De viermaster Sea Cloud is het grootste privé-jacht ooit gebouwd. Het was een opdracht van Marjorie Post, die in de jaren ’30 zo beroemd was als Jacqueline Kennedy. Verslag van een zeilreis.

Er zijn vele redenen waarom we ons Marjorie Merriweather Post zullen blijven herinneren. Als de vrouw die tijdens de Eerste Wereldoorlog in haar eentje het grootste veldhospitaal in Frankrijk opzette en sponsorde. Als de dochter van Charles William Post, een wat ziekelijke zakenman die na twaalf pogingen en dertien ongelukken uitgeput in een rolstoel in het sanatorium van dokter Kellog het zakelijke licht zag: geïnspireerd door het succes van de ontbijtkoning pakte hij zelf uit met Postum, een ersatzkoffie, vergaarde daarmee een fortuin en, gesterkt door het succes, herwon hij zijn gezondheid en stond op uit zijn rolstoel. Mrs. Post als de zakenvrouw die bij een maaltijd een eend geserveerd kreeg die verrukkelijk smaakte, hoewel die zes maanden eerder was geschoten, en toen een briljant idee kreeg om haar fortuin te verveelvoudigen.

Maar vandaag, onderweg tussen Piraeus en Venetië, herinneren we ons Marjorie Post vooral als de vrouw die aan het einde van de jaren ’20 opdracht gaf om een indrukwekkende viermaster te bouwen, het grootste privé-jacht dat ooit de zeeën zou bezeilen. Achtenzestig jaar na de tewaterlating van de Huzzar V is de faam van het schip onaangetast, ook na zeven levens en vier naamsveranderingen.

Ik sta naast Harald Block en we kijken uit over de Adriatische Zee en de kust waarachter nu de Kosovaren de Serviërs vermoorden – maar daar willen we nu even niet aan denken. De Sea Cloud is inmiddels een oude dame geworden, maar ook een proud lady, en meneer Block is verliefd. Op schepen in het algemeen en op de Sea Cloud in het bijzonder. De Hamburgse reder heeft samen met een kompaan 27 containerschepen in de vaart, een luxeriviercruiseschip en dit juweel, waarover hij niet kan zwijgen. Zes jaar geleden sloegen Hermann Ebel en Harald Block de handen in elkaar om het jacht van een groep Duitse investeerders over te nemen, die het vijftien jaar eerder van een Panamese werf hadden geplukt. Zo redden ze het van de ondergang, ze brachten het schip naar Europa en bliezen het nieuw leven in.

We zijn gisteren uit Santorini afgevaren en als nieuwbakken viermasterzeiler leer ik elke dag bij, van de namen van de 29 zeilen tot de geheimen van stromingen en winden. Inmiddels hebben we Korfoe verlaten en varen in één ruk de meer dan 400 zeemijlen naar Ravenna. Dat betekent: drie dagen op zee, met alleen maar de wind, en tijd te over om te mijmeren en na te denken. Over het leven en over Marjorie Post. Soms halen we zeven knopen en hebben we het land uit onze gedachten gebannen. De buitenwereld wandelt nog slechts per telex binnen, in de vorm van dagelijkse samengevatte afleveringen van Die Welt en de USA Times, waarin godzijdank slechts het essentiële van het nieuws overgehouden wordt. Intussen wachten we op gunstige winden die de Sea Cloud vleugels moeten geven, zodat we onder zeil naar het noordwesten kunnen varen.

Als de gunstige wind komt, ondergaat het schip een gedaanteverandering, verandert het hele tafereel en klimmen negentien handige jongens en meisjes in het want naar de verschillende raas, om daar de instructies van hun officieren af te wachten. Dan keren we terug in de tijd, worden de gordingen gelost en de zeilen ontrold, gaat de oude dame een beetje op haar zij liggen en laat zich vervolgens van haar beste kant zien, meegevoerd door de wind. Alleen lukt dat niet vaak, want eigenlijk varen we bijna continu pal tegen de wind in, zodat de dieselmotoren bijna constant voor de behouden vaart zorgen.

De echte zeilreis maken we maar eens per jaar, als we in oktober de Atlantische Oceaan oversteken, op weg naar de Caraïbische Zee,” zegt kapitein Richard Tonra Shannon als we die avond aan zijn tafel uitgenodigd zijn. ” Westbound, voor de wind, leggen we het hele traject onder zeil af, en ik moet u niet uitleggen dat het om een uitzonderlijke ervaring gaat, met uitzonderlijke gasten aan boord.”

