zandlopersilhouetten, maar Quasimodo, de Michelin-vrouw en de Elephant Woman. Metamorfose, kleding als mogelijkheid om je identiteit en zelfs je wezen te veranderen. De bevreemdende creaties paraderen in een loodzware stilte, enkel onderbroken door giechels en oneerbiedige opmerkingen van de fotografen.

In de showroom proberen wanhopige aankopers of ze de bulten en bobbels kunnen verwijderen. Dat kan soms wel, soms niet. Maar de stoffen en kleuren zijn betoverend. Een Comme des Garçons-collectie werkt op mysterieuze manieren. Wat op de catwalk wereldvreemd overkomt, oogt in het echt veel beter. De caleidoscoop-jurken die clownesk leken, werden, eenmaal gedragen, kleurige meesterwerkjes. De zware fluwelen kimono’s van vorig seizoen blijken erg draagbaar en bovendien toonaangevend voor het stoffenbeeld van volgende winter, nu getoond op Première Vision. Zeg nooit ?nooit? tegen Comme des Garçons.

Sterke persoonlijkheden verscherpen hun signatuur. Jean Paul Gaultier zegt foert en doet waar hij goed in is : trompe-l’oeil jumpsuits ; vooraan driedelig pak, achteraan één stuk en punkstyling, compleet met fluo netkousen en glittertanga’s. Ann Demeulemeester wiens asymmetrie van vorig seizoen nu in alle collecties opduikt maakt een statement. Patti Smith op de soundtrack en de catwalk. Rock-‘n-roll meisjes met verwilderd haar, alsof ze in de kleren van hun vriendje hebben geslapen : een oversized mannenbroek, wit singlet en wit hemd. Het is een sexy beeld dat een schouder blootlaat. Demeulemeester is erin geslaagd een silhouet te creëren dat aan de ene kant strak en aan de andere ruim is. Klinkt dat vreemd ? Het ziet er volledig vanzelfsprekend en bovendien elegant uit. Op eenzelfde manier is Helmut Lang beter dan ooit. Minder streng minimalistisch, met jaren-twintig-jurken die zelfs frivool te noemen zijn.

Een prachtig kleurenpalet, een overweldigende setting en een meeslepende collectie. Dries Van Noten mengt kledingstukken en kleuren op een meesterlijke manier. Lange strakke laagjesilhouetten. Een romantisch etnische visie die herinnert aan India, al laat Van Noten weten dat het de Marokkaanse zonsondergang is die hem heeft geïnspireerd. In Milaan presenteert Armani een soortgelijk oriëntaals beeld, opgebouwd uit vloeiende kleurige lagen : subtiliteit, draagbaarheid en een doorgedreven verfijning.

Dirk Bikkembergs gebruikt de kamikaze-zon als motief op piepkleine leren shorts en bustiers. Diepe decolletés, strak leer en colliers bezet met studs. Flitsen geel en rood. Zijn sexy agressieve dames hebben niet meer nodig dan een badpak, een cowboyhoed en een handtas. Net als bij Hermès trouwens.

Zelfs Gianni Versace heeft het over het ontwikkelen van een klassieke stijl : rock classic dan wel, voor de dynamische vrouw die van kleding houdt. Ze combineert hoge hakken met een rieten handtas en een Queen Mum-overjas. Ze draagt dit seizoen uiteraard ook kleurige transparante jurken.

vaak gezien romantisch etnisch eerst, laatst handtekeningen metamode metamorfose

Schoonheid, Betty van Gerhard Richter.

Schoonheid, Tanga bij Prada.

Romantisch chiffon bij Dolce & Gabbana.

De Prada-lingerielook.

Ondergoed en borduursels, Byblos.

Piepkleine shorts, Bikkembergs.

Blote schouders en tanga’s, Gucci.

Lieflijke bloemen, Chloé.

Chinoiserieën, Prada.

Marokkaanse inspiratie, Van Noten.

Oriëntaalse verfijning, Armani.

Out of Africa, Lacroix.

Laatste show van Ferré voor Dior.

Eerste privé-defilé van Saint Laurent.

Eerste defilé van Laurèl in Milaan.

Laatste defilé van Galliano voor Givenchy.

Rock-‘n-roll van Ann Demeulemeester.

Frivool minimalisme van Helmut Lang.

Couture van Yamamoto.

Rock classic van Versace.

Punk van Jean Paul Gaultier.

Mode in opbouw van Margiela.

Mode met bulten, Comme des Garçons.

De kleren van de keizer, The Face.