Zowel het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten als het Muhka, toevallig allebei in Antwerpen en ressorterend onder de bevoegdheid van de Vlaamse Gemeenschap, kregen de jongste jaren nogal wat kritiek te slikken, niet in het minst om hun doezelige tentoonstellingsbeleid. De overheid kan evengoed aangewreven worden dat ze al te weinig middelen voor een serieus beleid ter beschikking stelt. Het is een discussie die groeit, maar hoe dan ook : in beide musea lopen momenteel nieuwe exposities. Het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten van Antwerpen pakt uit met de tentoonstelling Het Volk ten voeten uit, gewijd aan het Belgische en Europese naturalisme uit de periode 1875-1915. Deze stroming pretendeerde het volk te tonen zoals het was, maar dan wel door de bril van de welgestelde burger. De kunstenaars brengen de ellende van de lagere klassen met haast fotografisch realisme fraai in beeld ten behoeve van de betere burgerij. Wij krijgen brutale kereltjes te zien zoals ?Pas Mèche? van de vaandeldrager van het Franse naturalisme Jules Bastin-Lepage. Hij ontwierp er het prototype mee van volksrekels als de Witte van Ernest Claes. Arbeiders vind je zelden in de tentoonstelling, behalve in het werk van Constant Meunier of Eugène Laermans. Er zijn vooral veel boeren te zien in het KMSK : boeren die zwoegen en ploegen, of die opstappen in de processie. Want God was de enige mogelijkheid op redding voor al die pittoreske, arme stumperds.

In het Muhka zijn de nieuwste kunstwerken van Vlaamse artiesten te zien, aangekocht door de Vlaamse Gemeenschap in 1994 en 1995. Dat gebeurde op advies van de Commissie Beeldende Kunsten en het mag gezegd : in tegenstelling met vorige jaren werd kwalitatief uitstekend gekocht. De Commissie wilde enkele lacunes opvullen in de bestaande collectie en deed dat met de aanschaf van werk van mensen als Panamarenko (diens Feltra-beeld uit ’66 is een prachtstuk), Jan Vercruysse, Thierry De Cordier, Lili Dujourie en Guillaume Bijl. Ook van andere, jongere kunstenaars die volgens de Vlaamse Commissie een centrale plek op de kunstscène innemen, werd werk van museale kwaliteit gekocht : een installatie van Patrick Van Caeckenbergh, beelden van Philip Van Isacker, schilderijen van Walter Swennen en Raoul De Keyser, een installatie van Danny Devos enzovoorts. Jonge annex veelbelovende kunstenaars werden evenmin vergeten, met aankopen van Sven ’tJolle, Peter Rogiers en anderen. Tegelijk loopt in het Muhka ‘Above/below the surface’, een verschrikkelijk overbodige en nietszeggende tentoonstelling met vier Vlaamse en evenveel Finse kunstenaars. Storend is niet meteen de kwaliteit van de werken (Bert De Beul, Berlinde De Bruyckere of Ria Pacquée verdienden eerder al hun sporen), maar de absolute afwezigheid van enige coherentie of dynamiek. Dus toch.

?Het Volk ten voeten uit? in het KMSK te Antwerpen, tot 16 februari. ?Aanwinsten ’94 en ’95 van de Vlaamse Gemeenschap? in het Muhka, Leuvenstraat Antwerpen, tot 12 januari.

Pauvre Fauvette van Jules Bastien-Lepage : pittoreske miserie.

Maquette van Kawamata : vloed van hout.