Kapitein Shannon komt uit Boston, is 66 en een minzaam man – al laat hij dat niet graag aan de buitenwereld merken. In een onbewaakt ogenblik spreekt hij vrijuit over zijn zes kleinkinderen, maar meestal ziet hij er wat kortaf uit, kort van stof en van gestalte. Hij gaat altijd in smetteloos wit gekleed en is onaanspreekbaar tijdens de manoeuvres en de procedures die het hijsen van de zeilen begeleiden. De Master of the Sea Cloud heeft dertig jaar bij de US Coast Guard gediend, ontelbare jongeren opgeleid, en staat met vaste hand aan het commando van dit zeilschip van 110 meter lang.

De viermasterbark is van een tijdloze schoonheid en een rechtstreekse afstammeling van de clippers, die halverwege de vorige eeuw ingezet werden voor het vervoer van thee vanuit China. Toen wedijverden legendarische schepen als de Thermopylae en de Cutty Sark in de Indische en Atlantische Oceaan om als eerste hun goederen ter plekke te brengen. De Thermopylae, de grootste van de clippers, had op haar maiden run onder kapitein Robert Kemball naar Australië slechts 63 dagen nodig om Londen met Melbourne te verbinden – een record dat nooit meer zou worden gebroken. Soms ging het letterlijk om nek aan nek races, zoals in 1872, toen zowel de Cutty Sark als de Thermopylae met hetzelfde tij uit Shanghai vertrokken. In de Indische Oceaan had de Cutty Sark een voorsprong van vierhonderd mijl opgebouwd, maar verloor in een wilde storm het roer. Met een inderhaast ineengezet roer werd verdergezeild, tot ook dàt het begaf. Uiteindelijk werd de reis nog in 119 dagen volbracht, waarbij zo’n 16.000 mijl werden afgelegd. Maar het mocht allemaal niet baten. Zeilschepen, die zo afhankelijk waren van de weersomstandigheden, vermochten niets tegen de tijd en de vooruitgang. Ze konden het niet langer opnemen tegen de stoomschepen die hun ondergang inleidden – al werden ze nog even ingeschakeld voor het transport van katoen.

Charles William Post had liever een zoon gewild, en loste dat probleem op door zijn dochter als een zoon te behandelen. Toen Marjorie nog een kind was, liet hij haar de vergaderingen van het directiecomité bijwonen, kleedde haar als een jongen en liet haar bokslessen volgen. Hij hield haar voor dat het verdiende geld er was om uit te geven, dat je niemand kon vertrouwen, en dat er maar één middel was om anderen te vlug af te zijn: het verwerven van kennis. Marjorie Post trouwde op haar achttiende met Ed Close, kreeg twee dochters en wierp zich na de dood van haar vader in 1914 gretig op het zakenleven. Met de winsten kocht ze een huis in Manhattan en een collectie kant, die gedurende generaties in het bezit van de Habsburgers was geweest en enkel bij huwelijken werd gedragen. Marjorie beleefde spannende tijden, terwijl Ed Close steeds meer achterophinkte, en het paar ging in 1919 uiteen.

” Edward F. Hutton was a man’s man“, schreef William Wright, die haar biografie samenstelde. Een flamboyante kerel die op zijn veertiende vanuit Cincinnati naar New York verhuisde, als teenager in Wall Street ging werken en er op zijn eenentwintigste al zijn eigen brokerkantoor oprichtte. De selfmademan was ook een fervente zeiler, en onweerstaanbaar voor vrouwen. Vele jaren later, na vier gestrande huwelijken, zou Marjorie Post bekennen dat ze nooit voor iemand een sterkere fysieke aantrekkingskracht gevoeld had dan voor de energieke Hutton, met wie ze in 1920 trouwde. Het stel bleek mekaar ook op zakelijk gebied uitstekend aan te vullen, al bleek Marjorie meer vooruitziend. Toen ze in 1925 langs de kust van New England zeilden, werd de fameuze diepgevroren eend geserveerd en besefte Marjorie in een flits dat in het commercialiseren van het diepvriesprocédé een fortuin zat. De twee miljoen dollar die de uitvinder ervan, Clarence Birdseye, voor zijn bedrijf General Foods Company vroeg, vond ze niet eens te veel. Ed Hutton wel. Hij dacht dat het eeuwen zou duren vooraleer winkels en particuliere gezinnen zouden beschikken over een diepvriezer. Twee jaar later stemde hij toch toe, ook al was de prijs inmiddels tot 22 miljoen dollar opgelopen.

Intussen wijdde Marjorie zich enthousiast aan alles wat met zeilschepen te maken had. In 1926 gaf ze aan de Germania-werf in het Duitse Kiel de opdracht een zeilschip te bouwen dat ze nagenoeg geheel zelf uittekende. Om een realistisch beeld te krijgen van haar ontwerpen, liet ze de hutten thuis op ware grootte bouwen, zodat ze precies wist hoe het schip er zou uitzien. Het duo zeilde ondertussen zonder veel kleerscheuren doorheen de depressie, en mevrouw Hutton probeerde op haar manier het leed van de allerarmsten te lenigen: in 1929 zette ze in New York de Hell’s Kitchen op, die ze helemaal financierde en waar havelozen elke dag een gratis een warme maaltijd konden krijgen, zes jaar lang. Een inspanning die haar in de kranten de titel van Angel of Hell’s Kitchen bezorgde.

