Niets in de wereld ontsnapt aan het keurslijf van de ecologie, zelfs lingerie niet. Er circuleert een mooi verhaal over hoe de paters en nonnetjes, in wat destijds nog Belgisch-Congo heette, ongemakkelijk werden van de vanzelfsprekendheid waarmee lokale dames hun borsten in het rond lieten slingeren. De paters en nonnetjes besloten dat ze niet alleen morele, maar ook vestimentaire beschaving zouden brengen, en maanden de dames aan om een beha te dragen. Omdat het een voordeel opleverde om paters en nonnen de indruk te geven dat ze bereid waren mee te gaan in hun verlangens, voldeden veel dames aan die wens. Het leidde tot gezondheidsproblemen – zo wil het de overlevering. In het regenseizoen veroorzaakte de druk van de permanent natte stof van de bh op de borst longontstekingen. Het kledingstuk was niet geschikt voor mensen in natte leefomstandigheden die geen middelen hadden om meer dan één beha te kopen.

Lingerie is iets van de jongste eeuwen, dus er moet geen groot evolutionair verhaal achter gezocht worden. Maar het is evident dat het dragen van lingerie kan inspelen op de hardnekkige software in ons hoofd die wij gemakshalve een schoonheidsideaal noemen, en die geënt is op het vinden van een zo geschikt mogelijke partner voor de voortplanting. Stevige ronde vormen signaleren bij een vrouw leeftijd en gezondheid om met succes kinderen te kunnen krijgen. In de goede oude tijd kregen vrouwen al vroeg kinderen, zodat de signaalfunctie snel overbodig werd. Maar vandaag is het ingewikkelder voor de man die biologische wetmatigheden wil volgen, omdat vrouwen veel later kinderen krijgen, en omdat lingerie en andere schoonheidsproducten hem bombarderen met valse biologische signalen. Push-ups en strakke stoffen kunnen een stevigheid en omvang suggereren die er niet is, en corrigerend ondergoed kan ongunstige kenmerken maskeren.

De schoonheidssoftware in ons hoofd is dus achterhaald door de feiten, door culturele ontwikkelingen. Omdat seks tegenwoordig vooral een genotsfunctie heeft, en er meer aan het vermijden van voortplanting wordt gedacht dan aan het krijgen van kinderen, en omdat partnerkeuze vooral een verleidingsspel is geworden, en minder een koele biologische berekening, kunnen lingerie en andere kledingelementen aan belang winnen. Een kanten randje in een decolleté of een schouderbandje kunnen al opwinding veroorzaken, en die zeggen niets over biologische functies.

De vraag is dan waar je als man voor valt. Voor een mee door de wonderen van de lingerie geïnduceerd plaatje, of voor de realiteit die je te zien krijgt als de ornamenten wegvallen ? Je kunt dat pragmatisch bekijken. Je kunt ervan uitgaan dat je een vrouw meer gekleed te zien zult krijgen dan ontkleed, waardoor het belang van kleding vergroot. Meer dan ooit weegt perceptie door in onze evaluaties, ook op het vlak van aantrekkingskracht. Flexibiliteit en aanpassingsvermogen blijven sleutelwoorden. De kans is reëel dat een vrouw die haar lingerie goed weet te kiezen, ook op andere vlakken – intellectuele inbegrepen – interessant zal zijn.

Zo is lingerie deel geworden van een opgefrist schoonheidsideaal – als er één orgaan is dat een ongebreidelde flexibiliteit etaleert, ook op heel korte termijn, zijn het wel onze hersenen. Er blijven uiteraard andere elementen spelen. In de Congolese cultuur wordt sexy lingerie bijna uitsluitend gebruikt door hoertjes die mikken op blanke mannen. Congolese mannen liggen er doorgaans niet wakker van. De beha is wel gebleven, ondanks het feit dat missionarissen en nonnetjes zo goed als uitgestorven zijn. Mogelijk maakt hij het leven ook voor een Congolese vrouw wat gemakkelijker. Want we mogen natuurlijk nooit de pragmatische aspecten van het dragen van lingerie uit het oog verliezen.

Door Dirk Draulans, journalist bij Knack, bioloog en schrijver

De kans is reëel dat een vrouw die haar lingerie goed weet te kiezen, ook op andere vlakken interessant zal zijn