Op het toonaangevende meubelsalon is nog nooit zoveel gesproken over soberheid, lichtheid, natuurlijkheid en (zakkende) prijzen. Geen Spartaans minimalisme meer, maar glooiende vormen. Geen dol zoeken meer naar nieuw,

maar entoesiasme over de verfijning van vorm en kleur. En : de meubels ogen

niet alleen beter, ze zitten ook beter in elkaar.

MONIEK BUCQUOYE

Elk jaar kijken duizenden professionelen uit naar de openingsdag van de grootste trendbeurs voor het meubel : Salone Internazionale del Mobile, Milano. Dat het Milaan is dat trendsettend is voor meubel en verlichting, is helemaal niet verwonderlijk. In de stad en in de regio zijn de meeste bedrijven gehuisvest die avant-garde en design hoog in hun vaandel voeren. Zij voelen zich verantwoordelijk voor het goed draaien van hun beurs, en vinden dat ze eigentijdse en nieuwe vormgeving moeten promoten. Het zijn dezelfde bedrijven die je ook terugvindt waar er tentoonstellingen of akties zijn, en waar het moderne meubel een duwtje moet krijgen. Milaan is ook het Mekka van de designers. Honderden ontwerpers (nationale en internationale, bekende en onbekende) hebben er hun design-studio. Al dat ontwerptalent is elke dag op zoek naar een bedrijf dat hun ideeën waardeert, ze in een vorm wil gieten en in produktie wil brengen. Milaan telt ook tientallen kunstenaars die leven van toegepaste kunst voor de woning. Ze ontwerpen schitterende unica als vazen of stoeltjes om naar te kijken, of objekten voor de produktie op kleine schaal.

Bovendien is Milaan ook de stad waar een eerbiedwaardige instelling als de Triënnale het design-debat probeert gaande te houden. Hoewel de laatste jaren haar rol een beetje in de vergetelheid is geraakt, heeft ze dit jaar laten zien dat zij als een kloek waakt over het Italiaanse design-imago. Parallel met het meubelsalon werd uitgepakt met een grote historische tentoonstelling over de Italiaanse meubelvormgeving. De laatste jaren was er enig geroezemoes over het gebrek aan ontwerptalent, maar de heren en dames ontwerpers hebben daar dit jaar iets aan gedaan. Ze hebben hun roots uit de jaren dertig en vijftig weer opgezocht. Zelfs al is hun design-geschiedenis nog jong, de Triënnale heeft iedereen laten aanvoelen dat de Italianen goed waren en het nog altijd zijn. De Triënnale meent het. Expositie en kataloog worden gedragen en verdedigd door een grote schare teoretici en professoren die design en design-experimenten een zeer warm hart toedragen. De Triënnale heeft aanknopingspunten gezocht met de toonaangevende avant-garderol van de Eurodomus-tentoonstellingen uit de jaren zestig. Daar werden toentertijd de grote namen van nu gelanceerd en internationaal geprezenteerd tussen ontwerpen uit Skandinavië, Frankrijk, Zwitserland enz.

Dat de design-vlam aangewakkerd blijft, is zeker. Niet alleen door een nieuw licht te werpen op de voorbije design-jaren, maar ook door design als kultuur- en kunstfenomeen in de kijker te zetten. Geen gemakkelijke taak voor een instelling die in de eerste plaats begaan is met kunst en kunstobjekten, terwijl design het in wezen heeft over massaprodukten. De stimuli die uitgaan van een historische tentoonstelling hebben zeker hun invloed op de ontwerpers van morgen en hun design-dromen.

Milaan liet dit jaar niet alleen haar roemrijk design-verleden zien, maar ook haar lust om geïnspireerd haar leidersrol verder te vervullen. Hoewel er weinig hoogstandjes of denderende vernieuwers waren, werden de fabrikanten geprikkeld door een Ikea-show onder het motto Democratic design. Ikea is altijd al begaan geweest met basics die in de eerste plaats zeer funktioneel zijn, gestoeld zijn op het knockdown-principe en in een opmerkelijke prijsklasse liggen. In Milaan heeft Ikea bovendien willen onderstrepen dat alleen de sobere Skandinavische vormgeving deze spelregels respekteert.

Volgens het Salone Internazionale del Mobile maakt het strenge minimalisme plaats voor een nieuwe en warme moderniteit. Meubels met scherpe hoekjes en kantjes zijn uit den boze. De nieuwe meubels onderstrepen eerder het essentiële dan het simplistische van de Shaker-vormgeving. Het uiterlijk is sober en diskreet, maar komfortabel. Superfunktionaliteit is geen echte must, en multifunktionaliteit is van de meubelkaart verdwenen.

