Ze groeide op in de nadagen van Margaret Thatcher, als oudste dochter in een groot arbeidersgezin. “Mijn jeugd was één grote oefening in overleven. Ik was arm, dik en ging niet naar school.” Vandaag is schrijfster Caitlin Moran één van de invloedrijkste en grappigste vrouwen van het Verenigd Koninkrijk. Was haar leven een film, hij heette ‘Girlhood’.

Caitlin Moran staat in de deur van haar huis in Noord-Londen en begroet me alsof we beste vriendinnen zijn. “Hey babe, good to see you. Come in !” Zoals ze daar staat op blote voeten, in een jeansshort en gebatikt T-shirt in regenboogkleuren, heeft ze meer weg van een 18-jarige griet dan van een 39-jarige moeder van twee dochters. Haar donkere haar met blonde mèches valt los over haar schouders. Enkel de dramatische eyeliner die ze op haar columnfoto in de Britse krant The Times draagt, ontbreekt.

Ze neemt me mee door de gang, naar de keuken, waar haar man Pete aan het fornuis het avondeten staat klaar te maken. In de aangrenzende woonkamer zit haar jongste dochter Evie, elf jaar, tussen een hoop barbiepoppen. “Evie en ik zijn nieuwe modellen van barbie aan het ontwerpen”, zegt Moran. “Omdat het absurd is dat geen enkele pop op ons gelijkt. We hebben net een prototype getekend met korte benen, schaamhaar en doorlopende wenkbrauwen. Het plan is om de poppen op de markt te brengen.”

Uiteraard ontwerpt ze haar eigen barbies, denk ik, terwijl we doorlopen naar de tuin. Typisch Caitlin Moran.

Tot voor kort was Caitlin Moran (geboren Catherine Moran) gewoon tevreden met haar carrière als journaliste bij The Times. De ene week interviewde ze Lady Gaga, de andere schreef ze over haar blaasontsteking. Meermaals werd ze voor haar stukken bekroond tot beste interviewer, recensente of columniste van het jaar.

Maar alles veranderde toen ze in 2011 het rauwe en absurd grappige boek How To Be a Woman publiceerde, of in het Nederlands : Vrouw zijn, hoe doe je dat ? (De Arbeiderspers, 19,95 euro). De bestseller, deels memoires, deels modern feministisch manifest, werd intussen in 36 landen vertaald. In Groot-Brittannië alleen al werden meer dan 500.000 exemplaren verkocht. Plots was Caitlin Moran het Britse antwoord op Tina Fey en Lena Dunham, werd ze uitgenodigd voor feestjes bij Paul McCartney thuis, en klampten tienermeiden haar aan op straat. “Ooit spraken veertig meisjes me aan op één avond, terwijl ik gewoon op café zat te drinken met mijn maten”, zegt ze. “Het was waanzinnig.”

We zitten ondertussen op haar terras. Moran schenkt thee in, voegt er melk aan toe. Ik vertel haar dat ik vanmorgen in een Londens café nog even door haar boek bladerde en de serveerster bijna mijn cappuccino liet vallen toen ze de cover zag. “Oh my God, I read that book. Caitlin Moran is my hero !”

Dat Moran zo’n grote fanclub heeft, is niet verwonderlijk. Even echt als Dunham in de HBO-serie Girls en zeker zo humoristisch als Fey in haar boek Bossypants, beschrijft Moran in How To Be a Woman wat vrouw-zijn in de 21ste eeuw voor haar betekent. Ze heeft het over haar abortus en waarom vrouwen meer porno zouden moeten maken. Ze vervloekt belachelijk smalle jeansbroeken en handtassen van zevenhonderd euro. Ze argumenteert waarom elke vrouw kinderen zou moeten hebben, en brengt evenveel redenen aan waarom niet.

Drie jaar na de publicatie van haar boek zit de carrière van Caitlin Moran nog altijd in de lift. De BBC riep haar dit jaar uit tot één van de tien machtigste vrouwen in het Verenigd Koninkrijk. “Ik durf niet stilstaan bij alles wat ik al bereikt heb”, zegt ze, terwijl ze een doos supermarktpralines openscheurt. “Ik ben bang dat het ongeluk brengt en mijn carrière vanaf dan achteruit zal gaan.”

