Witte tanden zijn zeer gegeerd en daar spelen fabrikanten handig op in. Als het niet lukt met een van hun wondermiddelen, dan kan tandarts de hulp bieden.

Een gaaf gebit wordt geassocieerd met jeugd, schoonheid en gezondheid. En een ontwapenende glimlach toont een rij hagelblanke tanden, geen grijze stompjes. Toch is de tint niet altijd een indicatie van hun gezondheidstoestand, ook niet als ze grauw zijn. Tanden kunnen verkleuren door de leeftijd, het gebruik van sommige antibiotica, erfelijkheid: zaken waarop je weinig vat hebt. Andere heb je wel in de hand. Je kan bijvoorbeeld het overmatig gebruik van verkleurende middelen vermijden zoals cola, tabak, rode wijn, rode vruchten, koffie en thee. Ook een goede mondhygiëne voorkomt problemen. Poetsen is dus de boodschap, maar daarmee is het povertjes gesteld: onderzoek wees uit dat de Belg gemiddeld slechts om de twee jaar een nieuwe tandenborstel koopt.

Het Verbond Der Vlaamse Tandartsen stelt dat regelmatig schoonmaken (liefst na elke maaltijd, minimum 2 keer per dag) met een goede tandenborstel (niet te zacht, niet te hard en zeker niet versleten) en een tandpasta met natriumfluoride volstaan. Er zijn er natuurlijk ook duurdere, die allerlei extra snufjes bevatten die veel beloven: een frissere adem, gladdere tanden, gezonder tandvlees. De meeste van zulke witmakers bevatten sodiumbicarbonaat: een ingrediënt dat als een lichte peeling werkt op het tandglazuur. Door de schurende werking kan je ze beter niet permant gebruiken, hoewel veel bijsluiters het tegendeel beweren.

Het verlangen naar een oogverblindende filmsterrenlach houdt een hele industrie draaiend. Veelbelovende tandpasta’s, -poeders en mondspoelingen vliegen als warme broodjes over de toonbank, hoewel de werking van hun formules niet bewezen is en de prijs vaak niet in verhouding staat tot het resultaat. Hoewel witmakende tandpasta’s allang bestaan en vooral door rokers werden gekocht, komen er steeds nieuwe merken en klanten bij. In de apotheek liggen de klassiekers als Blanx (100 ml: 499 fr.) en Rembrandt (50 ml: 395 fr.) nu ook goed in de markt bij niet-rokers. Bij de apotheker zijn er ook aanzienlijk minder dure producten: bijvoorbeeld Superwhite (75 ml: 198 fr.), Elgydium (75 ml: 195 fr.), Clinomint (75 ml: 175 fr.) en Fluocaryl (75 ml: 195 fr.). Veel publiciteit is er voor Fluocaril Actief Wit, een tandpasta geen gevaar zou opleveren voor tandvlees en -glazuur. Het calciumcarbonaat en silicium in de pasta polijsten het email niet al te veel, waardoor het product dagelijks gebruikt zou mogen worden. De dosis fluor beschermt tegen cariës, en het muntaroma geeft een frisse smaak. Op lange termijn versterkt fluoride het glazuur en beperkt natriumbenzonaat de vorming van tandsteen, waardoor nieuwe verkleuringen minder kansen krijgen.

Niet alleen in apotheek, ook in de supermarkt zijn dergelijke tandpasta’s te koop. Beverly Hills Whitening Teeth Formula belooft een Hollywood- smile als je de tandpasta (199 fr.) en het antiplaquespoelmiddel (199 fr.) van dat merk gebruikt. Denivit (119 fr.) zou vlekken aanpakken zonder schuren. De nieuwe uitgave van Pearl Drops (119 fr.) beweert je gebit schoner, gladder en witter te maken, en bevat fluorfosfaat om het tandvlees te versterken. Email Diamant (135 fr.) is nog steeds vooral geliefd bij rokers.

Ook veel traditionele merken ook hun eigen versie uit. Signal Plus (99 fr.) verzekert dat 97 procent van de gebruikers na twaalf weken kan rekenen op wittere tanden en een sterker glazuur. Ook Colgate doet mee, met Colgate Sensation Parelwit (99 fr.). Hoewel ze in de supermarkt goedkoper zijn dan in de apotheek, ligt de prijs van bijzondere uitvoeringen nog altijd merkelijk hoger dan van een gewone tandpasta.