De materiaalkeuze staat nog steeds onder invloed van de bezorgdheid voor het milieu. De natuurlijke materialen blijven in. Zo was er veel kerselaar te zien, onmiddellijk gevolgd door schitterende meubels in satijnzachte notelaar. Roze berk en witgeloogde beuk, es en esdoorn deden het ook niet slecht. Wie teak of palissander toonde, stelde duidelijk dat het fineer was of samengesteld hout. Samengesteld hout is een echte rage. Jonge bomen, bijvoorbeeld palissander of teak uit plantages, worden in dunne lamellen gezaagd en aan elkaar gelijmd tot stevige balken, die dan dwars op de looprichting van het hout terug versneden worden in flinterdunne plankjes, net iets dikker dan fineervelletjes. Zo krijg je hout met een biezondere oppervlaktetekening, waar mooie dingen mee te doen zijn.

De typisch Italiaanse look, de meubeltradities en de zin voor design worden vandaag aangevuld met onderzoek over milieuvriendelijke materialen, en de verwerkingstechnologieën worden verbeterd. De druk om kwaliteit te leveren is groot. De klassieke driejarige garantie is bij veel fabrikanten nu een vijfjarige geworden. Er wordt gezwaaid met ISO-certifikaten en kwaliteitslabels van hout-, leder- en textielinstituten. De meubels zijn tegenwoordig ook technisch veel beter uitgewerkt.

Pure metalen meubels waren nauwelijks te bespeuren, wel metaal in kombinatie met andere materialen. Zelfs fabrikanten van bedden proberen metalen te weren, omdat die elektromagnetisme zouden veroorzaken dat een negatieve invloed zou hebben op de slaap. Houten poten van zitbanken hebben af en toe een dekoratief randje in metaal. Van alle metalen is vooral aluminium het meest geliefd. Hout in kombinatie met matgelakte panelen of gekombineerd met aluminium is vaker te zien in kasten en buffetten dan een paar jaar geleden.

Aan de kunststoffen werd heel hard gesleuteld. De harde en glanzende look van weleer is kompleet out. Er zijn nu plastic kastjes en kasten, boekenrekken en meubelaccessoires in citroengeel, oranje, Yves Klein-blauw en tientallen doorschijnende pastels met een gesatineerd oppervlak. Op afstand denk je te doen te hebben met glas of broos acryl. Niets is minder waar. De nieuwe kunststoffen zijn stevig, slagvast en recycleerbaar.

Wat we dit jaar wel gemist hebben, zijn de lederen zetels. Zelfs fabrikanten die tradioneel veel lederen bankstellen showen, toonden nu ook gestoffeerde meubels. Veel effen stoffen in alle mogelijke variaties van gebroken wit, ivoor en ecru, liefst in dik en een tikkeltje grofgeweven katoen. Mooi zijn de kombinaties van jute met katoen of vlas met katoen in natuurlijke tinten.

Zelfs in minder commerciële tijden zijn meubels slechts zelden geestig of pittig. Denis Santachiara is er toch in geslaagd op een lakonieke manier zijn schommelzetel voor Baleri met humor te laden. Moroso heeft aan de Engelse Ron Arad en de Spaanse Xavier Mariscal carte blanche gegeven om vooral speelse vormen in ongewone kleurkombinaties te bedenken. Het resultaat is prettig om te zien en komfortabel om te zitten. Edra en Mazzei hielden het bij de biezondere elegantie van bollen in zitmeubels en kasten, al dan niet gekombineerd met samengesteld hout. Bij Zerodesigno deed Gaetano Pesce zijn best met de Umbrella Chair, terwijl Dema een opgemerkte zetel liet ontwerpen die je aan een kapstokhaak kwijt kan. Alessandro Mendini showde onder het Memphis-label enkele meubels die slechts een flauw afkooksel zijn van wat Memphis in de jaren tachtig liet zien. Zijn originele meubelontwerpen bestaan wel uit laminaatmateriaal en zijn beschilderd met sjabloontechnieken of gestoffeerd met felle bloemmotieven, maar verstandiger ware geweest dat Mendini Memphis had gelaten waar het hoort : in de geschiedenisboekjes.

Er zijn dit jaar weinig redenen om je te ergeren aan het meubelaanbod. Verbazende nieuwigheden waren er niet bij. Er was wel veel aandacht voor de verfijning van vormen en kleuren, en voor een gefundeerd en kwalitatief gebruik van natuurlijke materialen. Je kan hoogstens betreuren dat er zoveel geplagieerd wordt (“kreatieve kopieën” noemen ze dat in de wandelgangen). Ondanks dit etisch en kreatief probleem was Milaan ’95 een moment van rust en herbronning.

NATUURLIJKE MATERIALEN

Op deze zitbank kan je elkaar in de ogen kijken. Een verfijnd en onzichtbaar technologisch hoogstandje zorgt ervoor dat rugkussens en armsteunen roteren en inde diepte verstelbaar zijn. Een ontwerp vanMario Marendo voor B&B.

