Zeg groen, zeg bloemen, zeg Engeland, en je denkt spontaan aan Kent of Sussex. Maar ook een ritje voorbij Londen in oostelijke richting loont zeker de moeite. We zochten er acht tuinen uit, elk met een eigen story.

engelse toontuinen

Net buiten Londen, pal naast de M25, ligt Capel Manor Gardens, een 30 acres (ca. 12 ha) groot domein dat eind 13de eeuw behoorde tot het landgoed van de Capel Family. Eind de jaren ’60 van deze eeuw kreeg het toen erg verwaarloosde terrein een nieuwe bestemming als trainingscentrum voor craftsmen gardeners. Vandaag kan je in het college terecht voor allerlei korte en lange cursussen – van tuinontwerp, bosbouw en ecologie, tot paarden- en kleinveestudies en bloemschikken. In de tuin is een wandelparcours uitgestippeld dat voert langs de tientallen voorbeeldtuintjes: een met virtueel water, een onderhoudsarme, een Japanse, een gele, een Victoriaanse, een stadstuin… Het educatieve karakter maakt het allemaal een beetje onpersoonlijk, maar als je op zoek bent naar ideeën, zal je ze hier vinden.

roos, rozer, het meest roos

Al gaat het om verschillende tuinen, ze hebben één gemeenschappelijk thema: de roos. De koningin onder de bloemen in al haar schoonheid laten zien, dat is het doel van de Gardens of the Rose. Klimrozen, liaanrozen, struikrozen, perkrozen, miniatuurrozen… hier groeien zo’n 2000 verschillende soorten oftewel ruim 30.000 exemplaren. In de Queen Mother Rose Garden vind je oude rozen; de Peace Rose Garden, aangelegd ter gelegenheid van de 50ste verjaardag van het eind van de tweede wereldoorlog, herbergt soorten die allemaal afstammen van de Peace Rose. Hoeft het nog gezegd dat deze tuin op z’n mooist is tussen juni en september? Niet onbelangrijk zijn de Trial Grounds: kwekers, zowel professionelen als amateurs, kunnen een nieuwe creatie naar de Royal National Rose Society sturen. Drie jaar lang wordt ze hier zorgvuldig gekweekt en gekeurd. De beste worden bekroond met een certificaat of een Gold Medal. Voor het eerst sinds jaren blijkt er een Louis Lens-creatie for trial te groeien. Al zal je bij de Trial Grounds geen enkele indicatie daarvan vinden: de rozen zijn genummerd opdat de juryleden zo objectief mogelijk zouden oordelen.

persoonlijk kleinood

Midden in het dorp Benington – goed uitkijken want je bent er zo voorbij – vind je Benington Lordship Gardens. Gelegen op een heuvel is dit een plek waar altijd al forten en burchten hebben gestaan, getuige daarvan de resten van een middeleeuwse donjon. De huidige eigenaars, Harry Bott en zijn vrouw Sarah, hebben het landgoed sedert 1905 in familiebezit. De tuin is Sarahs passie. Meer dan twintig jaar lang heeft ze plannen gemaakt en allerlei plantschema’s bedacht, en de tuin zorgvuldig vormgegeven. Het resultaat is een heel persoonlijke tuin, waar in het vroege voorjaar honderden sneeuwklokjes een groot wit tapijt vormen. Elk stukje van de tuin heeft een verrassing in petto: de kleurrijke borders, de rotstuin, de vijvers waar kikkers een concert geven, de schaduwtuin… Voor kinderen is er een dierenzoektocht uitgestippeld, en er is een kleine nursery waar je onder andere Helleborus vindt, de liefhebberij van de tuinman. Het mooiste plekje is echter de veranda aan de westkant van het huis. Vanhier kijk je mijlenver over de vallei en het golvende landschap erachter. Zou je bij helder weer Londen kunnen ontwaren? In de late middagzon smaakt de afternoon tea er heerlijk.

inheems/uitheems

Net als andere botanische tuinen was en is de Botanic Garden van Cambridge University in de eerste plaats een studietuin. Meer dan 200 jaar geleden, in 1762, werd deze tuin aangelegd in het hartje van de stad en in 1846 verhuisd naar de huidige locatie. Bomen uit die tijd, zoals de linde die de oude ingangspoort flankeert, hebben een gezegende leeftijd van 153 jaar. Die geschiedenis merk je vooral in de serres waar tropische soorten, cactussen, vetplanten en andere fragiele planten een onderdak vonden. Eén serre is helemaal in beslag genomen door de flora van Belize, het onderzoeksproject van een student. Sommige planten plaatsen wetenschappers nog steeds voor een raadsel. Zoals de groene bloemen van de Strongylodon macrobotys, een Indonesische plant waarvan men niet weet hoe hij wordt bevrucht. Herinneren de serres aan de botanische tuinen van weleer, buiten is dit domein verrassend modern opgevat: een bostuin, een ecologisch stukje met inheemse planten, bedden waarin planten gegroepeerd zijn per familie… Loop zeker ook even langs het chronologische bed. Je vindt er allerlei courante tuinplanten, opgesteld langs een soort tijdlijn: Aubretia in 164O, Veronica gentianoides in 175O… De jaartallen verwijzen naar de periode waarin deze planten in Groot-Brittannië werden geïntroduceerd. Verder herbergt deze tuin verschillende nationale collecties: Lonicera, Geranium, Tulipa, Saxifraga,…