Toen de Huzzar V in 1931 te water werd gelaten, leek het schip qua luxe op geen ander: de hutten voor de eigenaar en de gasten leken veeleer op grote salons, compleet met open haard, antieke meubels en sèvresporselein dat vastgeplakt moest worden om de wilde zee te trotseren. Gasten sliepen in echte bedden, er was een projectiekamer voor films, een schoonheidssalon en een leslokaal voor dochter Dina. Tegelijkertijd was het zeilschip uitgerust met nooit geziene technische snufjes: de gyroscoop, een telefoon, en luiken die vanop de brug automatisch konden gesloten worden. Tweeënzeventig bemanningsleden zorgden voor het welzijn van het schip en zijn twaalf opvarenden.

Bijna zeventig jaar later is het hartverwarmend om vast te stellen dat de Sea Cloud nauwelijks is veranderd. Er werd wel is een verdieping met hutten toegevoegd, zodat nu 69 gasten aan boord kunnen. Met Harald Block loop ik door Cabin Number One, Marjorie Posts slaapkamer met de witte, marmeren open haard, de lambrisering in gebroken wit, de indrukwekkende spiegels, het Franse baldakijnbed en de marmeren badkamer met gouden kranen. Al voel ik een lichte voorkeur voor Ed Huttons slaapkamer aan de overkant van de gang, met een donkerbruine lambrisering die meer aansluit bij de sfeer van een schip. Een gedeelte van de tijd breng ik door in de heerlijk nostalgische bibliotheek, de vroegere lounge van de Huttons. Tijdens een reis in mei 1982 liet dochter Dina Merrill er het schilderij van Kipp Soldwedel ophangen, waarop de Sea Cloud in vol ornaat door de golven klieft. Ook de open haard is intact gebleven en de kleine, ovale spiegels, die geflankeerd worden door twee vergulde American eagles. Het geheel heeft zoveel charme dat een aantal gasten er het avondmaal gebruikt. De anderen eten in de aanpalende eetzaal, waar de kapitein een paar keer per week zijn Captain’s Table organiseert. Dan nodigt hij zeven uitverkorenen uit en vraagt hen met aandrang de vragen te stellen die ze graag beantwoord willen zien.

Elke morgen om halfzeven worden op het promenadedek de Early Risers’ Coffee, croissants en wat gebak geserveerd. Op het bovendek hangt nog een sfeer van ontwaken, enkel een paar vroege vogels zitten op de banken of op het Monkey Deck, boven de brug. Wachtend op de zonsopgang of stil turend naar de zee, de handen om een kop warme thee geklemd. We zijn een kleine familie van dokters, scheepsfanaten en levensgenieters die elkaar met mondjesmaat leren kennen. De vrouw-met-het-oude-appelgezichtje; de joodse cardioloog; de vrouw uit Hamburg die altijd lacht; de schuchtere Zweedse reder; de man met de strohoed, de witte benen en het rode hemd met schreeuwerige motieven; de Japanse journaliste die sinds een kwarteeuw in New York woont en de flamboyante, geblondeerde Berliner die volgende woensdag zijn Harley Davidson gaat ophalen.

’s Middags is er een rijkelijk buffet met altijd heerlijke, romige soep, vis en vlees, fruit en gebak. Dan strijkt iedereen op zijn favoriete plekje neer – in de ligstoelen aan de schaduwkant, in de kussens op het achterdek of op een zitje aan de bar. Na de lunch worden we lui, zitten zachtjes ingedut uit de wind, terwijl sommigen zich in de discretie van hun cabine terugtrekken. Dan loop ik op de brug om er een praatje te maken met de tweede officier, of sta ik gebogen over de kaarten terwijl hij de koers uittekent. Of ik wissel van gedachten met Oleh die uit Oekraïne komt. Jarenlang heeft hij op het Russische opleidingsschip Tovarich gediend, dat uiteindelijk strandde in de haven van Middlesborough. Daar heeft de Engelse bevolking de bemanning in leven gehouden, en na een tijd reisde Oleh met een aftandse Lada naar huis. Op de Sea Cloud is hij zeilmaker. Hij heeft een kleine ruimte met een naaimachine ter beschikking, en in zijn vrije tijd maakt hij overtrekken voor fauteuils. De namiddag vergaat in geen tijd met lezen en praten. Over politiek, over het Venetiaanse Rijk waar we nu doorheen varen, een rijk dat bijna duizend jaar standhield en uiteindelijk door Napoleon van de kaart werd geveegd. En over Monica en haar vrijer natuurlijk, die volgens mijn buurvrouw met hun tweeën de morele normen van de Verenigde Staten omlaag hebben gehaald.