De houten poten zijn overtrokken met tenen vlechtwerk. Berk voor het tafelblad (Pierantonio Bonacina).

Rotan en staal (Zanotta).

Giorgetti zette een Chinees aan het werk. Chi Wing Lo heeft niet alleen een biezondere stijl, maar ookeen ongewone kijk op details.Hij gebruikte esdoornvoor deze secretaire.

Ladenkast van Chi Wing Lo.

Uitermate praktisch. Kan volledig voorzien worden van glazen schuif- of draaideuren (Tisettanta).

Een schitterend bureaumeubel in kerselaar (Ceccotti).

Met leder beklede gebogen scheidings-wand. De elementen zijn schakelbaar en bruikbaar als boekenrek (Matteo Grassi).

Antiklassiek maar gerieflijk (Bernini).

Gestoffeerd bed, waarin alle materialen natuurlijk en ekologisch verantwoord zijn. De beddebak heeft geen metalen frame of metalen onderdelen maar is van gelijmd hout. Matras en hoofdeinde zijn opgevuld met kokosvezel en met water geschuimde kunststoffen (Molteni).

PLASTIEK EN GLAS

Drie in elkaar passende bijzettafeltjes (38,5, 35,5 en 33,5 cm hoog) in zes transparante kleuren (Kartell).

Starck-design voor Driade : sober en tegen goede prijzen.

Uit de Fiam-kollektie : salontafel met glazen blad (12 mm).

“Jardinière”, of een leuk idee voor planten (Atlantide).

Aluminium en kunststof of komfort voor het huisbureel (Kartell).

Glas “Mandala” van Mendini.

Glas “Mandala” van Tarshito.

KLEUR

Gekleurd zitten (XO, Fly Line en Segis).

Van de Nederlander Maarten Kusters voor Steel.

Eenmaal sober op pootjes, en eenmaal cosy met bedekte poten en stiksels (Zanotta).

Zwierig en kleurrijk, dynamisch en komfortabel (Saporitti).

Een knipoog naar de jaren vijftig (B&B).

“Y’s” : zacht en rond ontwerp van Christophe Pillet voor Cappellini.

Individueel zitkomfort : hoofd- en voetsteun zijn verstelbaar (Adèle C).

De zetels zijn onderling schakelbaar in rechte lijn of grillige kronkel (Busnelli).

Mooi in een wit-zwartkontrast, maar mooist in groen-geel of donkerblauw-pastelblauw (Moroso).

MIMIMAAL

Minimaal maar gekleurd naar een ontwerp van Jasper Morrison en James Irvine.

Voor wie het behagen kan (Ycami).

De poten (lange of korte) van deze tafel kunnen worden weggeplooid. In het tafelblad zit ook een mekanisme voor het schakelen van de tafels. Een idee van de Franse Jean Nouvel, in geborsteld staal (Sawaya & Moroni).

Het komfortabel minimalisme van Cappellini.

“Petit frère Jacques” van Philippe Starck voor Cassina.

Uitgepuurd met ronde details. Tafel van Castiglioni voor De Padova.

Hout en aluminium of lak en aluminium (Pallucoitalia).

GEESTIG

Links : “Ceci n’est pas une brouette” of Philippe Starck voor XO.

Links : schommelstoel met poef “Mama” naar een ontwerp van Denis Santachiara voor Baleri.

Rechts : Aldo Cibic bedacht “Izmir” in inox en glasmozaïek (Bisazza).

Rechts : mag aan de kapstok (Dema).

Links : paraplustoelen (Zerodisegno).

Schuin links : originele paraplubakken (Zerodisegno).

Onder : rond en gezellig (Moroso).

Links : elke kerselaren lade kan draaien over 360 (R1920).

BIEZONDER

Massimo Morozzi houdt van bollen. Hij vindt ze niet alleen elegant, maar voorspelt dat ze terugin het modebeeld zullen verschijnen. Edra namenkele vrij klassieke en enkele grappigezetelvormen van hem op in de kollektie enstoffeerde ze met bolletjesstof.Dezelfde bollen verwerkteMorozzi in kasten,waarvan de elementenschakelbaar zijn enover elkaar pivoteren.Het Yves Klein-blauwgekombineerd metpalissander(samengesteld hout)is een meer danopvallend geheel.

PRAKTISCH

De houten kast is verstelbaar in een hoek tussen 65 en 180 (Adèle C).

Boekenrek bevestigd aan de muur en draaiend rond een centrale as (Atlantide).

Het tafeltje verdwijnt onder het bed en de legplanken schuiven achter het bed (Flou).

Door de poten te draaien over 90 wordt “Doppio” een salontafel of een schrijftafel (Flexform).

Schoenrek (Misura Emme).

Een reistafel met laatjes. Matthew Hilton voor Sawaya & Moroni.

Maxi legoblokken of zitpoefs ? De kleurtjes komen in ieder geval uit de jaren zestig (Edra).