Maar weinig signalen wijzen in die richting : Moran bracht onlangs ook haar eerste roman uit, in België vertaald als Bouwpakket van een meisje (Nijgh & Van Ditmar, 19,99 euro), en schrijft aan twee films, waaronder een verfilming van How To Be a Woman. Samen met haar zus schreef ze tussendoor ook een tv-serie voor Channel 4. En samen met Ricky Gervais werd ze afgelopen zomer uitgeroepen tot invloedrijkste twitteraar van het Verenigd Koninkrijk (ze heeft een half miljoen volgers.)

Caitlin Moran werkt harder dan Beyoncé en daar heeft haar achtergrond alles mee te maken. Ze groeide op in een arbeidersgezin, als oudste van acht kinderen. “We waren arm, dik en zagen eruit als vreemde hippies”, zegt ze. “Ik woonde in een sociale woning in Wolverhampton en werd thuis onderwezen. Mijn jeugd had veel gelijkenissen met het scenario van The Hunger Games. Het was een kwestie van overleven. Ik wist al vroeg dat ik alles zelf zou moeten doen als ik daar ooit weg wilde geraken.”

In de keuken roert Pete door pastasaus. In de woonkamer tekent Evie een barbie met harige armen. En in de tuin – het is een ideale nazomerdag – vertelt Caitlin Moran bij English breakfast tea en een halve kilo chocolade hoe ze met vallen en opstaan een van Groot-Brittanniës leading lady’s werd.

SCÈNE 1, HET ANGSTIGE MEISJE

Was het leven van Caitlin Moran een film, dan speelde de openingsscène zich af in 1987. Moran is twaalf en woont met haar ouders, vier zussen en drie broers in een sociale woning in Wolverhampton, ooit een rijke industriestad, maar op dat ogenblik een spookstad die kreunt onder het bewind van Margaret Thatcher. Haar ouders leven van een uitkering en Caitlin Moran – die dan nog Catherine heet – heeft geen eigen bed. Ze deelt een matras op de grond met haar driejarige zusje, draagt de versleten onderbroeken van haar moeder, en in hun huis zitten muizen. “Elke film begint met een inciting incident“, zegt Moran. “Het moment waarop het hoofdpersonage in actie schiet door een bepaalde gebeurtenis of een probleem. Mijn inciting incident is het moment waarop ik aan een buurvrouw ons familiegeheim verklap : dat mijn vader van een arbeidsongeschiktheidsuitkering leeft.”

Morans vader lijdt aan osteoartritis en is fysiek gehandicapt, maar hij doet de buitenwereld geloven dat hij zijn geld verdient als muzikant. “Hij was te trots om de waarheid te vertellen. Niemand mocht weten dat hij op slechte dagen de fauteuil niet uitgeraakte”, zegt Moran. Haar moeder runt het huishouden. “Ze kon niet gaan werken, ze was altijd in de weer met een pasgeboren baby.”

“Ik besefte meteen dat ik zwaar in de fout ging toen ik mijn mond voorbijpraatte”, zegt Moran, die nog altijd kippenvel krijgt als ze over het incident vertelt. “Wat als de buurvrouw de sociale dienst zou vertellen dat mijn vader muzikant was en ze zouden denken dat hij zijn handicap fakete ? Wat zou er gebeuren als we onze uitkering verloren ? Ik kreeg paniekaanvallen, maar durfde mijn blunder niet opbiechten. Mijn ouders maakten al genoeg ruzie. Ik moest een plan bedenken om mijn familie te onderhouden. Ik was twaalf en besloot dat ik geld moest verdienen.”

En dus doet Moran wat ze de rest van haar leven zou blijven doen : ze begint te schrijven om te overleven. “Ik wist dat arme mensen vaak boeken schreven om brood op de plank te krijgen. Dat had ik onthouden uit alle kinderboeken die ik toen in de bibliotheek las. Zo begon ik aan mijn eerste roman, The Chronicles of Narmo, over een arm gezin met veel kinderen die thuis onderwezen werden.” Haar auteursnaam wordt Caitlin Moran. “Ik had in de bib ook een boek over numerologie uitgeleend. Daarin stond dat de naam Caitlin me meer geluk zou brengen dan Catherine. Ik heb later nog met andere namen geëxperimenteerd, Tatty Apple, Dolly Wilde. Mijn jongere zussen noemden me gewoon the woman.”

