Trends in de cosmeticawereld volgen elkaar in gejaagd tempo op. Het ene moment maken fruitzuren het mooie weer, het andere komt alle heil van groene thee of druivenpitten. Weinig ster-ingrediënten overleven, vitamines zijn de uitzondering op de regel.

Een gezonde huid heeft verschillende vitamines nodig om mooi en gezond te blijven. Het grootste onderzoek dat ooit werd gedaan naar de werking van antioxidentia en vitaminen, de Suvimax-test, toonde aan dat deze elementen de huid beschermen tegen de schade van UV-stralen en dat zij zelfs de opgelopen schade herstellen.

De belangrijkste vitamine voor de huid is vitamine A: deze speelt een sleutelrol in het verouderingsproces, daarover zijn alle wetenschappers het eens. Kligman bewees dat al in de jaren ’60: toen hij experimenteerde met retinolzuur op acne, stelde hij vast dat ook de rimpels vervaagden.

Vitamine A bestaat in verschillende derivaten die behoren tot de groep van de retinoïden: vitamine A-zuur, retinol, retinylaldehyde en de esters retinylpalmetaat en retinylacetaat. Deze laatste zijn de minst irriterende vormen van vitamine A. In onze voeding, vooral in vetten, wortelen, tomaten en spinazie vinden we vitamine A terug onder de vorm van bètacaroteen (ca. 30 procent) en retinylpalmetaat (70 procent). Deze laatste vormt ook 80 procent van de vitamine A in de huid. Het parcours naar de huid is vrij omslachtig: nadat het voedsel is verteerd, gaan de voedingsstoffen daaruit naar de lever, waar de vitamine A wordt opgeslagen als retinylpalmetaat. Wanneer een cel vitamine A nodig heeft, krijgt de lever een signaal en wordt het retinylpalmetaat gemetaboliseerd tot retinol – de alcoholvorm – om die stof te kunnen vervoeren naar de organen. Zodra de retinol de cel bereikt, gebeurt de transformatie in vitamine A-zuur, de zuivere vorm die effectief kan inwerken op het DNA van de cel.

Dit systeem is ingenieus, maar vertoont enkele zwakke plekken: het duurt even voordat de vitamine A bij de huid geraakt, daarnaast vermindert de werking van dit leveringsmechanisme met de jaren, zodat de huid niet de nodige hoeveelheden kan opnemen. Omdat vitamine A oplosbaar is in vet, verdwijnt die niet onmiddellijk uit het lichaam, wat zijn in water oplosbare collega’s (vitamine C en alle B-soorten) wel doen. Hierdoor bestaat het risico dat er zich toxische hoeveelheden opstapelen in de lever. Met topische applicatie – het aanbrengen op de huid – wordt dit gevaar omzeild, omdat vitamines continu worden afgebroken door het licht. Bovendien kunnen op deze manier plaatselijke tekorten onmiddellijk worden aangevuld. De verdiensten van vitamine A voor de huid zijn legio: het maakt hem dikker, reguleert de celontwikkeling, stimuleert de productie van collageen, verbetert de vochthuishouding en herstelt beschadigde cellen. Door haar normaliserende werking worden verschillende huidproblemen verholpen: van een droge, schilferige huid tot en met acne en rimpels.

De plantaardige versie van vitamine A is bètacaroteen, een antioxidant. Die neutraliseert vrije radicalen: onstabiele moleculen die cellen aanvallen en beschadigen, en op lange termijn dus verantwoordelijk zijn voor huidveroudering. Het belangrijkste antioxidant is vitamine C , voornamelijk terug te vinden in citrusvruchten. Zijn belangrijkste functies zijn: het uitschakelen van vrije radicalen, het stimuleren van de collageensynthese zodat de huid stevig blijft en rimpels minder snel kunnen ontstaan, en ten slotte zijn verhelderend effect op de teint, waardoor die er beter gaat uitzien en pigmentvlekken vervagen. Vitamine C werkt in synergie met vitamine E: de eerste regenereert de tweede, als die geïnactiveerd is door vrije radicalen. Vitamine E vindt men terug in granen, eieren en plantaardige oliën. Het is eveneens een antioxidant, net zoals vitamine B5, ook wel D-panthenol genoemd. Deze verzacht, kalmeert en versterkt de hydro-lipide film van de huid.

