Wie verder keek dan de blote borsten en bilspleten, ontdekte op de catwalks van Parijs en Milaan zowaar de eerste aarzelende tekenen van een nieuw modebeeld. Enkele toonaangevende ontwerpers experimenteren met de meest uiteenlopende stijlen, technieken en materialen. Op zoek naar een modernistische hybride.

Pascale Baelden / Foto’s Etienne Tordoir

Milaan, 28 september. Onder een strakblauwe hemel wordt het startsein gegeven voor een nieuw modeseizoen: lente/zomer 2003. Niets is deze dagen nog wat het lijkt. In juli en augustus werden ze hier – net als in de rest van Europa – bedreigd door een zondvloed. Nu de meteorologische herfst begonnen is, stijgt het kwik plots tot zomerse temperaturen. Het lijkt wel de wereld op zijn kop en dat geldt heus niet alleen voor de grillige weersomstandigheden. Ook met de roklengtes is er iets vreemds aan de hand. Dat is althans de algemene conclusie één week en veertig modeshows later, wanneer duidelijk wordt dat microminirokken tot boven de bilspleet het mooie weer maken. En dat terwijl de economische barometer afstevent op een historisch dieptepunt. Professor Gaus mag zijn curve in de prullenmand gooien. Zijn theorie dat de lengte van rok evenredig stijgt en daalt met de economische conjunctuur mag dan gebaseerd zijn op een wetenschappelijke studie van de afgelopen decennia, de nieuwe collecties ontkrachten zijn stelling.

Terwijl het straatbeeld in Milaan gedomineerd wordt door antiglobalistische manifestaties, dartelen op de catwalk sexy stoeipoezen in vrolijke kleuren. Zo defileren bij Max Mara, Ursula Andres– lookalikes in kanariegele, kersenrode en feloranje gelakte minitrenchcoats. Commercieel succes gegarandeerd, mits een roklengte van tien centimeter langer. Meer aanpassingen – of meer textiel tout court – vraagt de tweede lijn, Sportmax. Hier zijn de jurkjes en rokken niet alleen minimini, maar ook sexysexy. Nu zijn wij helemaal niet puriteins ingesteld, maar een bain de soleil waarvan de zijsplitten tot onder de oksels zijn los geknipt, vereist mijns inziens toch twee zaken die weinig vrouwen gegund zijn: één, een goddelijk lichaam en twee, een overdosis zelfvertrouwen. Roberto Cavalli verwacht niets minder. De Italiaanse pers heeft nu al een decolleté naar hem genoemd: la nuova cavallata, waar de borsten als het ware uitspringen. Alessandro dell’ Acqua doet er nog een schepje bovenop en laat afwisselend borsten, buik en billen zien. In silhouetten betekent dat: hotpants gecombineerd met openvallende togatopjes in transparant chiffon, lage heupbroeken en gedrapeerde mini-jurkjes die hier en daar een strookje huid bedekken. De enige vrouw die niet ongemakkelijk wordt bij zoveel expliciet naakt, is ongetwijfeld Donatella. En ja hoor, de exuberante modekoningin voelt zich zo zelfverzekerd dat ze haar naam in gotische letters borduurt op zwarte, niets aan de verbeelding overlatende mini-jurkjes. Nu er een retrospectieve over Gianni loopt in het Londense Victoria and Albert Museum, wil ze zich duidelijk profileren. Britney Spears – tot voor kort het voorbeeldige schoolmeisje dat no sex, no drugs propageerde, lijkt alvast bekeerd. Op het defilé verschijnt ze in een lange, transparante Versace-jurk. Haar ondergoed heeft ze thuis gelaten. Als het aan Donatella ligt, zal het brave kind niet lang maagd blijven.

Ook bij Dolce & Gabbana lijken ze weinig bekommerd om de goede zeden. Al mag verondersteld worden dat genodigden als Damon Dash en Puff Daddy wel iets meer gewoon zijn. ‘SEX’ staat te lezen op de gouden halskettingen van Naomi en Gisele. Alsof de kleding niet voor zich spreekt. Korte jersey niemendalletjes die als gordijnen worden opgetrokken en achteloos van de schouder vallen. Broeken omhullen als een tweede huid verleidelijke benen die tussen de gespen en de rijgkoorden een stukje van zichzelf laten zien. Stoeipoezen? Toch niet, gecombineerd met punklaarzen en zware legerbottines zijn dit geen katjes om zonder handschoenen aan te pakken. Een zachter, maar weliswaar verleidelijk vrouwbeeld bij Alberta Ferretti. Haar lingerie-jurkjes zijn een kunstwerk van kant, satijn, fluweel, smokwerk en borduursels. Angela Missoni combineert dan weer sensuele, satijnen potloodrokken en leggings van lurex met wijdvallende tricot topjes. Sexy, maar allesbehalve vulgair. Idem dito voor de Marni-collectie: bolero’s, gestreepte legerbroeken, kleurige klokrokjes en bloemige bain de soleils maken een elegant silhouet.

