Kostbare diamanten en unieke parels samengebracht in kunstige juwelen, dat is de wereld van de haute joaillerie. In die wereld is het huis Cartier een referentie. Pierre Darge bezocht de streng bewaakte ateliers.

De Rue de la Paix is niet alleen de duurste straat van Parijs, samen met de Place Vendôme vormt ze een universum op zich. Een universum waar ultieme luxe alledaags is. Achter de zwarte gevel op het nummer dertien is sinds 1899 het rijk van Cartier gevestigd. Daar bevinden zich de winkel en het streng bewaakte atelier waar hooggespecialiseerde vaklui zeer eigenzinnige sieraden ontwerpen. Op de tweede verdieping, die we via een gesloten sas bereiken, verwacht Jacqueline Karachi ons. De directrice van Studio de Création Haute Joaillerie Cartier wil ons graag een paar objecten laten zien die via strikt geheim gehouden wegen naar Istanbul zullen reizen voor een intieme tentoonstelling. Zo’n expositie is een uiterst selecte bedoening waar slechts tweehonderd gefortuneerde koppels worden uitgenodigd om als eerste een keuze te maken uit de zesenzestig tentoongestelde sieraden. De uitnodiging alleen al geldt als een bewijs van respect voor de puissant rijken met smaak. De Cartiersmaak, wel te verstaan.

De collectie wordt jaren op voorhand voorbereid door Jacqueline en haar aankopers. “We gaan op zoek naar een bepaald soort harmonie in de stenen”, weet mevrouw Karachi, die al meer dan twintig jaar voor het huis werkt. Het samenbrengen van die stenen is een delicate aangelegenheid omdat we een bepaalde sfeer en een bepaalde kleurtonaliteit beogen. Voor de thema’s laten we ons leiden door het DNA van het merk, vaak geïnspireerd op de reizen van Louis Cartier in India, China en Rusland. In die sfeer hebben we dit keer vier verschillende thema’s vooropgesteld : La Reine Paon, la Reine Perle, la Reine Serpent en la Reine Diamant.

In streng beveiligde etalages zien we halssnoeren, broches, armbanden, ringen en oorhangers. Elk stuk is uniek en zal nooit opnieuw worden geproduceerd. Dat kan ook niet, omdat de perles fines op zich al uniek zijn want niet meer te verkrijgen en nooit perfect door de vorm van de kern. Die parels leiden niet alleen een eigen leven, ze moeten ook gedragen worden omdat een parel gevoed wordt door de huid van de vrouw waarop hij zal rusten. In het andere geval droogt hij uit. Er ontstaan barstjes en de glans gaat verloren.

Op de middag verkassen we naar het nabijgelegen Café de la Paix waar we aan tafel schuiven met Pierre Rainero, directeur de l’image, du style et du patrimoine. De Parijzenaar kent als geen ander de geschiedenis en het patrimonium van het huis.

Kan u de Cartierstijl omschrijven ?

Pierre Rainero : Die is het resultaat van een evolutie die generaties in beslag heeft genomen en aan het begin van de vorige eeuw is ontstaan. Ik word weleens een gardien du temps genoemd maar die definitie is te beperkt, omdat onze visie op stijl ook dynamisch is. We creëren immers voor klanten die vandaag leven en daardoor niet dezelfde levenswijze of dezelfde smaak hebben als onze kopers van een eeuw geleden. De voornaamste erfenis is er een van volharding en verlangen . De beste vergelijking die ik ken, is die met de levende taal. Daarvan is ook de basis gelegd in het verleden en in een bepaalde cultuur, maar ze evolueert mee met de gebruikers omdat ze nu eenmaal een communicatiemiddel is. Net zoals een taal beschikken wij over een woordenschat – de esthetiek – en over een spraakkunst : de manier waarop we werken. Maar er is ook de factor stijl. De schrijvers Victor Hugo en Jean Cocteau gebruikten weliswaar dezelfde woorden, en toch uitten ze zich op een geheel persoonlijke en daardoor verschillende wijze.

In de haute joaillerie vertrekken we altijd van de stenen. Enerzijds zijn er de diamanten die aan de klassieke criteria van de gemmologie beantwoorden, zoals kleur en zuiverheid. Anderzijds zijn er onze coups de coeur voor stenen die een andere uitstraling hebben en andere emoties oproepen dan wat je met perfectie associeert. Dat kunnen ongewone kleuren zijn en subjectieve kwaliteiten als charme en zeldzaamheid.

Fungeert Cartier daarbij als een wegbereider voor nieuwe smaken, als een opvoeder van het publiek ?

Ik weet het niet, ik weet alleen dat we hardnekkig onze eigen hartstochten volgen, en dat we geen vooroordelen hebben wat het materiaal betreft. Ons oog primeert en onze betrachting bestaat erin die subjectieve keuze te delen met anderen. Vaak worden we daarin gevolgd. We hebben groene diamanten gecombineerd met gekleurd saffier omdat die samengebracht hun eigen emotie bezitten. Voor ons is het effect belangrijk. Om dat te bereiken, kennen we geen taboes.

Smaken evolueren, en ook vrouwen zijn veranderd…

Aan het begin van de vorige eeuw was het voor een vrouw zeer gewaagd om juwelen te dragen met verrassende kleurcombinaties, maar het paste wel in de bevestiging van de vrouwelijke identiteit. De explosie van creativiteit in de juwelenfiguratie, in het bijzonder die van de dierenthema’s, valt niet los te koppelen van de invloed van vrouwen als Jeanne Toussaint, die in 1933 directeur werd van Cartier Haute Joaillerie. Ze voelde de emancipatiedrang van vrouwen perfect aan.

Als we tegenwoordig meer met pastelkleuren werken en met nuances binnen eenzelfde kleur, met parels van een zachtere tint, dan heeft dat ook te maken met een subtielere manier om vrouwelijkheid uit te drukken. Een meer serene manier – al zeg ik dat in de voorwaardelijke wijze omdat we niet aan psychologisch onderzoek doen voor we aan de slag gaan.

Staat Cartier boven de trends ?

Laat ons zeggen dat we onze eigen manier hebben om vrouwelijkheid tot uitdrukking te brengen. En dat het volgen van een bepaalde mode de laatste van onze zorgen is. We willen tijdloze objecten brengen, maar ontsnappen evenmin als andere ontwerpers aan de tijd waarin we leven. We streven er vooral naar iets te creëren dat ook op langere termijn mooi blijft. Alleen de tijd zal oordelen of we daarin zijn geslaagd. Dat we de eerste helft van de twintigste eeuw hebben overleefd, is op zich een klein mirakel omdat grote veranderingen in de maatschappij altijd samengingen met grote economische schokken. De crisis van de jaren dertig heeft een echte ommekeer teweeggebracht, net als het ontstaan van de consumptiemaatschappij die nieuwe markten heeft geopend. Dat we al die crisissen hebben overleefd, danken we aan de trouw aan onszelf, onze stijl, onze taal. Terwijl we tegelijk oog hadden voor de levenswijze van onze klanten.

Tot 22 november wordt in het paleismuseum in de Verboden Stad van Beijing de collectie Cartier Treasures : King of Jewellers, Jewellers to Kings tentoongesteld.

Door Pierre Darge

Een parel moet gedragen worden omdat hij gevoed wordt door de huid van de vrouw waarop hij zal rusten. In het andere geval droogt hij uit. Er ontstaan barstjes en de glans gaat verloren.