’s Avonds gaat er het wat officiëler aan toe, trekken de opvarenden zich na de cocktail op het achterdek terug in de bibliotheek en in de eetzaal voor het diner. Sommigen hebben zich wat opgekleed, ook al is de enige dress code dat shorts ’s avonds taboe zijn. We eten te vaak en te veel, slenteren nadien nog wat rond op het achterdek waar Georges aan zijn piano zit, genieten van de rust die te beurt valt aan wie alleen maar naar de zee wil kijken.

In 1935 gingen de Huttons uiteen. ” Both were people of strong sexual appetites; while hers was obsessively monogamous, his was quite the opposite“, noteerde William Wright. De Huzzar V werd omgedoopt tot Sea Cloud en Ed Hutton werd opgevolgd door Joe Davies, een ambitieuze man met een grote politieke honger. Maar Davies was al dertig jaar getrouwd en had drie volwassen dochters. Marjorie Post zag dat niet echt als een probleem, stuurde haar advocaten naar mevrouw Davies en vroeg hen de transactie even te regelen.

De vrijheid van meneer Davies kostte uiteindelijk twee miljoen dollar en het jaar daarop mocht hij, hertrouwd en wel, als de tweede Amerikaanse ambassadeur naar de Sovjet-Unie, waar Marjorie de first lady werd. Een paar maanden later zeilde het kersverse echtpaar met de Sea Cloud naar Leningrad, en veroverde Marjorie Post met haar organisatietalent voor recepties en feesten de harten van de lokale notabelen, die voor één avond geestdriftig met het kapitalisme sympatiseerden. Al in 1938 verhuisde ambassadeur Davies naar Brussel, waar koningin Elizabeth aan boord van de Sea Cloud kwam voor een bezoek. Maar de donkere wolken stapelden zich op aan de horizon: de oorlog brak uit en het zeilschip werd door de Amerikaanse marine opgeëist om als weerstation te fungeren. Na de oorlog duurde het nog eens vier jaar voordat het in de oude glorie werd hersteld.

In 1953 liet Marjorie Post zich op haar 78ste van haar derde man scheiden, twee jaar later verkocht ze de Sea Cloud aan Rafael Leonidas Trujillo Molinas, de dictator van de Dominicaanse Republiek. Diens zoon gebruikt het zeilschip als floating funhouse, en de plaats van politici en gekroonde hoofden werd ingenomen door Kim Novak, Zsa Zsa Gabor en Joan Collins. Als Trujillo op 30 mei 1961 wordt vermoord, probeert zijn clan met het schip naar Cannes te ontkomen, maar halverwege het traject wordt hun vlucht verijdeld. Daarna volgen droevige jaren voor de oude dame, die van hot naar her wordt gesleept. Tot Hartmut Paschburg, een avontuurlijke Duitse kapitein, haar in Panama herontdekt, geldschieters zoekt en met veertig vrijwilligers het wrak naar Hamburg vaart en vervolgens naar Kiel, waar met de restauratie wordt begonnen.

Het is zaterdagochtend en nog vroeg, als we de lagune van Venetië binnenvaren. Iedereen staat op het promenadedek en is ontroerd. Ik heb de vrijdagavond gedeeltelijk met Simon doorgebracht op het achterdek. De besnorde hotelmanager is vijftig, komt uit Krakau en vaart sinds vijftien jaar op de Sea Cloud. Elk jaar neemt hij twee keer drie weken vakantie, de rest van het jaar is hij on duty, zeven dagen op zeven, en dat vindt hij maar best ook. “En ik wil hier nooit meer weg, ook niet naar de Sea Cloud II, die binnenkort te water wordt gelaten en een iets grotere kopie wil zijn met wat meer passagierscapaciteit. Als je gewend bent aan een Mercedes uit de jaren ’30, dan ga je toch ook niet met een nieuwe rijden? De Sea Cloud leeft en heeft een verleden, en dat maakt het hele verschil.”

Simon, die altijd tijd heeft voor een geintje, gelooft niet in goede of slechte mensen. “Er bestaan alleen goede en slechte stemmingen, en daaraan kan gesleuteld worden. Dat probeer je tenminste. Rijkdom heeft er weinig mee te maken. Of toch: uit ervaring weet ik dat rijk zijn vaak een belemmering vormt voor geluk. Ik heb veel ongelukkige rijke mensen gezien, veel alcohol en veel verveling. Als je niet rijk bent, kan je nog naar iets uitkijken, naar iets wat je wil kopen, waarvoor je kan sparen.”

Tekst en foto’s Pierre Darge