G iorgio Armani laat zich allang niet meer verleiden door trends en breidt onverstoord zijn wereldimperium uit. Na de opening van een shop in Peking en Hongkong aast hij nu op Sjanghai. Getuige daarvan de oosterse origamirokken in de Giorgio-collectie. Voor de Emporio-lijn trok hij naar Cuba en bracht een lading havannasigaren voor de modellen mee. Andere stoorzenders in het seksbeluste Milaan zijn Christopher Bailey die voor het upscale Burberry Prorsum een verrassend punke, sportieve collectie brengt en Milan Vukmirovic,die zich naar eigen zeggen voor het Jil Sander-label liet inspireren door de Andy Warhol Factory. In textiel vertaald zijn dat visnetjurkjes, parka’s, boothalstopjes en ritsen die te pas en te onpas opduiken als vervaarlijke haaientanden. Iets heel anders dan de softpornosilhouetten bij Gucci. Een model tippelt op hoge stiletto’s de catwalk af, haar openvallende kimono onthult blote borsten en een kanten minislipje. In haar kielzog een reeks meisjes die de handen vol hebben met afglijdende schouderbandjes en naar boven kruipende micromini’s. Voor Tom Ford heeft mode nog weinig om het lijf. In het minimalisme van de nineties kon hij met sexy silhouetten furore maken, maar nu zit er een ranzig smaakje aan. Seks als een goedkope oplossing in tijden van crisis. En crisis is het zonder twijfel.

“De afgelopen 43 jaar heeft het er nog nooit zo slecht uitgezien,” verklaarde Mario Boselli, voorzitter van de Camera Nazionale della Moda, aan de internationale pers. En hij bedoelde daarmee niet (alleen?) het modebeeld. De cliëntèle van luxeconglomeraten wordt geconfronteerd met beursschandalen, een dalend consumentenvertrouwen en een nakende oorlogsdreiging annex oliecrisis. Haakt ook af: de middenklasse, die zich de afgelopen tien jaar een ambitieuze levensstijl aanmat door het kopen van luxeaccessoires. Nu de handtas van het seizoen het niet meer doet, lijken modehuizen hun toevlucht te zoeken in tanga’s en strings. Het kan hen wel eens duur komen te staan. Want staat naaktheid niet haaks op de essentie van mode? En drijft een niets verhullend modebeeld vrouwen niet massaal in de armen van personal trainers en plastisch chirurgen? Het doet er niet toe of het mini-jurkje van Gucci of Zara is, het ziet er pas goed uit mits een gestroomlijnd lijf. Als de verpakking gereduceerd wordt tot slechts enkele decoratieve lintjes, geven verstandige vrouwen op de eerste plaats geld uit aan datgene wat verpakt moet worden…

Eén week en vijftienhonderd borsten en billen later, Parijs.

Yohji Yamamoto zet de modeweek in met zijn basiscollectie Y’s. Oversized legerbroeken, functionele overalls, varianten op het witte hemd. “Eenvoud siert”, zuchten mijn stylisten en ik opgelucht. Dezelfde avond worden onze visuele zintuigen nog verwend door Martin Margiela die in een bijzonder glamoureuze bui blijkt te zijn. Verborgen achter grote zwarte zonnebrillen dalen zijn modellen als diva’s de trap af, in lange zwarte jurken waarvan de sleep als een sjaal rond de hals wordt gedrapeerd. Hier en daar laat hij het topje van een bustierjurk los hangen, maar Martin heeft geen nood aan de blote-borstentruc en geeft zijn modellen een singlet in de plaats. Alleen de rug laat hij af en toe verleidelijk naakt.