Een merk dat al jaren met deze vitamines werkt, is Environ, een verzorgingslijn ontwikkeld door dokter Desmond Fernandes, een Zuid-Afrikaans plastisch chirurg. De producten zijn cosmeceuticals: ze balanceren op de grens tussen cosmetica en farmaceutische producten. De pijler van deze preparaten is vitamine A, in zijn meest huidvriendelijke vormen: retinylpalmetaat en retinylacetaat. Hoge concentraties antioxidanten beschermen zijn werking door de natuurlijke afweer van de cellen te versterken. Natuurlijke alfahydroxizuren (glycol- en lactaatzuur) ondersteunen de natuurlijke exfoliatie van de dode huidcellen, zodat de vitamines maximaal de huid kunnen binnendringen.

“Vitamines zijn de basis van Environ”, zegt Hélène Vanhoudt, exclusief verdeler voor de Benelux, vol vuur. “Environ stond vanaf het eerste uur voor sterk geconcentreerde vitaminecocktails, lang voor dit een trend was. Het merk is altijd trouw gebleven aan deze basisfilosofie, wars van de hype van het moment of wat andere merken deden.” Acht jaar geleden stond Vanhoudt voor een onmogelijke taak: de boodschap van een onbekend Zuid-Afrikaans merk verkondigen op een markt die oververzadigd is van grote en minder grote schoonheidslijnen die elk hun eigen waarheden verkondigen, daarbij gesteund door grote reclamebudgetten. Maar Vanhoudt zette door, overtuigd van de kwaliteit en de efficiëntie van de producten. Zonder publiciteit wist ze in de Benelux een selectief netwerk van schoonheidsspecialisten op te bouwen.

Op de drempel van de 21ste eeuw zijn de crèmes actueler dan ooit”, stelt Vanhoudt, “omdat zij gebaseerd zijn op een totaalconcept van vitamines en antioxidentia, in een omgeving die het product stabiel en actief houdt.” De crèmes bevatten geen kleur-, geur- of bewaarmiddelen; dankzij de hoge concentratie antioxidanten bewaren de crèmes zichzelf. “Iedereen heeft nu de mond vol van vitamines als wapen tegen huidveroudering,” vervolgt Vanhoudt, “iets waarvan Environ al jaren overtuigd is.” Het is een trend die blijft, vanwege de bewezen resultaten. Als men een vitaminepreparaat maakt, moet men ervoor zorgen dat de activiteit gewaarborgd blijft. Men moet met verschillende factoren rekening houden. Zo zijn vitamines gevoelig voor licht en lucht, dat heeft professor Cluver al in 1950 bewezen. Een vitaminecrème kan dus niet in een glazen pot. “Daarom worden de producten van Environ gefabriceerd in een steriele productie-eenheid, volgens dezelfde normen als een farmaceutisch product”, legt Vanhoudt uit. “Ze worden verpakt in metaal-gelamineerde tubes met een minuscule opening, zodat er geen lucht naar binnen wordt gezogen.”

Verder moeten vitamines vers gebruikt worden, vandaar dat op alle Environ-producten een vervaldatum vermeld staat. Zo worden de herstellende serums met hoge dosissen vitamine A en C, de Ionzyme-reeks, volgens de noden van de gebruiker op naam aangemaakt in Zuid-Afrika, en moeten ze binnen de drie maanden worden geconsumeerd.

Fernandes zag als plastisch chirurg opvallend veel jonge mensen met vroegtijdige huidverouderingsverschijnselen: pigmentvlekken, een droge huid en kraaienpootjes. Toen hij twee tienerpatiënten verloor aan huidkanker, begon hij een onderzoek naar de oorzaken ervan. Hij bestudeerde het effect van vitamine A op de huid, en ontwikkelde in 1981 de eerste crèmes om zijn patiënten te behandelen met hoge dosissen vitamine A en antioxidanten. Door de normaliserende werking wordt de huid weer in evenwicht gebracht en worden verschillende problemen aangepakt: acne, pigmentvlekken, een droge huid, een vale teint, verslapping en rimpels. De spectaculaire resultaten deden de vraag naar die crèmes flink stijgen, tot ver buiten de grenzen van Zuid-Afrika, zodat de productie uitgroeide tot een industriële activiteit. Zo ontstond in 1992 de Tretintech Company, later omgedoopt tot Environ International Cosmeceutics.

Sofie Albrecht / foto : Diane Hendrikx