De horloge-industrie toonde vorige maand haar nieuwigheden in Basel en Genève. Geen gemakkelijke opgave, gezien de crisis in de luxesector. Weekend Knack peilde naar de reacties.

Mondmaskers, plastic handschoenen, een medische boeg, niets ontbrak om de 80.000 bezoekers van Baselworld gerust te stellen. ’s Werelds voornaamste horloge- en juwelenbeurs, met 2200 exposanten uit 40 landen, viel immers niet alleen te midden van oorlog en economische onrust, maar ook van de sars-epidemie. Nochtans worden hier niet alleen trends gelanceerd, ook voor de orderboekjes van de horlogehuizen, die miljoenen pompen in hun stands, is Basel van onschatbaar belang. De Zwitserse autoriteiten hadden er echter niets beter op gevonden dan haast 400 standhouders uit China, Hongkong, Singapore, Vietnam en Canada de toegang te ontzeggen. Let wel, voor de Aziatische bezoekers was er geen probleem.

Protectionisme, meenden de Aziaten, want ook de Zwitserse uurwerkensector, 40.000 werknemers in 650 bedrijven, deint mee op de internationale conjunctuur. Na opeenvolgende recordjaren stokte de omzet in 2002 op 10,6 miljard Zwitserse frank (7,07 miljard euro), net als in 2001, met in de jongste maanden zelfs een daling van ruim 6 procent. Cijfers die de nieuwste, veeleer prijzige trends des te opmerkelijker maken : zo keren geel en roze goud terug en stijgt het gebruik van diamanten en edelstenen. Gecompliceerde mechanische horloges, ook voor dames, domineren de nieuwigheden.

Neem bijvoorbeeld Corum : zijn nieuwe Classical GMT24 met twee tijdzones is vooral op de internationale zakenwereld gericht, terwijl de twee nieuwe limited edition-chronografen van de Admiral’s Cup en de excentrieke juweelhorloges vooral op verzamelaars en de Aziatische markt mikken. Of Chanel, dat zich voortaan op juweelhorloges concentreert en met een nieuwe, witte uitvoering van J12 de toon aangeeft. Longines lanceert het nieuwe heren- en damesuurwerk Evidenza en versterkt zijn Elégantes-collectie : fijne, met diamanten uitgevoerde creaties die replica’s zijn van jaren-twintigmodellen. Hermès ten slotte belooft voor dit najaar het ‘duurste, ingewikkeldste’ mannenhorloge dat zijn atelier ooit vervaardigde. In afwachting is er het nieuwe gouden dameshorloge Glissade, met een parelmoeren wijzerplaat achter een schuifmechanisme.

“Vooral uurwerken tussen 1500 en 3000 euro lijden onder de crisis, terwijl goedkopere of duurdere modellen standhouden”, legt Patrick de Potter uit. Hij is de Belgische verkoopmanager van Ebel. Hun nieuwste herenhorloge, de rechthoekige Carréde 1911, voert de retrotrend aan. “Consumenten voor wie een degelijk uurwerk een inspanning vergt, haken af. Met alles wat er sinds 11 september 2001 gebeurd is, staan ze weigerachtig tegenover overbodige luxe. In de horlogewereld heerst dan ook onzekerheid. Temeer daar deze crisis, anders dan de eerste Golfoorlog, geen fenomeen van enkele maanden is. Er zijn nu veel meer problemen tegelijk : oorlog, zwakke beurzen, bedrijfssluitingen, ontslagen, een epidemie. De gevolgen zullen groter en langduriger zijn, het vergt tijd om het consumentenvertrouwen te herstellen.”

Toch laat niemand zich op doemdenken betrappen. Omega houdt gewoon de vooropgestelde strategie aan : terugkeren naar zijn roots als manufacture door het gebruik van zijn coaxiaal gangwerk en nieuwe, gelimiteerde oplagen als de roodgouden SpeedmasterBroad Arrow-chronometer ter ere van Michael Schumacher. In de Speedmaster Professional-reeks verschijnt dan weer een skelethorloge met aanduiding van de maanstanden, alsook een chronograaf met tachymeter. Die laatste herdenkt de Nasa Snoopy Award, in 1970 toegekend omdat Omega de veilige terugkeer van de Apollo 13-missie mee mogelijk maakte.