Het ergste waren niet de paniekaanvallen die haar voortdurend overvielen, of de angst dat haar ouders zouden ontdekken dat ze geklikt had, vertelt Moran. Het ergste was dat ze twee jaar aan het boek werkte en daardoor niet meer met haar broers en zussen kon spelen. “We leefden dicht op elkaar, maar waren ook heel close. We speelden uren in de tuin, zonder speelgoed maar met veel fantasie. We verzonnen nieuwe talen en creëerden onze eigen sprookjeswereld. Onze verbeeldingskracht was zo sterk dat ik de monsters en kastelen die we verzonnen écht kon zien”, zegt ze.

“Maar dat veranderde toen ik aan mijn roman begon. Ik dacht dat het een dag zou duren om een boek te schrijven, omdat het mij een dag kostte om een boek uit te lezen. Beeld je in hoe verbaasd ik was toen ik pas twee jaar later weer naar buiten rende waar mijn broers en zussen aan het spelen waren. ‘Hé, ik kan weer meedoen !’, riep ik. Maar toen ze het decor beschreven kon ik de ridders en prinsessen niet meer zien. Ik was de gave ver- loren. Dat was zó triestig. Ik was veertien en die dag verliet ik sprookjesland voor altijd. Ik weet nog dat ik dacht : je bent nu geen kind meer, je bent nu een schrijfster.”

Wanneer Moran een schrijfwedstrijd voor kinderen wint, wordt ze door een journaliste van The Times geïnterviewd over het feit dat ze thuis onderwezen wordt en niet naar school gaat. Ze stuurt de journaliste het manuscript van haar boek op en hoopt dat zij connecties heeft in de uitgeverswereld. Moran is vijftien als The Chronicles of Narmo gepubliceerd wordt.

Sinds die dag kan Caitlin Moran haar verbeelding alleen de vrije loop laten als ze achter een computer zit. “Schrijven doet iets met mijn hoofd. Het is mijn wapen. Ik word er rustig van.”

SCÈNE 2, DE REBELSE PUBER

Was het leven van Caitlin Moran een film, dan speelt de volgende scène zich af in 1991. Moran is zestien en schrijft voor het Britse muziekblad Melody Maker in Londen. Ze doet zich voor als een volwassen vrouw, maar slaapt nog altijd met haar zusje op dezelfde matras. “Wat niet bevorderlijk was voor mijn ontluikende seksualiteit”, zegt ze.

“Ik was een typische tiener. Ik beplakte mijn muren met posters van Ghostbusters en luisterde naar Sonic Youth, Nirvana, Levitation en Spiritualized. Omdat ik nog altijd op zoek was naar manieren om geld te verdienen, besloot ik Melody Maker enkele zelfgeschreven cd-recensies op te sturen. Tot mijn verbazing nodigden ze mij uit voor een gesprek in Londen.”

Ze overtuigt de hoofdredacteur om haar twee cd-recensies per week te laten schrijven. “Ik was zestien en ging niet naar school. Ik had geen vrienden, geen geld, geen opleiding. Zelfs internet bestond nog niet. Maar ik had een bibliotheekkaart en een job ! In zeshonderd woorden probeerde ik gehakt te maken van talloze bands, goed voor zestig pond per week. Eindelijk had ik geld om eigen onderbroeken te kopen.”

Ze leert roken – “je maakt geen vrienden zonder sigaretten” – en raakt bevriend met een ouder meisje in Wolverhampton. Ze ontdekt het uitgaansmilieu. “Ik deed alsof ik al jaren naar clubs ging, maar had geen idee hoe ik me moest gedragen. Ik wist niet hoe je moest drinken, dus werd ik snel dronken. Ik was slecht in smalltalk, dus vertelde ik iedereen dat ik Joods was, of zigeunerbloed had. Ik zocht allerlei redenen om te verklaren waarom ik me zo raar voelde. Het kwam niet in me op om de waarheid te vertellen : dat ik me vreemd voelde omdat ik zestien jaar was, geen vrienden had en nog nooit gekust had.”

