De septemberlucht is even smetteloos blauw als die ochtend een jaar geleden. Vanwaar ik sta, zie ik de plek aan de rand van de WTC-put waar ik eergisteren met 26 lezers van Weekend Knack in de motregen stond. “In de hoofdstraat van het gehucht waar ik vandaan kom, hebben ze er anderhalf jaar over gedaan om de riolering te vervangen en de voetpaden te vernieuwen”, vertelde de gefrustreerde ingenieur-architect in mij. “Dat is twee keer zo lang als het heeft geduurd om het WTC-puin te ruimen. Ze werkten hier met duizenden mensen, dag en nacht, zeven dagen per week. Sinds begin mei doen ze het kalmer aan. Er wordt nu nog zes dagen per week gewerkt, 12 uren per dag.” Een lezeres hapte hoorbaar naar adem. “Dat mag toch niet?” vroeg ze verbaasd. “Dit is New York,” antwoordde ik, “je mag hier zo lang en zo hard werken als je wil.” Ik haastte me om eraan toe te voegen dat ik de dingen niet wou idealiseren. “Natuurlijk worden er veel mensen uitgebuit in New York, maar op een werf als deze worden overuren dik betaald. En de aannemers krijgen forse premies als ze het werk tijdig of vroeger dan voorzien afkrijgen.”

De Weekend-lezers zijn intussen terug in België. Jammer dat ik hen de Wintertuin niet kon tonen waar ik nu een persconferentie bijwoon. Burgemeester Bloomberg betreedt het podium. Zijn das is van hetzelfde blauw als de hemel achter de glazen koepel boven ons. Gisteren droeg hij een rode das. Dat weet ik omdat ik hem toen op een andere persconferentie zag. “Hallo iedereen”, zo begon hij toen. “Laat me beginnen met u te vragen zoveel mogelijk geld te verteren. New York heeft het nodig.” Daarna zette hij met grimmige blik de penibele financiële toestand van zijn stad uiteen. Vandaag kijkt hij een stuk opgewekter. “Een jaar geleden leek vandaag onmogelijk”, zegt hij. “Maar het woord onmogelijk kennen we niet in New York. Dat de Wintertuin, een jaar nadat hij vernietigd werd, al op 17 september weer opengaat, bewijst twee dingen. Eén, dat New Yorkers niet klein te krijgen zijn, zelfs niet door terroristen. Twee, dat we de beste werkkrachten ter wereld hebben…” Ik begin zijn speech stilaan uit het hoofd te kennen.

De Wintertuin, een van New Yorks grootste overdekte publieke plaatsen, is het hart van het World Financial Center, de jongere buur van het WTC. Hij werd volledig vernietigd door neervallend puin van de torens. Alle 2000 glazen panelen van de koepel lagen aan diggelen of waren gebarsten. De vloeren en trappen van Italiaans marmer waren onherstelbaar beschadigd. De overdekte voetgangersbrug waarover elke weekdag 80.000 mensen van en naar het WTC snelden, lag verbrijzeld onder een 17 meter hoge puinhoop. De schade aan de Wintertuin alleen al bedroeg 50 miljoen dollar. “De eigenaars van het World Financial Center zwoeren dat ze de Wintertuin zouden heropenen tegen de eerste verjaardag van de aanslag”, zegt de burgemeester. “Dankzij een team van 500 mensen dat dag en nacht, zeven dagen per week heeft gezwoegd zonder een ernstig arbeidersongeval, is dat gelukt.”

Over overuren gesproken… De burgemeester roept een hele parade belangrijke pieten naar het podium die aan het project hebben gewerkt, allemaal mannen. De laatsten, een groep van tien ernstig kijkende arbeiders, krijgen het luidste applaus. Ze hebben nette jeans, T-shirts en helmen aan. De acht blanken in het groepje zien er opvallend bleek uit, een teken dat ze maar heel weinig vrijaf hebben gekregen tijdens de afgelopen, schitterende zomer. De burgemeester vraagt ook een rondje applaus voor de arbeiders van de Italiaanse marmergroeven die zich ginds even hard uit de naad hebben gewerkt om het marmer tijdig in New York te krijgen. De 600 ton gepolijste steen alleen al kost een decadente 5,8 miljoen dollar. Even verwacht ik dat de burgemeester ook applaus zal vragen voor de 16 nieuwe 12 meter hoge palmen die enkele weken geleden met grote zorg uit Florida werden overgebracht. Hun door het stof verstikte voorgangers hadden al sterallures, maar de nieuwe bomen worden nog meer bewierookt. “De palmen staan symbool voor de taaiheid van New York”, zegt de burgemeester. Wat hij er niet bij zegt, is dat ze 300.000 dollar hebben gekost, het computerbestuurde, waterverslindende irrigatiesysteem en het onderhoud niet eens meegerekend.

De burgemeester wijst nu naar de nieuwe glazen muur bovenaan de monumentale trap achter hem, waar vroeger de ingang van de voetgangersbrug was. “Vandaar heb je een spectaculair zicht op de plaats waar het WTC stond”, zegt hij. “We hopen dat de 25.000 mensen die er nu dagelijks komen kijken dit straks van hieruit zullen doen. Vroeger kwamen hier elke dag 100.000 mensen lunchen en winkelen. Van de ruim 50 winkels en restaurants die hier waren, zijn er al 22 heropend. Op 2 oktober hervat de befaamde gratis Financial Center concert- en dansserie die een jaar heeft stilgelegen. Op 30 oktober gaat de eerste kunsttentoonstelling terug van start…” Ik voel hem komen. “Kom naar de Wintertuin”, zegt de burgemeester en vijfvoudig dollarmiljardair. “We hebben uw geld nodig.”

Jacqueline Goossens

vanuit New York

www.worldfinancialcenter.com