Een subtiel spel van dress-undress speelt hij ook bij Hermès. Rugloze hemden en cardigans worden afgewisseld met gesofisticeerde haltertopjes van de fijnste zijden foulards. Ook Martins leerjongen Lutz is dit seizoen in goeden doen. Blikvangers zijn eenvoudige hemdjurkjes met oversized kraag en tricotjurkjes met ongelijke voor- en achterpanden. Het Belgische duo A.F. Vandevorst doet hetzelfde met trenchcoats die achteraan geknipt zijn als een blouson. Plisséjurkjes passeren langs ventilators die her en der opgesteld zijn… Het resultaat: een geslaagde én zwoele show à la 91/2 Weeks.

Toch voelen niet alle Belgen zich dit seizoen goed in hun vel. Het onstuimige karakter van volgende zomer is in strijd met de ingetogen droomwereld van Veronique Branquinho en dat doet zich voelen. Ofschoon haar defilé krachtig begint met een sobere zwartwitcollectie, lijkt ze gaandeweg de draad kwijt te zijn. Het tegenovergestelde probleem stelt zich bij Tim Van Steenbergen die zijn thema ‘zee’ al te rigide uitwerkt. Zijn perfect gesneden kapiteinsjasjes missen effect door de combinatie met de ’typische’ brede vissersvrouwrokken. Maar dat gezegd zijnde: niets dan lof voor zijn technische vaardigheden. Alleen de wenende weduwe tijdens de slotscène was voor ons net iets te dramatisch. Gelukkig is Ann Demeulemeester in een vrolijker bui. Gezien de huidige revival van punk heeft ze daar ook alle reden toe. De T-shirts met ‘ LIFE’ en ‘ SIN‘ op zullen bij de fans ongetwijfeld collector’s items worden. Wat niet gezegd kan worden van de flauwe afkooksels die Jean-Paul Knott presenteert. Zwart beschilderde ogen, wild haar, zwarte gaasleggings, een linnen lap hangt als een luier tussen de benen, twee riemen met wat franjes eraan vormen samen een jurk, een stuk chiffon wordt dankzij één veiligheidsspeld een top… Geef ons dan maar de discrete juweeltjes van Jurgi Persoons. Vooral de sweaters met gesmokte bloemenborduursels blijven in het geheugen hangen.

Wie ook een memorabele indruk nalaat is Haider Ackermann, die andere oud-student van de Antwerpse academie. Na zijn succesvolle debuutcollectie van vorig seizoen werd hij gecontacteerd door Ruffo Research, een Italiaanse lederfabrikant voor wie in het verleden ook Raf Simons, Veronique Branquinho en A.F. Vandevorst tekenden. Resultaat is dat van zijn hand nu twee collecties gepresenteerd worden, de eerste in Milaan, de tweede in Parijs. Vooral de eerste is adembenemend. Ackermann speelt met leder alsof het soepel chiffon is en knipt er de vloeiendste silhouetten uit. Een capejurk van fijne plissés en plooirokjes van geperforeerd leder worden afgewisseld met joggingbroeken en polo’s. Sportieve klassiekers ogen nieuw door de verrassende materiaalkeuze. Het is daarin dat een debuterende Haider zich aansluit bij grootmeester Helmut Lang. ” Vive la modernité”, roept deze backstage en hij meent er elk woord van. Getuige daarvan zijn zomercollectie The Next Wave. Lang verwijst daarmee niet alleen naar de surfelementen, maar lijkt daarmee ook een nieuwe fase in de modegeschiedenis te lanceren. Door een onconventionele materiaalkeuze (voor rokken gebruikt hij rubber in plaats van satijn) en verrassende historische referenties (zilveren sieraden van Louise Bourgeois uit 1948 combineert hij met wetsuits) lijkt hij op zoek naar een soort postmodernistische hybride. Hij experimenteert met de technische verworvenheden uit het verleden en mengt ze met oude stijlen om uiteindelijk tot een vernieuwende kruising te komen, iets dat het retrogehalte van afgelopen modeseizoenen overstijgt. Junya Watanabe doet quasi hetzelfde. Hij gebruikt rugzakken – zo typerend voor de minimalistische nineties – om achttiende-eeuwse volumes te creëren. Via linten en parachutekoorden worden ze verborgen onder rokken van romantische bloemenjurkjes. In combinatie met parasolhoeden lijkt het beeld op het eerste gezicht recht uit de kostuumgeschiedenis te komen, maar dan volgen witte zonnejurken met handige winkeltassen aan weerskanten van het lichaam en wordt het duidelijk dat Watanabe helemaal bij de tijd is. Pittig detail: voor de vederlichte zomerjurkjes gebruikt hij synthetische materialen in plaats van zijde. Dezelfde onverwachte materiaalkeuze zien we bij Louis Vuitton, waar Marc Jacobs rubberen fifties-jurkjes met bloemenapplicaties tekent, die veel weg hebben van de badmutsen uit de tijd van toen. Verder combineert hij klassieke materialen zoals satin duchesse en tule met synthetisch polyester en neopreen. Dat laatste gebruikt ook Nicholas Ghesquière die zich voor Balenciaga laat inspireren door surfgodinnen en zodoende mini-jurkjes en topjes maakt van wetsuits. Zelfs de anders zo feminiene Martine Sitbon gaat dit seizoen de sportieve toer op. Zij tekent sportstrepen op elegante mini-jurkjes en wisselt vrouwelijke rokjes met trainingsjasjes. Voor de lancering van Y3, de nieuwe collectie in samenwerking met Adidas, doet Yohji Yamamoto net hetzelfde. Hij combineert blazers met joggingbroeken, sportieve sweaters met deftige broekpakken en naait aan een bloemenjurk een capuchon. Het resultaat is een schot in de roos.