Op het einde van 1991 wordt Caitlin Moran gekust in de hoek van een club door ene Jeremy. “De ochtend nadien voelde ik me zo sterk en vrolijk. Onoverwinnelijk. Alsof ik van goud gemaakt was. Eén kus was genoeg om een onzeker meisje te veranderen in een vrouw.” Daarna wil Moran zo snel mogelijk seks ontdekken. “Er zat niets anders op dan alleen te gaan wonen.”

SCÈNE 3, DE FEMINISTE

Was het leven van Caitlin Moran een film, dan speelt het middenstuk zich af in Londen. Op haar achttiende verlaat Moran het ouderlijke huis. Haar eerste maanden in Londen zijn experimenteel : ze probeert zoveel mogelijk mannen in bed te krijgen, gebruikt drugs en rookt zich te pletter. “Ik was dik en ongelukkig.” Tot ze Pete ontmoet, die ook voor Melody Maker schrijft. “Het klikte. We waren de minst coole personen op de redactie.”

“Pete was zo ontzettend lief. Hij was de eerste man aan wie ik niets over mezelf moest vertellen”, zegt Moran. “Hij keek dwars door me heen en begreep me. Op een dag zei hij : ‘Caitlin, het is alsof je een legendarisch leven probeert te leiden. Alsof je elke dag in een film speelt. Ik begrijp waarom je zo excentriek en luid bent, maar het is niet nodig. Je kunt ook gewoon bij mij thuis naar Crowded House komen luisteren. Je moet niet grappig zijn als je daar geen zin in hebt. Kom gewoon in mijn zetel zitten, met die mooie lach van jou.’ En ik dacht : dat kan ik ! Ik kan het dikke meisje zijn met de mooie lach ! Het was alsof er een masker van me afviel. Ik kon eindelijk mezelf zijn.”

De dag dat ze Pete ontmoet, stopt Moran met uitgaan. De drie jaren die volgen, blijft het koppel thuis, in de zetel, tv kijken. “Niet lang daarna kreeg ik mijn eigen tv-column in The Times.” Moran leert in deze periode ook een belangrijke les over vrouw-zijn. “In films gaan vrouwen altijd op grote dates”, zegt ze. “Ze krijgen bloemen, worden als een prinses behandeld, en mannen fluisteren hen heel dramatische woorden toe als I love you so much. Maar Pete deed al die dingen niet. Hij vroeg me ten huwelijk op het strand, terwijl ik neergehurkt zat te plassen in de zee. Ik was zo boos dat hij me al die prachtige filmmomenten niet gunde. Maar in de loop der jaren leerde ik er de schoonheid van inzien. In het begin van een relatie kun je iemands prinses zijn, maar die rol krijg je niet eeuwig. Zeker niet als er kinderen komen. Achteraf gezien heeft dat me veel miserie bespaard. Ik heb nooit afscheid moeten nemen van mijn prinsessenjaren. Pete zag mij gewoon altijd als één van zijn beste maten. Eentje met een dik gat, grote tieten en geweldig haar.”

Twee dagen voor hun huwelijk krijgt Moran een miskraam. De trouwceremonie verloopt in mineur. “Er was niets leuks aan die dag. Ik zat onder de pijnstillers en droeg een luier. Pete en ik zijn gewoon in ons bed gebleven, dicht tegen elkaar aan. Al huilend hebben we daar elkaars trouw-ring omgedaan. Zo zijn we getrouwd.”

Wanneer Moran op haar 24ste opnieuw zwanger is, heeft ze geen idee wat bevallen inhoudt. Ze denkt dat het een magisch proces is, waarin de baby zichzelf geboren doet worden. “Ik had alleen de hippieboeken gelezen”, zegt ze. ‘Bij ons thuis draaide alles rond spiritualiteit. Mijn ouders geloofden niet in medicatie. Wetenschappers en dokters waren slecht. Wist ik veel dat bevallen hard labeur is. Je kunt je inbeelden dat ik vreselijk in paniek was toen mijn bevalling drie dagen bleek te duren. Ik dacht dat ik zou sterven van de pijn.”

Maar als Lizzie eindelijk geboren wordt, gebeurt er iets bijzonders. “Ik besefte plots glashelder dat ik de geboorte nooit had overleefd zonder de man die de epidurale had uitgevonden, de dokter die de eerste keizersnede had uitgevoerd, of de oprichting van de nationale gezondheidsdienst. Zeker twintig uitvindingen uit de geschiedenis van de mensheid zorgden er die dag voor dat ik niet stierf in dat kraambed. En al die mensen waren er zich niet eens van bewust dat ze mijn leven gered hadden. Ik werd overvallen door een grote honger naar geschiedenislessen.”

