Er borrelt bij mij altijd wat afgunst op als ik de jachten bekijk die sierlijk de havengeul binnenschuiven. De vrijheid die zo’n boot uitstraalt, doen je wegdromen naar de volgende vakantie. Door de charterfirma’s is een verblijf op het water niet langer alleen voor avonturiers of begoede burgers.

In tegenstelling tot een motorboot, die bij een onstuimige zee stampend over het water vaart, klieft een zeilschip gracieus en stil door de golven. De uitdaging van het zeilen bestaat erin zoveel mogelijk gebruik te maken van de natuurkrachten. Het is een actieve vakantie, meestal wordt iedereen aan boord betrokken bij het plannen van de tocht. Het helpen hijsen van de zeilen, overstag gaan, voor anker gaan, aanmeren, het maakt allemaal deel uit van het zeilplezier. Afhankelijk van de grootte en het type van het schip, kies je de mate van comfort en sportiviteit.

Zeilschepen kunnen grofweg onderverdeeld worden in eenromps- en meerrompsboten. Eenrompsboten hebben een kiel met een zekere diepgang. Hierdoor moet je over het algemeen op enige afstand van het strand voor anker gaan. Op een kielboot heb je een heel goede voeling met zee en wind, het is een sportiever zeilschip. Een meerrompsboot of catamaran biedt meer comfort en ruimte. Het ligt tijdens het zeilen ook vlakker op het water. Door zijn geringere diepgang kan je ook dichter bij de kust komen.

Zowel kielboten als catamarans kunnen, al dan niet via een agent, voor een bepaalde periode gehuurd worden. Vaak spreekt men over het charteren van een boot met of zonder bemanning. Terwijl booteigenaars zwoegen met het jaarlijks onderhoud van hun schip, bladeren de huurders in aantrekkelijke charterfolders en magazines op zoek naar de ultieme zeilvakantie. Waar, wanneer en met welke boot je vertrekt, hangt vooral af van je zeilervaring. Reis je individueel, dan zijn er groepscharters waarbij je kan aansluiten. Ervaren zeilers huren meestal een bareboat, een volledig uitgeruste boot zonder bemanning. Officieel moet je niet over een brevet beschikken om de zee op te gaan, maar de meeste verhuurmaatschappijen zullen je zeilervaring testen voor ze je een boot toevertrouwen.

Weet je niets van zeilen af of is je kennis niet voldoende om alleen uit te varen, dan huur je een schipper in. Hij zal je de basiskennis en handelingen van het zeilen bijbrengen, en bovendien kent hij de mooie plekjes van het vaargebied en kan hij je de beste restaurantjes aan de kust wijzen. Verwacht van een charterschipper echter niet dat hij je, net als een instructeur, een volledige zeilopleiding geeft. Daarvoor kan je beter terecht in een zeezeilschool. Kijk voor je boekt wel even na of de schipper een van de talen spreekt die jij beheerst. Het zou zonde zijn dat je vertrekt met het idee iets over zeilen te leren, om aan boord te ontdekken dat de schipper alleen Turks praat.

De passagiers koken en onderhouden de boot zelf tijdens de tocht. Wil je echt luieren, dan kan je een hostess aan boord nemen. Zij zal instaan voor de maaltijden en het schoonmaken, en ze zal de schipper helpen bij de manoeuvres. Het spreekt voor zich dat hoe meer bemanning je aan boord neemt, hoe groter en duurder de boot wordt.

Misschien huiver je al bij het voorstel je vakantie op te offeren om lessen te volgen. Maar zeillessen zijn heel ontspannend en geven je vakantie een extra dimensie. Vaak vaar je voor een praktijkcursus, die zowel in binnen- als buitenland wordt georganiseerd, meteen de zee op.

In België zijn er verschillende organisaties die in de winter theoretische cursussen organiseren en in de zomer praktijklessen. Tijdens een basiscursus theorie word je o.a. vertrouwd gemaakt met zeekaarten, positiebepalingen, een koers uitzetten, de onderdelen van een boot, en weerkunde. Het leuke is dat je tijdens je charter samen met de schipper de theorie aan de praktijk kan toetsen; zeekaarten stellen dan plots veel meer voor dan een web van kleurrijke vlakken.

Praktijklessen boek je bij een zeilschool. De Vlaamse Zeezeilschool bijvoorbeeld geeft theorielessen zowel in de herfst als in de winter. De praktische opleiding start in april en eindigt midden oktober. Er zijn weekendcursussen en stages van een week. Wie hier echt voeling wil krijgen met het leven op een boot, kan tijdens deze cursus op de boot overnachten.