Verwacht van wondermiddelen vooral geen mirakelen als je mond een puinhoop is: de oplossing zit dan niet in een tube, maar in een bezoek aan de tandarts. Witmakende tandpasta’s helpen alleen bij oppervlakkige externe verkleuringen. Want er zijn twee soorten, volgens tandarts Michel Raedts, die gespecialiseerd is in esthetische tandheelkunde. “Er zijn interne en externe verkleuringen. Uitwendige verkleuring wordt veroorzaakt door aanslag of tandsteenvorming als gevolg van externe factoren als voedingsmiddelen. Een grondige reiniging brengt dan raad. Oude, grijzige vullingen van zilveramalgaam kunnen worden vervangen door nieuwe in een aangepaste tint”, zegt hij. “Bij inwendige verkleuring is necrose, het afsterven van een wortelzenuw, een mogelijke oorzaak. Ook het gebruik van het antibioticum tetracycline vóór de puberteit, een ontwikkelingsstoornis in het gebit, zelfs een fysiologisch trauma kan ervan aan de basis liggen.”

In dat geval zit de verkleuring binnenin de tand en kan ze worden weggewerkt door de tand te bleken, of door ze weg te moffelen achter een bedekkend laagje. Michel Raedts: “Bleken geeft vrijwel altijd resultaat. Ik heb er nog weinig of geen problemen mee gehad, afgezien van enkele uitzonderlijke gevallen van overgevoeligheid. Het effect van bleaching hangt natuurlijk af van de aard en de ernst van de verkleuring. En verder bepalen rook-, eet- en drinkgewoonten de duurzaamheid van het resultaat.”

Bleken kan meestal ook thuis, na instructies van de tandarts. Die zorgt voor een mondstuk op maat dat je kunt vullen met een speciale gel en dat je wekelijks enkele nachten draagt. Zo’n kuur kost tussen 6000 en de 12.000 fr. Wil je een sneller en opzienbarender resultaat, dan ga je best naar de tandarts voor blekingen met een hogere concentratie. Die kosten vanaf 4000 tot 7000 fr. per behandeling.

Houd er rekening mee dat te witte tanden kunstmatig overkomen. De natuurlijke kleur is meestal ivoorwit. Naarmate het glazuur gladder en transparanter is, lijkt het witter maar is de tand veel kwetsbaarder. Niet overdrijven met bleken dus, zeker niet op eigen houtje.

Bij een gebit in slechte staat zijn porseleinen kronen meer aangewezen. Er wordt letterlijk een hoesje over de tand geschoven, een preciesiewerkje dat met steeds meer nauwkeurigheid wordt uitgevoerd. Iets minder aantrekkelijk is het prijskaartje: 15.000 tot 20.000 fr. per kroon. Een variant daarop is de porseleinen of composieten facing. Er wordt eerst een laagje van de tand afgeslepen en een afdruk genomen. Op basis daarvan wordt een schelpje gemaakt uit porselein of kunsthars, dat op de tand wordt gekleefd. Een facing kost gemiddeld 8000 à 15.000 fr. Veruit de goedkoopste manier om donkere vlekken in het gebit te verbergen, zijn witte composietvullingen. Een tandarts mag tussen 875 en 2625 fr. aanrekenen om een gaatje quasi-onzichtbaar te vullen. De kwaliteit van het materiaal en de knowhow zijn de laatste jaren sterk toegenomen. Een ander pluspunt van composiet is dat de tandarts minder moet boren: voor een vulling met kunsthars volstaat een kleiner gaatje. Nadeel van al deze behandelingen: het ziekenfonds komt niet tussenbeide omdat het tandheelkundige ingrepen als puur esthetisch beschouwt, niet als levensnoodzakelijk. De rekening is volledig ten laste van de patiënt. Het is te nemen of te laten, maar alles heeft zijn prijs. Ook een smetteloos gebit.

Sofie Albrecht / Tekening Tom Hautekiet