Moran begint te lezen, terwijl ze borstvoeding geeft, en ontdekt het feminisme. “De boeken van Germaine Greer waren een fantastische eyeopener, maar ik ontdekte ook welke heldenrol Barbara Castle had gespeeld in de Britse politiek. De invoering van haar Equal Pay Act in 1970 zorgde voor gelijke verloning van mannen en vrouwen. Hoe meer ik las, hoe duidelijker het werd dat ik een uitgesproken feministe was. Ik besloot mijn steentje bij te dragen.”

In september 2007 begint Caitlin Morans jongste dochter aan haar eerste schooldag. Die ochtend opent Moran haar laptop en begint ze aan het eerste hoofdstuk van How To Be a Woman, getiteld : I Start Bleeding. Het worden twintig hilarische pagina’s over Morans eerste maandstonden. Gevolgd door vijftien andere hilarische hoofdstukken.

Wanneer Moran even later voor de vierde keer zwanger blijkt, twijfelt ze geen moment over abortus. “Het was geen moeilijke keuze”, zegt ze. “Ik wist heel zeker dat ik een derde kind niet meer aankon, fysiek noch mentaal. Ik speel niet op de lotto, ben nog nooit naar een casino geweest. Laat staan dat ik een gok zou wagen over een mensenleven. Ik heb heel bewust gekozen voor mijn twee dochters en zie hen doodgraag. Maar twee was genoeg.”

SLOTSCÈNE, THE LEADING LADY

Was het leven van Caitlin Moran een film, dan zien we in de slotscène een 39-jarige schrijfster die net uitgeroepen is tot een van de tien invloedrijkste vrouwen van het Verenigd Koninkrijk. Ze heeft twee films, drie boeken en een tv-serie in de pijplijn zitten, en ligt in haar tuin, met een gin-tonic, zich afvragend wat ze met haar nieuwverworven macht wil doen. Benedict Cumberbatch uitnodigen voor een feestje ? Lunchen met Meryl Streep ?

“Mijn leven zou één groot feest kunnen zijn”, zegt Moran. “Ik ontvang uitnodigingen voor allerlei celebrityfeestjes. Maar ik ben een moeder, die wel eens last heeft van haar rug, en heb besloten dat ik mijn succes wil investeren. Ik wil mijn feministische avontuur nog iets verder uitbreiden, zien hoever ik kan gaan. Ik wil nog een politieke partij oprichten. Ik wil nog barbies op de markt brengen met schaamhaar en doorlopende wenkbrauwen. En ik denk dat ik geen slechte stand-upcomedian zou zijn.”

“Maar wat ik nog het allerliefst zou doen, is mijn macht uit handen geven en alle meisjes ter wereld vragen hun eigen versie van How To Be a Woman te schrijven. Er zijn nog zoveel vrouwen die niet gehoord worden. Hoe voelt een meisje in Pakistan zich ? Welke shit beleeft een transseksuele vrouw ? Pas als we al die verhalen bij elkaar leggen, zullen we weten wat het betekent om vrouw te zijn in de 21ste eeuw. Mijn boek is het grootste wapen dat ik andere meisjes kan geven. Kopieer het, gebruik het !”

Pauze.

“Is dit het einde van de film, waarop ik zeg dat alles goed komt, we cocktails drinken en dansen op Get Lucky van Daft Punk ?”

Caitlin Moran weet verdorie als geen ander wat het is om vrouw te zijn.

Voor de tweewekelijkse reeks De lange mars portretteren journaliste Elke Lahousse en fotografe Eva Vermandel mensen die van ver komen. Mensen van ginder en mensen van hier die mentaal, fysiek, in hun carrière of in afstand een hele weg hebben afgelegd. Verhalen over de dingen die een mens onderweg meedraagt.

DOOR ELKE LAHOUSSE & FOTO’S EVA VERMANDEL

“Hoe meer ik las, hoe duidelijker het werd dat ik een uitgesproken feministe was”

“Abortus was geen moeilijke keuze. Ik wist heel zeker dat ik een derde kind niet meer aankon, fysiek noch mentaal”