In zijn tweede lange speelfilm, ?Un héro très discret”, rekent Jacques Audiard af met de mythe van de Résistance, wat ook in de Franse cinema nog alijd een heet hangijzer is. De in 1989 gepubliceerde gelijknamige roman à clef van Jean-François Deniau zorgde al voor de nodige deining, vooral omdat de allusies op bestaande figuren voor het grijpen lagen.

De protagonist Albert Dehousse is een bescheiden jongen die opgroeit in het Noorden van Frankrijk. Hij krijgt de leugen met de paplepel ingegeven : zijn possessieve moeder maakt hem wijs dat zijn vader een held is, gesneuveld op het slagveld van Verdun, terwijl het om een zuiplap gaat die bezweek aan een levercirrose. Wanneer Albert het bedrog in het snotje krijgt, heeft hij meteen zijn ware roeping gevonden. Ervan uitgaande dat het leven dat we verzinnen mooier is dan het echte leven, verlaat hij zijn provincienest, laat hij zijn vrouw in de steek, trekt hij naar Parijs waar hij zich uitgeeft voor luitenant-kolonel Dehousse die in Londen aan de zijde van De Gaulle vocht. Zijn timing kon niet beter : Parijs tijdens de winter 1944-1945, een tijd van verwarring, verraad, kazakdraaierij en zelfbedrog. Al zijn avonturen zijn aan de duim ontleend, maar iedereen trapt er gretig in. Nadat hij met succes infiltreert in het verzetsmilieu, krijgt hij de leiding over de geheime dienst van het door Frankrijk bezet Duits grondgebied. De ironie van het verhaal is dat Albert al liegend en bedriegend in zekere zin een beter mens wordt : hij ontstijgt eindelijk de mediocriteit van zijn omgeving, scherpt zijn intelligentie, vindt een richting in zijn leven en zelfs een moreel houvast. Het lijkt wel een cynische parodie op de Bildungsroman. Hoofdrolspeler Mathieu Kassovitz vertolkt de dubbelzinnigheid van dit leerproces met de nodige subtiliteit en troebele charme. Het mooie is natuurlijk ook dat het uitgekiend bedrog van de protagonist model staat voor wat in Frankrijk op grote schaal gebeurt, waar van de ene dag op de andere collaborateurs in verzetslieden veranderen, opportunisten in vaderlandslievende helden.

Deze grimmige historische bespiegeling werkt het best wanneer Audiard een traditionele vertelstijl hanteert. Minst overtuigend zijn de pseudo-documentaire getuigenissen die echo’s oproepen aan de monumentale demystificatie van Marcel Ophuls, ?Le Chagrin et la pitié”. Ook de radicaal gestileerde, dromerige terugblik naar de kinderjaren is geen onverdeeld succes.

Audiard liet zich gelukkig niet verleiden tot een fraaie historische reconstructie. Ook al omwille van de budgettaire beperkingen wordt zijn mise-en-scène gedomineerd door close-ups. Soms zitten we daardoor té dicht op de huid van de personages, maar op die manier moet de cineast ook niet te veel decor laten zien, en ontsnapt hij aan de valstrikken van de retromode, die aanverwante Franse films (zoals ?L’Accompagnatrice” van Claude Miller) parten spelen.

?Un Héros très discret”van Jacques Audiard, met Mathieu Kassovitz, Anouk Grinberg, Sandrine Kiberlain, Jean-Louis Trintignant.

Kassovitz in Un Héros très discret : dubbelzinnig leerproces.