DE NATUUR VERKENNEN, ZOALS IN ONS OUTDOORNUMMER VAN VORIGE WEEK, IS NATUURLIJK GEWELDIG. MAAR TEGEN-WOORDIG KUN JE OOK VANUIT JE LUIE ZETEL ADEMBENEMENDE BEELDEN VAN OVER DE HELE PLANEET BEKIJKEN OP TV. VERSTERKT ECOLOGISCHE BEZORGDHEID DE BEHOEFTE AAN NATUURDOCUMENTAIRES OF MOET HET GENRE KNOKKEN IN DEZE TIJDEN VAN DIGITALE TV-WEELDE ? ‘DIEREN IN NESTEN’ HEEFT BIJ ONS ALVAST DE KIJKERS MEE.
Natuur- en dierendocumentaires zijn klassiekers sinds de eerste beeldbuizen de huiskamers oplichtten. Ooit was het maken ervan een romantische stiel die zelfs bij ons werd beoefend. Herinnert u zich hoe Tom Van Dyck bij Steven Vanherreweghe in De jaren stillekes vol gloed vertelde over zijn held Marcel Verbruggen : “Een soort godheid, de David Attenborough van Vlaanderen.” In de jaren zeventig en tachtig maakte de Kempenaar natuurdocumentaires voor de BRT, een roeping die hij combineerde met de taak van leerkracht. “Het gebeurde dan wel eens”, wist Van Dyck, “dat Marcel het klaslokaal uitstoof omdat er een roerdomp, een zeldzame vogel, was gesignaleerd. Die moest natuurlijk op de gevoelige plaat vastgelegd worden, terwijl het klasje verweesd achterbleef.” Sindsdien is alles veel professioneler geworden en is de internationale concurrentie enorm. Midden de jaren negentig maakte de toen bijna zeventigjarige Verbruggen zijn laatste natuurdocumentaire voor de BRTN. “De risico’s werden te groot en tegelijk werden we overrompeld door miljoenenproducties, zoals die van de BBC. Daar konden wij als kleine Vlamingen niet tegenop”, aldus Verbruggen.
Daarmee leek het schieten van eigen natuur- en dierenplaatjes voorbij voor onze openbare omroep, maar dat was buiten de makers van Dieren in nesten gerekend. ” Dieren in nesten is in 2001 begonnen als een traditionele docusoap waarin het wel en wee van dierenartsen werd gevolgd”, zegt eindredacteur Koen Kohlbacher. Hij was er al bij in het eerste seizoen en ging, na enkele omzwervingen, weer bij zijn oude liefde aan de slag. “Naargelang er nieuwe seizoenen bijkwamen, is het opzet breder geworden. Een viertal jaar geleden kreeg het programma een grondige facelift. Van toen af is het meer een ‘magazine’ geworden. Dat biedt ruimere mogelijk- heden : portretten, een rubriek in docu- soapstijl, een reeks korte reportages…”
NATUUR MET AVONTUUR
Geen onverstandige keuze van de Dieren in nesten-ploeg want de laatste tien jaar winnen mengvormen aan belang. “Er zijn nu tal van hybride programma’s, waarbij het klassieke natuurprogramma gecombineerd wordt met docusoap maar ook met avontuur en expeditie, denk maar aan Bruce Parry”, zegt Tom Bleyaert, aankoper bij de VRT. Een opvallende trend is ook dat de mens weer centraler wordt geplaatst in relatie met de natuur. Zo bereik je een breder, familiaal publiek, met laagdrempelige natuur-tv. Maar er wordt ook voor doelgroepen gewerkt : zo zijn er speelse programma’s voor kinderen, zoals De dodelijkste 60, onder meer te zien op Ketnet.”
Met een van zijn nieuwe rubrieken, safari’s in exotische landen, knoopte Dieren in nesten weer aan met een verloren traditie. Maar als kleine Belgen je plaatsje veroveren tussen BBC, National Geographic en andere grote jongens, hoe doe je dat ? “We hadden meteen een goed contact met Steve Dell, de beheerder van het Zuid-Afrikaanse natuurpark waar we met Dieren in nesten op safari gaan”, zegt Koen Kohlbacher. “Steve apprecieert onze manier van werken. We kennen de methodes van natuurbeheerders en weten wanneer we hen moeten laten doen en wanneer we vragen kunnen stellen. Ze appreciëren ook dat we laten zien wat hun werk inhoudt. Doordat we stilaan een reputatie hebben opgebouwd, lukt het steeds vaker om deuren te doen opengaan. Al blijf je op een competitieve markt. Als een van de grote spelers, zoals BBC, in een natuurpark gedraaid heeft, zal men daar zeker de vraagprijs opdrijven voor wie daarna wil filmen.”