Voel je je vertrouwd maar toch niet zelfverzekerd genoeg om volledig op je eentje een zeiltocht te organiseren, dan is er de formule flottielje-zeilen. Eén schipper begeleidt een groep van een paar boten. Hij geeft tips over bepaalde ankerplaatsen, helpt bij de planning van de volgende trip, enz. Er wordt een groepssfeer gecreëerd binnen de vloot, en toch behoudt elke boot zijn privacy.

Als ervaren zeiler huur je een bareboat. De charterboten zijn meestal van alle navigatie-instrumenten voorzien. Het is altijd handig vooraf een lijst van de uitrusting te vragen. Zo kan je ter plaatse nagaan of alles ook aan boord is en functioneert. Bij sommige bedrijven krijg je de eerste dag de gratis assistentie van een Friendly Skipper. Die kent de boot van binnen en van buiten, legt je de voornaamste mechanismen uit, en kijkt ondertussen ook even na of je wel degelijk over voldoende zeilervaring beschikt. Eenmaal de zeilbasis verlaten, bepaal je zelf waar je naartoe vaart en wat je bezoekt. Het enige vastliggende gegeven is de datum en plaats van aankomst. Dat kan wel eens problemen geven als je plots overvallen wordt door slecht weer en je onmogelijk de boot op de afgesproken tijd en plaats kan afleveren. Sluit daarom voor je vertrek een overeenkomst af die aangeeft wie in zo’n geval voor de kosten van de extra dagen en het terugbrengen van de boot instaat.

Nachtzeilen is jammer genoeg bij de meeste chartermaatschappijen niet toegelaten. Alleen bij Moorings kan je deze unieke ervaring in een aantal gebieden opdoen. In sommige gevallen mag je aankomsthaven verschillen van de vertrekhaven. Dat moet je echter voor het vertrek beslissen. Wil je je zeilvaardigheid meten met anderen, dan kan je met sommige chartermaatschappijen ook wedstrijdzeilen. De boten die ze dan inleggen, zijn iets minder comfortabel maar des te sneller.

Tijdens onze koude wintermaanden kan je het meest van je zeilvakantie genieten door een boot te huren in een tropisch gebied. Wil je verschillende eilanden ontdekken in een korte periode, dan zijn vooral de Caraïben een aanrader. Je hebt er ontzettend veel mogelijkheden om een boot te charteren. In dit gebied vermijd je beter onze zomermaanden, want dan valt het orkaanseizoen. Die wind is net iets te sterk voor zeilers.

Vanaf mei kan je in het Middellandse-Zeegebied terecht. Ga je in de buurt van Griekenland zeilen, dan moet je even nakijken welk gebied je kiest; in de Cycladen heerst in de zomermaanden de meltemia, een zeer krachtige wind die alleen sportieve zeilers zal bekoren. Natuurlijk kan je in de zomermaanden ook gewoon onze Noordzee op of misschien een stuk van Engeland, Ierland of de kanaaleilanden bekijken. Voor weekend- of korte weektochten is Nederland een ideale bestemming. Je hebt er een oneindig veel plassen en veel verschillende types zeilboten.

Heb je een groter budget en tijd zat, dan kan je heerlijk zeilen tussen en rond de eilanden in de Stille Zuidzee. Als je gevoelig bent voor zeeziekte of de open zee maar eng vindt, kan je ervoor opteren om je zeilvakantie door te brengen op een meer. Zweden bijvoorbeeld heeft een heleboel meren die onderling verbonden zijn door het Göta-kanaal. Verschillende verhuurbedrijven organiseren er tochten.

Een geslaagde zeilvakantie valt of staat met de personen aan boord. Je brengt tenslotte samen heel wat tijd door in een kleine ruimte. Je verdeelt de proviand en de beperkte hoeveelheid zoet water en ook de taken worden afgewisseld. Voor je beslist met een aantal vrienden een boot te huren, moet je even overwegen of de verschillende karakters niet te veel gaan botsen. In tegenstelling tot een woning, kan je hier niet even de deur uitlopen als de spanning ten top stijgt. Meestal komt een groepje vrienden een week varen zonder kleerscheuren door, daarna verhitten de gemoederen. Een gezin dat gewoon is dagelijks met elkaar om te gaan, heeft daar minder last van. Wil je toch twee weken lang op vakantie gaan, dan kan je kiezen voor een van de volgende formules: één week zeilen en één week op het vasteland, een tiendaagse met daarin drie zeildagen, of een tweeweekse flottielje-tocht waarbij de groep over twee boten verspreid wordt.