“Een crisis remt de creatie van nieuwe mechanismen af,” bekent vice-president Jean-Claude Monachon, “maar op lange termijn ligt onze koers vast. Bovendien kunnen betrouwbare merken als Omega nu hun marktaandeel vergroten en creëert elke crisis ook nieuwe markten. Denk aan de ontdekking van Japan tijdens de oliecrisis van de jaren zeventig. Niet toevallig zijn onze meest dynamische afzetmarkten nu China en Rusland.” Het aantal gefortuneerden is er dan beperkt, de omvang van de bevolking maakt veel goed. In het geval van Longines is China zelfs goed voor veertig procent van de verkoop.

Over naar het exclusieve Salon International de la Haute Horlogerie in Genève, de door topmerken als Cartier, Girard-Perregaux en Jaeger-LeCoultre begin jaren negentig opgerichte tegenhanger van Baselworld. Een prestigieuze bedoening, waarbij de 11.000 geïnviteerden en 800 journalisten verwend worden op alle mogelijke manieren, van het nachtelijk vertier op een cruiseschip op het meer van Genève tot de verfijnde catering in het Palexpo-gebouw.

Marktstudies doen de zestien hier verzamelde horlogehuizen glunderen : de verkoop van horloges tussen 2500 en 3000 Zwitserse frank (tussen 1667 en 2000 euro) groeide in 2002 met 22 procent. The sky is the limit. Ook bij Cartier : met Cartier Libre worden modieuze juweelhorloges voorgesteld die slechts beperkte tijd beschikbaar zijn, kleurrijke edelstenen en diamanten worden belangrijker en de nieuwe, speelse Declaration is duidelijk op jongere consumenten gericht. “Het is een moeilijk moment voor iedereen”, bekent marketingdirectrice Hélène Poulit, “maar toch vooral voor de vele nieuwe namen, onder meer uit de modewereld, die niet onze geschiedenis, merknaam noch distributie hebben. Bovendien hebben we geleerd uit eerdere crisissen : we vernieuwen onze collectie voortdurend. Ach, uiteindelijk zal ook deze recessie de markt uitdunnen en normaliseren.”

Girard-Perregaux, dat een skelettourbillon met drie gouden bruggen en een nieuwe Richeville voor dames voorstelt, is al even optimistisch. Sinds de Aziatische beurscrisis spreidt de gerespecteerde horlogemaker zijn verkoop over diverse continenten. “En onafhankelijkheid maakt sterk”, meent commercieel directeur Jacques Ourny. “Tegenwoordig moet je snel kunnen beslissen, en als familiebedrijf willen we ook de kwaliteit controleren en zelf beslissen aan wie we onze mechanismen leveren.”

Ook op dit salon zijn nieuwigheden vaak mechanisch zeer geavanceerde horloges en limited editions in luxekoffertjes voor de winstgevende doelgroep van verzamelaars. Zo pakken onder meer A. Lange & Söhne, IWC Schaffhausen, Glashütte Original en Blancpain uit met horloges met geperfectioneerde maanstandaanduiding. Officine Panerai lanceert diverse 44 millimeter brede chronografen binnen zijn Radiomir– en Luminor-collecties. Ook tourbillons doen het goed : Breguet komt met een witgouden, met 73 diamanten bezet dameshorloge, terwijl het designgerichte Piaget met de Empereador ’s werelds dunste tourbillon voorstelt.

Anderen concentreren zich op hun reeds succesvolle vlaggenschepen. Zo wordt de vaak gekopieerde TV Screen-familie van Jean Richard aangevuld met de TV Screen Double Retrograde en de Grand TV Screen Diver, terwijl Audemars Piguet nieuwe Royal Oak-modellen lanceert. Het duidelijk geprofileerde Baume & Mercier brengt de Hampton City uit, geïnspireerd op de Hampton Classic uit ’94. Alsof de horlogehuizen de puntjes op de i willen zetten.

“De jongste jaren deed men maar wat”, beaamt Marc Hayek, president van Blancpain. “Iedereen kon een horloge maken : een mooie naam en een verhaaltje errond, en klaar was Kees. De consument, die voor dat alles flink betaalde, werd bedrogen. Nu de consument kritischer is en zich beter informeert, wordt het evenwicht hersteld in het voordeel van horlogemakers die echt kennis van zaken hebben.” n

Wim Denolf