koninklijke winters

In Norfolk, op enkele kilometers van de kust, ligt Sandringham. De naam alleen al doet royalty-watchers trillen. Dit is het winterverblijf waar Her Majesty en de hele koninklijke familie Kerstmis vieren. De Royal Estate beslaat een oppervlakte van 20.000 acres (8094 ha), het park rondom het country house is zo’n 24 ha groot. Eigenlijk is dit een wintertuin, om maar te zeggen dat het domein in dat seizoen het mooist is: weinig zomerbloeiende planten, maar vooral groenblijvende heesters en bomen met een interessant silhouet of een mooie bast die kleur brengt in de donkerste tijd van het jaar. Maar je vindt er ook een mooie collectie camelia’s, rododendrons en azalea’s. Sandringham is een koninklijk landgoed sedert 1862 en werd in 1905 voor het eerst opengesteld voor publiek. King George V, grootvader van de huidige koningin Elizabeth, richtte er in 1930 het museum op, waar nog steeds koninklijke speelgoedauto’s, geschenken, foto’s en rariteiten te bewonderen zijn. Vandaag is ook het huis te bezoeken, zolang de familie afwezig is. De puzzeltafel, het salon met tv en video, de vele portretten van paarden en honden… al zijn het vooral de tekeningen van Rien Poortvliet die duidelijk maken dat ook koningskinderen gewone mensen zijn.

klein zwitserland

Was het gewoon een passie voor Zwitserland of was het veel meer dan dat? Feit is dat de derde Lord Ongley in Old Warden een schitterende verborgen tuin creëerde. De Swiss Garden (4 ha) is een romantische tuin bij uitstek, een toevluchtsoord waar je dagelijkse beslommeringen makkelijk vergeet. Kronkelende paden voeren je naar geheime plekjes: een arcade die bijna doorbuigt onder een waterval van witte rozen, een grotto waar een blauwe regen de ruimte met z’n zoete geur vult. En natuurlijk de Swiss Cottage, centrum van de tuin. De legende vertelt dat Lord Ongley hopeloos verliefd werd op een Zwitsers meisje, maar zijn vader verbood hem met haar te trouwen. Desondanks bracht hij haar mee, zij woonde in het dorp en ze ontmoetten elkaar in de tuin. Al snel werd een kind geboren, maar helaas, de jongen liep tijdens een zware storm longontsteking op en stierf. Er is weinig bewijs dat dit verhaal waarheid bevat. Er wordt wel verteld dat in de jaren ’20 een jonge vrouw door de tuin spookte op zoek naar haar kind, en in de hangars naast het domein markeert een kruis een onbekend graf. De meest tastbare aanwijzing is echter het aangrijpende gedicht The Forgotten One, onder de boom vlak bij de Swiss Cottage, over het verlies van een geliefde.

landschappelijk park

Wrest Park is het resultaat van meer dan drie eeuwen en vele generaties liefdevol vormgeven. Die geschiedenis weerspiegelt zich ook in de tuin, waar je drie grote stijlen kan herkennen: de mysterieuze en tegelijk uitnodigende 18de-eeuwse woodland garden langs het Long Water-kanaal; de informele natuurlijke stijl van landschapsarchitect Lancelot ‘Capability’ Brown; en dichter bij het huis, de formele parterre in Franse stijl. Dat strak formele wordt extra benadrukt door de rechte as die van de parterre via het Long Water naar het Paviljoen loopt. De verborgen en ongedwongen schoonheid van deze tuin ontdek je pas als je je genoeg tijd gunt om het hele park te verkennen. Elk pad verrast je op een nieuwe doorkijk, een beeld of een gebouw(tje). Zoals het Badhuis en het Bowling Green House, en natuurlijk het Paviljoen, geïnspireerd op Michelangelo’s San Giovanni de Fiorentini en gedecoreerd met prachtige trompe l’oeil-schilderingen. Overigens pakt men het hier professioneel aan: bezoekers krijgen een audiocassette mee en Lord Grey himself begeleidt je op je wandeling. Alleen jammer dat op die manier alle natuurgeluiden worden buitengesloten.

historische grandeur

Aan historische domeinen heeft Engeland geen gebrek. Neem nu Hatfield: een klein dorp en een groot landgoed, al eeuwenlang in bezit van de Cecil-familie en nog steeds bewoond door de Markies van Salisbury. Hatfield House dateert uit het begin van de 17de eeuw en is sedertdien nagenoeg onveranderd gebleven. De tuinen daarentegen hebben een bewogen geschiedenis achter de rug: al naargelang van de betrokkenheid van de bewoners werden ze gekoesterd of verwaarloosd. De huidige Lady Salisbury is een gepassioneerd tuinliefhebster. Aan haar is het te danken dat de tuinen – de East en West Garden – in hun vroegere grandeur hersteld werden. Aan de hand van oude ontwerptekeningen werd aan de westzijde van het huis de Privy Garden heraangelegd. Verborgen achter hoge taxushagen vind je er een vierkante tuin met kleurrijke bloembedden en in elke hoek een schaduwrijk zitje. Het geheel wordt omringd door de Lime Walk: het pad rondomrond is volledig overdekt door leilinden. Naast de Privy Garden vind je de geurtuin, met onder meer kamperfoelie op stam, en voor The Old Palace, dat dateert uit de 15de eeuw en helemaal is gerestaureerd, werd de Knot Garden in ere hersteld. Tussen de lage buxushagen bloeien opnieuw 15de-, 16de- en 17de-eeuwse planten. In de brochure vertelt Lady Salisbury het verhaal van deze tuinen met vooral veel aandacht voor alles wat groeit en bloeit. Inclusief handige plantenlijstjes, zodat je kan aankruisen welke plant je zo mooi vond om hem later in je eigen tuin uit te proberen. Voor de goede orde: de West Garden is open voor publiek; de East Garden, privé-tuin van de familie, is slechts een dag per week toegankelijk.

Hilde Verbiest