Op de chartermarkt is er voor elk wat wils. De zeilgebieden variëren van Spitsbergen tot de Stille Zuidzee. Wil je een charter met een persoonlijke touch, dan kan je bijvoorbeeld aan boord van het Vlaamse zeiljacht Nidri rond de Caraïben varen. Voor sportieve vrouwen die bang zijn dat ze, eenmaal aan boord, gedomineerd zullen worden door de mannen en in de kombuis belanden, zijn er speciale groepscharters alleen voor vrouwen met een vrouwelijke schipper. Bij New Adventures kan je o.a. een transatlantische overtocht maken aan boord van de vroegere maxiwedstrijdboot Côte D’Or. De minder sportieve zeiler kan bijvoorbeeld in Turkije cruisen op een Gullet, een comfortabel traditioneel boottype.

Niets is zo moeilijk als een gemiddelde prijs te geven voor het huren van een boot. Veel hangt af van het vaargebied, de grootte van de boot, het aantal personen dat de huurprijs deelt, het seizoen,… Daarom hier een overzicht van de meestgevraagde bestemmingen en aantal personen. Op de prijslijsten van chartermaatschappijen staat het aantal personen aangegeven dat op de boot kan overnachten. Dit aantal omvat vaak ook twee slaapplaatsen op de bank in het salon. Het is dus realistischer het aantal hutten te bekijken. Wil je wat meer privacy of neem je een schipper aan boord, dan neem je met twee koppels beter een boot met drie kajuiten. De prijs van het vliegtuig- of treinticket van België tot de zeilbasis is niet in de prijzen inbegrepen. Veel van de charterbedrijven verkopen zelf ook de vliegtuigtickets, vaak tegen een competitieve prijs. De transfert van het station of de luchthaven naar de zeilbasis is wel in de prijs van de charter inbegrepen.

Tijdens de zomervakantie trekken de meeste zeilers naar de Middellandse Zee. Een bareboat voor vier personen kost per week tussen 15.000 en 23.000 fr. per persoon. Een iets grotere boot voor zes personen brengt de prijs tot 12.000 à 16.000 fr. per persoon.

Tijdens de winter is vooral het Caraïbisch gebied geliefd. De verhuurprijs van de boten ligt iets hoger dan die in de Middellandse Zee. Het vliegtuigticket, dat vooral rond de kerst- en nieuwjaarsperiode zeer duur is, jaagt het budget de hoogte in. Bij de aangegeven prijzen is het vliegtuigticket niet inbegrepen. Voor een bareboat voor vier personen betaal je zo’n 19 à 24.000 fr. per persoon, voor een zespersoonsboot 17.000 à 21.000 fr. Wil je een schipper aan boord, dan tel je er per week een 5000 fr. per persoon bij. De prijzen van catamarans liggen iets hoger. Als je de kosten van een bootcharter vergelijkt met die voor een rondreis en verblijf op het vasteland, dan zijn de prijzen bijzonder gunstig. Bovendien hoef je niet steeds je koffers in- en uit te pakken en ben je volop in de natuur.

Naast de huurprijs van een zeilboot moet je ook rekening houden met de waarborg die je moet neertellen. De klant neemt tenslotte een aanzienlijk kapitaal mee op zee. Het gebeurt te vaak dat een bootverhuurder zijn schip niet of beschadigd terugziet. Eerst en vooral is er de veiligheidswaarborg waarbij een bepaald bedrag, afhankelijk van de grootte van de boot, wordt vastgelegd. Meestal bedraagt dat voor boten tot 13 meter zo’n 60.000 fr., voor grotere schepen zo’n 100.000 fr. Bij het terugbrengen van het schip wordt dit bedrag teruggestort, en worden eventuele reparaties voor schade in mindering gebracht. Dit betekent ook dat als je boot aanzienlijke schade oploopt, je de volledige som kwijt bent. Hou je niet van die gedachte, dan kan je een veiligheidsverzekering afsluiten. Die bedraagt meestal zo’n 3,5% van het charterbedrag en wordt niet teruggestort. Verlies je of beschadig je de boot door verwaarlozing of opzettelijk misbruik, dan ben je toch nog verantwoordelijk voor de kosten die hieruit voortvloeien. De meeste huurders opteren voor de verzekeringsformule. Om bij beschadiging van de boot ruzies binnen een groepje te vermijden, is het raadzaam dat iedereen zijn bijdrage stort voor deze waarborg of verzekering.

