Met eenvoudige materialen heeft architect Attilio Panzeri een opvallend huis voor zichzelf en zijn gezin laten bouwen in een stille woonwijk met uitzicht over Lugano.

Frontale rechthoekige vormen en lege ruimten die elkaar in een lange stoet lijken op te volgen, dat was het handelsmerk van Giuseppe Terragni (1904-’43), architect en de grondlegger van het Italiaanse rationalisme. Attilio Panzeri ziet Terragni’s werk als een van de grootste inspiratiebronnen voor de villa die hij in negen maanden tijd iets buiten Lugano heeft laten bouwen.

Aan de noordkant valt de bijzondere stijl van de villa nog het sterkst op. In deze gevel ontspringt een smal raam van ongeveer 40 cm breed dat doorloopt richting het meer en uiteindelijk uitmondt in een hoog glazen voorportaal bij de ingang. “Een verwijzing naar de oorspronkelijke helling vanaf het huis naar het meer”, legt de architect uit. Net als Terragni is Panzeri bezeten van transparante architectuur. Het 3,5 meter hoge voorportaal brengt de straat praktisch het huis binnen.

“Licht is bepalend in elke vorm van architectuur. Een van de gebouwen waar ik nog steeds van onder de indruk ben, is het beroemde ‘Maison de Verre’ van Pierre Chareau ( gebouwd tussen 1927 en ’32 in Parijs). Met zijn expliciete keuze voor glas heeft hij onze kijk op gevels een heel andere wending gegeven.”

Romeinse binnenplaatsen

In de hal valt extra licht naar binnen door een rechthoekige opening op ooghoogte in het onbewerkte beton. Bij binnenkomst kijk je via de woonkamer rechtstreeks uit op de voortuin. Daarna voert een trap je naar het centrale deel van het huis.

Ook hier zet transparantie de toon. Onder een vierkante opening in het plafond bevindt zich een binnenplaats met rondom hoge glazen wanden. “Dit is voor mij het hart van het gebouw”, glundert Panzeri. “Net als in het klassieke Rome spelen binnenplaatsen een belangrijke rol in mijn ontwerpen.” Het bewijs hiervan vinden we verderop in het huis : er zijn zowel binnenplaatsen achter de eetkamer, de keuken en de badkamers als in de kelder.

Links van de centrale binnenplaats ligt de woonkamer, met aan de kopse kant twee plafondhoge glazen schuifdeuren. Dankzij slim geplaatste aluminium pijlers kunnen die deuren volledig worden geopend, waardoor binnen en buiten naadloos in elkaar overgaan. Zo ontstaat er een spel van licht en schaduw waar de bewoners nooit op uitgekeken zullen raken.

Alle kamers zijn opgetrokken uit onbewerkt beton. De binnentrap en de gevelopeningen lijken de verscheidene ruimten optisch met elkaar te verbinden. “Ik heb de zijmuur boven aan het trappenhuis rood geverfd om wat kleur in het geheel te brengen en het licht naar boven te dwingen”, vertelt de architect.

Rechts van het trappenhuis heeft Panzeri zijn bibliotheek met onder andere een fraaie collectie kunst- en architectuurboeken ondergebracht. Recht voor je leidt een houten klapdeur je naar de eetkamer. Hier heb je een schitterend uitzicht op het zwembad met patio in de tuin. “De stoelen rond de grote vierkante tafel zijn een tijdelijke oplossing”, haast Panzeri zich. “We zijn nog maar net verhuisd. De klassieke Bellini’s die we hebben besteld, worden pas over een paar weken geleverd.”

Panzeri is gek op koken. Zijn lievelingsplek in het huis is dan ook de grote keuken naast de eetkamer. In de ontwerpfase kwam deze ruimte zelfs als een van de eerste aan de beurt. De eenvoudige en praktische inrichting in roestvrij staal voldoet aan alle eisen van de kritische architect. Door de week verzorgt zijn werkende echtgenote het avondeten, maar in het weekend is de keuken zijn domein. Volgend jaar wil hij deelnemen aan een kookwedstrijd voor architecten.

Beton en lokale materialen

Op de bovenverdieping kan het gezin zich in alle rust terugtrekken. Hier bevinden zich de slaapkamers en badkamers van zowel de ouders als de kinderen. Het parket, van walnoot, contrasteert warm met de ruwe betonnen vloer beneden. Ook de trap naar boven is met hetzelfde hout bekleed.

De kamers liggen rond de centrale binnenplaats en hebben allemaal een eigen ‘binnenbalkon’. De bovenverdieping kraagt iets uit, zodat er aan de zuid- en oostkant ruimte ontstond voor een buitengalerij. “Ik wilde de natuur als het ware in huis halen”, zegt Panzeri. “Vanuit de grote slaapkamer en vanaf de galerij kijk je uit over het meer en kun je zelfs Lugano en Monte Bré zien liggen.” Elke badkamer is ingericht met Grohe-sanitair en heeft – het lijkt haast vanzelfsprekend – een eigen patio.

“Vanwege mijn kunstcollectie hebben we bewust voor een ingetogen interieur gekozen”, licht Panzeri toe. “Ik hou van beton. Het is een veelzijdig materiaal dat zich voor allerlei toepassingen leent. Een van mijn voorbeelden blijft de Japanse architect Tadao Ando.”

Panzeri verwerkt altijd zoveel mogelijk lokale materialen in de gebouwen die hij ontwerpt. Ook kiest hij het liefst voor geothermische verwarming als het terrein daar de mogelijkheid toe biedt.

Panzeri’s zeskoppige architectenbureau heeft de afgelopen jaren naam gemaakt in het kanton Ticino met ecologisch verantwoorde eengezinswoningen die steevast op tijd en binnen het budget werden opgeleverd.

Door Oliver Ike I Foto’s Grazia Branco