Toen Hollywoodster Joan Fontaine enkele weken geleden overleed, focuste de pers vooral op twee zaken : de Oscar voor haar prachtige hoofdrol in de Hitchcockfilm Rebecca. En haar jarenlange ruzie met haar al even bekende zuster Olivia de Havilland. Wat heet ruzie, een legendarische vete zeg maar. De zussen hebben meer dan 35 jaar niet tegen elkaar gesproken. Op officiële diners moesten ze aan verschillende tafels geplaatst worden, in een hotel wilden ze zelfs geen kamers die aan elkaar grensden. De akelige kleine anekdotes zijn niet bij te houden. Olivia, in een opstelwedstrijd met als thema Schrijf je testament : “Aan mijn zus laat ik na : de mogelijkheid om jongens te verleiden en hun hart te winnen, want die kwaliteit bezit ze nu niet.” Joan in haar dagboek : “Mijn grootste teleurstelling uit mijn kindertijd is dat ik me niet één vriendelijk gebaar van mijn zus herinner.” En zo gaan ze door, de zusjes, met aan elkaars vlechten te trekken. Wat hun verhalen gemeenschappelijk hebben, is de vernietigende rol van hun moeder, die liefde, bewondering en goedkeuring uitdeelde alsof het lolly’s waren. Nu eens aan de een, dan weer aan de ander. Maar toch vooral aan Olivia. Rivaliteit voor de aandacht van mama, voor rollen en mannen, voor geld en Oscars. Joan deed auditie als Melanie, in Gone with the Wind, maar zag er volgens de regisseur te aristocratisch en te chic uit ; Melanie moest gewoontjes zijn, een huissloof. “Dan moet je misschien mijn zus Olivia bellen”, zei Joan gemeen. Het werd Olivia’s grootste en bekendste rol. De dood van hun moeder in 1975 bracht de zussen niet bij elkaar, integendeel. Moederlief bleef spoken en stoken. De kinderen van Olivia werden genereus verwend in oma’s testament. De dochter van Joan kreeg niets. Drie jaar later zou Joan haar giftige memoires No Bed Of Roses schrijven (in Hollywood ook “No Word Of Truth” genoemd) en als er vroeger misschien nog een mogelijkheid was om elkaar halverwege te ontmoeten, dan was zelfs een halfslachtige verzoening na dit boek volledig uitgesloten.

Het kan uiteraard anders. Venus en Serena Williams hebben elkaar vooralsnog niet omvergeblazen met het ballenkanon. “Ik zou hier niet staan zonder haar”, zei Vanessa in een interview in 2012. “Serena is mijn grote voorbeeld, zij leerde me winnen.” Beyonce en Solange Knowles gaan hun eigen weg en gunnen elkaar het succes. “Ik ben ongelooflijk trots op Beyonce “, zei Solange in de NY Times. “Ik zou het niet kunnen.” Carla en Valeria Bruni poseren elegant naast elkaar op de cover van Elle. Kate Middleton kon zelfs verdragen dat zus Pippa en haar achterwerk een deel van de schijnwerpers opeisten, op haar trouwdag.

“Broers en zussen zijn de enige personen die je je hele leven volgen”, zegt Jeffrey Kluger, schrijver van The Sibling Effect. “Je ouders verlaten je te snel, je partner en kinderen komen pas later. Maar je broers en zussen kennen je volledig : in je meest rudimentaire vorm als kind, en later als volwassene. Er is een intimiteit in zo’n relatie die je nergens anders vindt. Natuurlijk kun je zonder broers en zussen. Sommige mensen zijn enig kind. Anderen hebben ruzie met hun familie. Maar broers en zussen zijn bron van energie en steun, en het zou zonde zijn die niet aan te spreken.”

Schrijfster en feministe Katie Roiphe ziet zussen als een bittere levensles. “Die akelige gedachte als kind, dat er niet genoeg liefde is voor iedereen : je zus leert je dat dit gewoon de waarheid is. Aandacht is eindig. Het vermoeden dat je niet zo aantrekkelijk of slim bent als anderen, je zus bevestigt het. Het leven is per definitie niet eerlijk, niet iedereen is gelijk. Er zijn mensen met een interessantere carrière, een beter huwelijk of met meer schoenen. De mythe die ouders met de beste bedoelingen in stand houden : dat je dezelfde kansen hebt als anderen om te slagen, houdt geen stand in het echte leven. Je wist het eigenlijk al toe je vier was. De rode lolly smaakt niet hetzelfde als de gele.”

Lene Kemps lene.kemps@knack.be

“Aan mijn zus laat ik na: de mogelijkheid om jongens te verleiden en hun hart te winnen, want die kwaliteit bezit ze nu niet”