Wie ook aan kruisbestuiving doet is Jean Paul Gaultier. Zo maakt hij een interessante hybride van een Romeinse sandaal en een basketbalschoen en breit hij tricotboorden aan een kimono met een oversized blouson als resultaat. Soortgelijke historische spielereien zijn te zien bij Dries Van Noten. Hij balt de fifties, Afrikaanse etnische prints en punkelementen samen in één show. Een interessante combinatie die alvast moderner oogt dan de – weliswaar prachtige – Brigitte Bardot-klonen op de catwalk van Cacharel, de Sandra Rhodes-kopieën bij Viktor & Rolf en de Samantha Fox-figuren bij Givenchy.

Gelukkig begrijpt Alexander McQueen wel dat letterlijke vertalingen nergens voor deugen. Ofschoon hij terugkeert naar het Amazone-oerwoed ten tijde van de Spaanse ontdekkingsreizigers, levert hij verrassend eigentijdse silhouetten. Zijn landgenoot John Galliano gaat niet zover terug in de tijd en brengt een ode aan de Londense cultfiguur uit de eighties, Leigh Bowery. Het resultaat: een ondefinieerbare, exuberante, caleidoscopische show. De boodschap die hij bij Christian Dior uitstuurt, is des te meer duidelijk. Op een chiffonjurkje dat net niet de billen bedekt, schrijft hij: ‘ Hard Core Dior’. Wat ons terugbrengt bij het begin: seks! Want ook in Parijs geven sommige ontwerpers zich over aan hun seksuele fantasieën. Bij Costume National laat Ennio Capasa zich inspireren door erotische lingerie, getuige daarvan zijn open beugelbeha’s en doorkijkjurkjes met één streepje satijn op de strategische plaats. Een vijgenblad verhult meer. Gelijkaardige taferelen bij Sonia Rykiel die in haar pas geopende boetiek aan de rue de Grenelle ook vibrators verkoopt en nu haar modellen de catwalk opstuurt in microbikinitopjes die, mits regelmatig trekwerk, nog net de tepels bedekken. Finale climax bij Yves Saint Laurent, waar Tom Ford zijn modellen de opdracht geeft om de tepels paars te schilderen en vervolgens te defileren in oversized singlets en bustierjurkjes die beginnen onder de borsten. Media-aandacht gegarandeerd. De Texaan weet als geen ander dat seks verkoopt en wisselt expliciete silhouetten met geraffineerde avondjurken waar subtiele stiksels de aandacht vestigen op de borsten, zonder een streepje naakt te laten zien. Idem dito met hooggesloten jurken met twee bloemcorsages ter hoogte van de tepels. Backstage zou hij na afloop verklaard hebben dat er ook een vagina dress in de collectie zou zitten, maar die hebben wij tevergeefs gezocht. Niettemin is één zaak duidelijk: volgende zomer wordt verleiden een sport op zich . Karl Lagerfeld heeft het alvast goed begrepen. Hij steekt zijn modellen in sexy minirokjes en stuurt ze de catwalk op met surfplanken, rubberboten, duikbrillen, regenlaarzen en paraplu’s… Op meesterlijke wijze brengt hij alle trends van het seizoen samen in één collectie en ondertussen lanceert hij nog een aantal winstgevende product placements. Als er iemand klaar is voor de 21ste eeuw, is het Karl wel.