De cursor knippert grijnzender dan anders in tijden als deze, waarin vluchtende mensen aanspoelen op stranden, opgejaagd door andere mensen om online gedeeld te worden door nog meer mensen, die zich schamen voor zo veel onmenselijkheid.

Daar zit je dan, schrijvertje, op een klapstoel in het veld terwijl om je heen de orkaan woedt. Wat ga jij eraan doen, met je handvol woorden op deze pagina tussen parfums en horloges ? Moeilijk kan je het in zulke omstandigheden over de zitpenningen van Karel De Gucht hebben of over de man met de langste penis ter wereld. Dat lijken trivia, nu de wereld haar adem inhoudt. Dat we voor grote omwente- lingen staan, is duidelijk, maar vooralsnog weet niemand hoe die er gaan uitzien.

Enthousiasmerend is de grote gedrevenheid van veel gewone mensen om de verworpenen te helpen. Er worden mutsen aangesleept en wanten voor de winter. EƩn familie bereidde zelfs vierhonderd maaltijden. Dat is mooi en hartverwarmend. Maar tussen de dekentjes en knuffelbeesten lijken we gemakkelijk datgene uit het oog te verliezen waarvoor zo veel mensen op de vlucht zijn. Ze werden niet getroffen door een aardbeving of overstroming. Ze gingen op de loop voor andere mensen. In het geval van de Irakezen en Syriƫrs : voor mensen die werelderfgoed vernietigen, vrouwen tot slaven herleiden en mannen onthoofden, schijnbaar met dezelfde achteloosheid waarmee u en ik een nietje drijven in een stapeltje bankafschriften.

De vluchtelingenstroom is natuurlijk maar een van de talrijke symptomen van een veel grotere kwestie : een oprukkend religieus fascisme, zoals Rudi Vranckx het al noemde. In tegenstelling tot de wishful thinking van wie dergelijke wreedheid niet kan bevatten, is Islamitische Staat geen samenraapsel van drie psychopaten en een paardenkop. Het is een bloeiende en wervende beweging waar voor veel jonge mensen een onwaarschijnlijke aantrekkingskracht van uitgaat. In de mens zit, naast luiheid en de neiging om wetten te omzeilen, een ingebakken drang naar glorie die sterker kan blijken dan de lokroep van winkelstraten. “Het islamitische totalitarisme zal overwinnen omdat het steunt op een godheid en op een jeugd die niet bang is voor de dood, terwijl de globalisering het moet hebben van geld en comfort, futiele en zeer vergankelijke dingen”, schrijft de Algerijnse auteur Boualem Sansal. In 2084, zijn nieuwe roman, borduurt hij voort op het beroemde 1984 van George Orwell. Hij vervangt Big Brother door een goddelijke afgezant die de hele planeet in zijn greep heeft gekregen. Volgens Sansal zullen Europa en de wereld binnen de vijftig jaar onder een islamitisch juk zuchten.

In Orwells tijd was islamitisch totalitarisme nog niet aan de orde. Des te meer schreef hij over communisme en nazisme, die toen een greep naar de wereldheerschappij deden. Ook hij besefte goed dat de mens diepere beweegredenen heeft dan alleen maar het streven naar comfort, veiligheid, een korte werkdag, hygiĆ«ne, geboortebeperking en in het algemeen een verstandig bestaan : “De mens wil ook, tenminste nu en dan, vechten en zich opofferen, om nog maar niet te spreken van trommels en vlaggen en optochten tot betoon van trouw. (…) Terwijl het socialisme, en zelfs het kapitalisme, hoewel met meer tegenzin, tegen het volk hebben gezegd : ‘Ik bied jullie een prettig leven’, heeft Hitler tegen het volk gezegd : ‘Ik bied jullie moeilijkheden, gevaar en de dood’, en het resultaat is dat een heel volk zich aan zijn voeten werpt.”

Driekwart eeuw later zie je dezelfde aantrekkingskracht bij het religieuze fascisme, dat zijn aanhangers moeilijkheden en gevaar biedt, en daarbovenop een paradijs na de dood. Het zijn motieven die wij, verweekt door zeventig jaar vrede in Europa, op dit moment nog schromelijk onderschatten en waar geen soepbedeling tegen is opgewassen.

jp.mulders@skynet.be

JEAN-PAUL MULDERS

In de mens zit,

naast luiheid en de neiging om wetten

te omzeilen, een ingebakken drang naar glorie die

sterker kan blijken dan de lokroep van winkelstraten

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content