Het huis van architect Koen Heijse is van alle overbodige toevoegingen ontdaan, zodat eenvoud van vorm en essentie van materiaal en detaillering overblijven.

Minimalisme is een modekreet in architectuur. Maar de kracht van het beeld kan ook op andere manieren worden ingezet. De woning van architect Koen Heijse van het jonge Gentse bureau Caan Architecten is zo’n geslaagde paradox tussen verstilling en maximalisme. De hele leefomgeving lijkt in dienst te staan van de stilte en doet sculpturaal aan. Tegelijk straalt de monoliet echter een extreme compactheid uit. De vernuftige ruimteverdeling vloeit voort uit wat men ‘de contextuele randvoorwaarden’ noemt. De percelen tussen Leie en Gaverlandstraat (het verlengde van de Deinsesteenweg uit Gent naar Baarle-Drongen) kenmerken zich namelijk als uitzonderlijk langwerpige stroken. Vroeger hebben eigenaars zich veraf gehouden van de ietwat drukke steenweg en hebben gekozen voor het perceeleinde aan de pittoreske Leie om hun droomhuis neer te poten. De immense voortuinen van toen komen nu mondjesmaat te koop, maar kopers krijgen wel te maken met de problematiek van erfdienstbaarheid, in het bijzonder het ‘recht van overpad’.

Opmerkelijk is hoe Caan Architecten slim heeft ingespeeld op deze beperking die natuurlijk een verlies van privacy met zich meebracht. De gevel langs de ontsluitingsweg voor de achterliggende woning is logischerwijs blind uitgevoerd om inkijk van passanten uit te sluiten. Toch geniet de dagelijkse leefruimte – in het bijzonder de keuken en de eetplaats – van een compleet zicht op de omgeving doordat zij op een verdieping is geplaatst en uitkijk biedt via een bandraam.

Omdat het prettig en praktisch is dat de zithoek rechtstreeks in verbinding staat met de tuin, worden de bewoners en eventuele bezoekers, die eerder de trap zijn opgeleid van de inkomhal naar de eetplaats, opnieuw naar de gelijkvloerse verdieping geloodst via een brede, uitnodigende trap die vaak spontaan wordt gebruikt als ’tribune’.

Op een troon

Eigenlijk vormen de eerste twee verdiepingen van de woning één grote ruimte waarbij keuken en eetplaats als een ’troon’ op de wasplaats en de stoeihoek met open haard zijn gestapeld. De enige bedenking die een bezoeker zich zou kunnen maken, is dat hij eerst door de eetkamer wordt geleid vooraleer hij zich kan neervleien in de fauteuils l’Homme of la Femme van Edra in de zithoek. Maar de bijzondere sfeer en het uitzicht maken deze ‘omweg’ de moeite waard.

Ook de slaapverdieping getuigt van een nieuwe, frisse kijk op het samenwonen. Waar bij de leefruimtes het accent ligt op eetkamer en keuken, staat op de bovenverdieping de badkamer in de schijnwerper. Omdat zich hier dagelijks een gezinsmoment afspeelt, is dit de grootste ruimte van de verdieping. In de slaapkamers zijn alle gebruikelijke ruimteverstorende kasten weggelaten en gegroepeerd in de vorm van een lange, doorlopende kastenwand in de nachthal.

Omdat voor- en zijgevels van dit niveau opnieuw blind zijn uitgevoerd, brengt een patio (met verrassende buitendouche) licht in hal, bad- en slaapkamer van de ouders. De kinderkamers geven uit op de achtergevel die omwille van zijn zuidelijke oriëntatie een vaste verticale zonwering kreeg.

Zwarte huid

Hoewel de nadruk in dit huis ligt op de woonbeleving, is ook het exterieur niet alledaags. Een huid van zwartgeschilderde bakstenen wikkelt zich rond het witte interieur. Omdat een H-vormige kern met ingewerkte natte cellen zoals keuken en wasplaats zorgt voor de vormvastheid van de monoliet, was het mogelijk het bandraam uiterst minimaal te detailleren. Slechts acht slanke kolommen dragen de ringbalk tussen slaap- en woonniveau. Ze zijn bovendien veelal mooi in lijn geplaatst met de opengaande delen in afromosiahout (schuiframen van 5,50 meter breed !).

Met erg beperkte vormelijke middelen zoals de scherpe verhoudingen, de glasoppervlakken zonder naden, de zwartgeschilderde baksteen, het witte interieur, de in hardhout afgewerkte opengaande delen, de accentuerende verticale zonwering en – ook belangrijk – een uit de geleding van de woning voortvloeiende geometrische tuin, geeft de architect de woning een maximale ‘welsprekendheid’ en individualiteit.

Dominique Pieters