In België heb je geen enkel vaarbewijs nodig om met een motorjacht de zee op te gaan. Toch is het verhuuraanbod van deze boten aan de Belgische kust zeer beperkt. Via een agentschap kan je wel luxueuze motorjachten huren in het buitenland. Ga na of er in het land van bestemming een vaarbrevet vereist is. In Frankrijk bijvoorbeeld mag je het water niet op zonder brevet. Wil je in België zo’n officieel brevet halen, dan moet je deelnemen aan het examen Yachtman. In Thailand en Turkije is er geen vergunning nodig. Italië vereist een “licentie”, maar dat houdt alleen in dat je een lidkaart van een watersportvereniging moet kunnen voorleggen.

In een motorjacht wordt een enorm kapitaal geïnvesteerd. Daarom wordt het altijd met een vaste bemanning verhuurd. Je krijgt er een echte hotelservice; het prijskaartje is dan ook bijzonder hoog. Per dag moet je gemiddeld 100.000 fr. neertellen, maaltijden niet inbegrepen.

Een watervakantie impliceert niet dat je een sportfanaat bent. Een minder avontuurlijke formule is het huren van een rivierboot of pénichette. Verwar deze speciaal voor het toerisme ontworpen boot niet met de péniche, de handelsboot voor binnenvaart. Vooral voor oudere mensen of families met kleine kinderen is de riviervaart een praktische oplossing. De grootte van de boten varieert van twee tot twaalf personen. Geruisloos glijd je in Frankrijk, Duitsland of Nederland langs historische plaatsen. Er is een breed aanbod van vaargebieden. Je kiest uit een cruise in één richting of een rondvaart. In de meeste landen is een vaarbewijs voor deze boten niet vereist. Eenmaal vertrokken, ben je volledig vrij aan te meren langs het traject: in een haven, nabij een dorpje of ergens in de natuur.

In tegenstelling tot de meeste zeilboten moet je hier niet zuinig omspringen met water. De watertank kan in elk dorp of aan een sluis bijgevuld worden. Het platte dek is een populaire plaats om te zonnen of een boek te lezen. Er is een keuken aan boord waar je een picknick of een dineetje kan bereiden. Natuurlijk kan je ook aan wal van de lokale specialiteiten genieten. Elke dag fiets je naar een andere bakker om vers brood of warme croissants te halen.

Rivierboten zijn eenvoudig te besturen. Meestal krijg je op de vertrekbasis een snelcursus. Een sluis passeren en aanmeren is natuurlijk even wennen, maar moeilijk is het niet. De vaarkaarten geven de dorpjes, stop- en bevoorradingsplaatsen en bezienswaardigheden onderweg aan. Per dag vaar je gemiddeld een viertal uur. Wat je met de overige uren doet, beslis je zelf. Buiten het varen kan je ook te voet of per fiets op verkenning gaan. Fietsen kan je gemakkelijk op de boot meenemen. Veel bootbedrijven verhuren ze ook. Ga je graag hengelen, dan kan je met de hulp van de sluiswachters een visbewijs bekomen.

Angst voor zeeziekte mag je er niet van weerhouden een bootvakantie te boeken. Ben je dan toch een keer misselijk, dan nog zullen de schitterende herinneringen opwegen tegen die ene baaldag.

Na de Tweede Wereldoorlog ging het Engelse leger na wat de oorzaak van zeeziekte kon zijn, met het doel een middel te vinden dat de mariniers zou toelaten volledig fit het slagveld op te gaan. Ze zijn er nog steeds niet uit. Vaak zijn er ook psychologische oorzaken: de onzekerheid van het nieuwe milieu, stress aan boord, vermoeidheid… Als je vertrekt met de schrik dat je zeeziek zal worden, steven je recht op zeeziekte af. Iemand die zich thuisvoelt op het water heeft minder kans er last van te krijgen. Ook verveling speelt vaak een rol. In sommige gevallen volstaat het die persoon een tijdje het roer in handen te geven. Daardoor gaat hij zich op het varen concentreren en gaat de misselijkheid over. Probeer zoveel mogelijk je normale leef- en eetgewoonte te volgen. Er zijn momenteel al heel wat medicijnen op de markt om zeeziekte te behandelen of te voorkomen. Maar een doeltreffend middel dat gegarandeerd bij iedereen werkt, moet nog ontdekt worden. Touristil of andere middelen tegen wagen- en reisziekte neem je beter voor je vertrek. Er zijn ook pleisters die je achter je oor bevestigt en die op het evenwichtsorgaan inwerken. Je moet een beetje uitzoeken wat bij jou het meest efficiënt is. Zelfs de beste zeelui hebben bij zwaar weer wel eens last van zeeziekte, maar dan ben jij als charteraar al lang in een beschutte baai. Als je je onwel begint te voelen, zorg er dan voor dat je in de frisse lucht naar de horizon kan kijken. Vermijd om bij een woelige zee benedendeks te gaan.

Els Vermeersch