Sommige mensen zijn niet kapot te krijgen. Het leven geeft een klap, ze knipperen even en ze gaan gewoon weer verder. Een collega bij wier dochter een hersentumor werd vastgesteld, zou van mij urenlang mogen klagen maar dat doet ze niet. ?Ik ben zo trots op mijn dochter”, zegt ze. ?En ik weet zeker dat ze zelfs hier het beste van gaat maken.” En dat gebeurde gelukkig ook. In volle chemotherapie slaagde de dochter erin om briljant af te studeren. Ze is het zicht uit één oog verloren, maar het lijkt haar niet tegen te houden om een waardevol en enthousiast leven te leiden. ?Ik ben een zondagskind”, zegt de collega. ?Geboren voor het geluk.” Zo makkelijk is het waarschijnlijk nooit, maar zo lijkt het. Er zijn mensen die onder de ergste omstandigheden hun optimistische instelling bewaren. Ze lijken sterk, evenwichtig en haast onoverwinnelijk. Zelfs van de hardste klappen worden ze niet bitter of cynisch, integendeel, het maakt hen sterker. Ik kijk naar hen en denk : hoe doen ze dat ?

De Amerikaanse psychologen Steven Southwick en Dennis Charney zijn experten in post-traumatic stress disorder. Ze bestudeerden het gedrag van Vietnamveteranen die gevangen hadden gezeten. Ze praatten met slachtoffers van verkrachting en natuurrampen. Met de armsten in Washington en Pakistan. Met iedereen die buitengewone stress te verduren kreeg. En ze onderzochten wat die ‘overlevers’ bindt. In hun boek Resilience : The Science of Mastering Life’s Greatest Challenges lijsten ze een aantal kenmerken op. Een positieve instelling blijkt een van de belangrijkste ingrediënten in een overlevingsstrategie. Realistisch optimisme, noemen de auteurs het : een duidelijke inschatting van wat je te wachten staat, gekoppeld aan een positieve instelling : het wordt moeilijk, maar ik haal het wel. Een sterk moreel kompas blijkt eveneens onmisbaar. ?Kunnen vasthouden aan je principes en overtuigingen, of ze nu religieus of werelds zijn, is van levensbelang in stresssituaties. Het is een houvast.” Ook een sociaal netwerk helpt, want niets is erger dan denken dat je er alleen voor staat. Vietnamveteranen ontwikkelden een klopcode om te communiceren doorheen de celmuren. ?Ik denk niet dat ik het zonder dat contact had gehaald”, zeiden ze zonder uitzondering.

Het lijstje van Southwick en Charney gaat nog verder, maar de hamvraag blijft : waarom zijn sommige mensen beter bestand tegen tegenslag dan anderen ? Een deel is genetisch bepaald, zeggen de professoren, maar niet zo veel als je zou denken. Opvoeding blijkt ook belangrijk. Geef een kind uitdagingen, leer het omgaan met positieve stress.

In dit nummer laten we mensen aan het woord die iets te vertellen hebben over die fameuze veerkracht. Jules Evans, die kracht vindt in filosofie. Vluchteling Jérémie, die zegt dat hij van nature positief is ingesteld. Daniel Demoustier, cameraman in oorlogsgebied, die zijn sterke kompas volgt. En de mensen in L’Aquila die tussen het puin van hun geliefde stad een nieuw leven opbouwen : ?We kunnen nu voetballen op straat.” Het leven geeft je een klap, en je speelt de bal terug.

lene.kemps@knack.be

Lene Kemps

?Waarom zijn sommige mensen beter bestand tegen tegenslag ? Een deel is genetisch bepaald, maar opvoeding blijkt ook belangrijk: geef een kind uitdagingen, leer het omgaan met positieve stress”

—