TREK DIE LAARZEN AAN !
Misschien nog knapper dan de Zuid-Afrikaanse reportages is de nieuwe rubriek die Dieren in nesten dit voorjaar lanceerde : Bouw mee aan natuurgebied. Dat inheems wild in ons land steeds minder biotoop vindt, valt niet meer te ontkennen. Dieren in nesten wil, samen met de kijkers, een steentje bijdragen aan een oplossing. Elke week krijgen ze tips over hoe kleine aanpassingen in de tuin of zelfs aan de vensterbank kunnen helpen. “Oorspronkelijk wilden we een rubriek bedenken waarmee we onze kijkers zouden meekrijgen”, legt Kohlbacher uit. “Ons publiek is heel breed. We wilden de mensen attent maken op de diversiteit aan inheems wild, zelfs in hun eigen stadstuintje : egels, bijen, huismussen, eikelmuizen…” Met succes. Iedereen die meedoet aan het project kan op de website van Eén ingeven voor hoeveel nieuw natuurgebied hij/zij zorgt. Alles samen is dat al meer dan 500.000 m2. “Dat bewijst dat mensen geïnteresseerd zijn én dat ze iets willen doen. Dat was ons doel : trek die laarzen en tuinhandschoenen aan !”
Maar in deze ecologisch zorgwekkende tijden is er wellicht meer aan de hand. Beantwoordt Dieren in nesten aan een behoefte ? “Het leeft alleszins bij de kijkers. Maar ik weet niet of dat komt door schuldgevoel of angst voor de opwarming van de aarde”, zegt Kohlbacher. Wat volgens de eindredacteur wel speelt, is de opkomst van de sociale media. “De Bouw mee-rubriek is heel interactief. Het gaat verder dan stemmen via sms of rode knop. Onze website is een forum waarop mensen hun acties laten zien en die van anderen kunnen bekijken.”
Ook op de internationale markt van natuurdocumentaires kun je niet naast de impact van de opwarming van de aarde kijken. “Er zijn veel programma’s met een boodschap. Maatschappelijke waarde is zeer belangrijk”, stelt Bleyaert vast. “Dit najaar zenden we op Canvas de nieuwe prestigieuze BBC-productie Frozen planet uit (van de makers van Planet Earth), over het effect van de opwarming op de poolgebieden, waar de ijskappen smelten. Dat milieuengagement zie je ook in wetenschappelijke programma’s .”
BBC ALS REFERENTIE
De naam BBC valt alom. De Britse openbare omroep is en blijft een referentie op het vlak van natuurprogramma’s. “Hun aanbod is immens”, zegt Bleyaert. “Hun middelen zijn natuurlijk enorm, Planet Earth had een budget van twintig miljoen euro. Maar ook inhoudelijk geeft de omroep de toon aan : kijk maar naar Human Planet, dat onlangs op Canvas liep en waarin de plaats van de mens in de natuur op een epische manier in beeld is gebracht.” Kohlbacher : “De Britten zijn altijd voortrekkers geweest als het over natuur gaat. Het is traditie bij hen om in het weekend naar de country side te trekken. Daardoor is hun kennis ook groter. Onze Bouw mee– rubriek is onder meer geïnspireerd door de Britse biologe Jennifer Owen. Zij merkte eind de jaren zeventig al op welke enorme biodiversiteit aan planten en dieren er te vinden is in Engelse tuintjes. Zo zijn we op het idee gekomen om via tuinen bij ons te laten bijdragen tot een natuurgebied.”
Een opmerkelijk BBC-programma waarvan Kohlbacher absoluut fan is, is Springwatch of de variant, Autumnwatch. “BBC2 brengt daarbij live, als een soort nieuwskanaal, natuurbeelden uit heel Groot-Brittannië. Indrukwekkend. Het is een traditie die teruggaat tot de jaren zeventig met Badgerwatch, waarin men op zoek ging naar dassen. Toen liep dat programmaatje een tiental minuten, vandaag is Springwatch een evenement met een crew van honderd leden en vijftig camera’s, waarbij ook sociale media als Twitter worden ingezet. Iets waar we bij ons alleen van kunnen dromen.” Maar wie weet, brengt Chris Dusauchoit ooit live verslag uit vanuit de vele hoekjes van het Bouw mee-natuurdomein ?
DOOR HANS VAN GOETHEM
‘DIEREN IN NESTEN’ WIL SAMEN MET DE KIJKERS IETS DOEN AAN DE UITBREIDING VAN ONS NATUURGEBIED. EN HET WERKT.
ALS DE BBC LANGS IS GEWEEST IN EEN NATUURPARK, GAAT DE PRIJS VOOR HET FILMEN STEVIG OMHOOG.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
