Model en activist Thando Hopa: ‘We zijn bang van de complexiteit van identiteit’

Thando Hopa (32) is een Zuid-Afrikaans model en een voormalig openbaar aanklager. In 2018 stond ze op de Pirelli-kalender, een jaar later was ze de eerste persoon met albinisme op de cover van Vogue. Ze spreekt later deze maand over activisme en innovatie op het Leuvense festival and&.

Je fysiekekenmerken zijn niet het enige dat je definieert. Op mijn elfde speelde ik mee in Takalani Sesame, de Zuid-Afrikaanse Sesamstraat. Een leuke ervaring, maar toen ik tien jaar later naar het archief van het programma surfte, merkte ik dat ik samen met mijn medespeler Mona de enige acteur was bij wie geen beschrijving van het personage stond. Er stond enkel ‘ a young albino girl‘, en bij Mona ‘ a young blind girl‘. Toen ontwaakte de activist in mij.

‘Bij alles wat ik doe, vraag ik me af welke invloed het heeft op de groepen waartoe ik behoor’

Na mijn eerste fotoshoots voelde ik me alsof ik uit een oorlog terugkeerde. In een poging om dat te begrijpen, begon ik te schrijven. Waarom moest het altijd zo’n strijd zijn als ik weigerde een bepaald kledingstuk te dragen? Ik worstelde ook met het begrip schoonheid. Door mijn wimpers en wenkbrauwen te kleuren, wilde ik er conventioneler uitzien, maar fotografen en ontwerpers deden mij inzien dat mijn natuurlijke look mooi genoeg was. Voor iemand met albinisme waren er geen referenties. Als ik mijn ervaringen op papier zet, kunnen lotgenoten zich daaraan optrekken. Bij alles wat ik doe, vraag ik me af welke invloed het heeft op de groepen waartoe ik behoor. Ik stam af van het Xhosa-volk. Wij geloven dat we een collectief van mensen met ons meedragen.

In 2016 stopte ik met mijn job als openbaar aanklager. Vier jaar lang was die baan mijn prioriteit geweest. Als ik een verkrachtingszaak had, kon ik moeilijk even naar Italië vliegen voor een fotoshoot. Tot ik het gevoel kreeg dat ik er klaar mee was. Lijfelijk was ik nog wel aanwezig in de rechtszaal, maar mijn ziel zat al ergens anders. Het kostte me veel moeite om dit uit te leggen aan mijn ouders, die meer dan twintig jaar lang dezelfde job uitoefenden. Net op het moment dat ik een time-out wou inlassen, stroomden de opdrachten uit de media en modewereld binnen. Het was een geval van serendipiteit. Spijt van mijn periode als aanklager heb ik niet. Advocaten zijn getraind om problemen te deconstrueren, en dat komt me nu van pas.

Voor een accurate analyse moet je bij activisten zijn. Een politie- of overheidsdienst kan je ook cijfers over geweld tegen vrouwen geven, maar een ngo die daarin gespecialiseerd is, kan je bijvoorbeeld vertellen welke socioculturele achtergrond de meeste slachtoffers hebben. Dat zijn data waar mainstreamorganisaties niet over beschikken. Activisten zijn dus een essentiële schakel als je naar verandering en innovatie streeft.

Het moment dat je mensen simplificeert, doe je ze onrecht aan. Zo staat men er niet bij stil dat je mij tot mijn aandoening herleidt als je mij een albino noemt. We zijn bang van de complexiteit van identiteit, terwijl we die net zouden moeten omarmen. Zelfs als we het over karaktertrekken hebben, zijn er weinig constanten. Meestal ben ik heel toegewijd, maar soms kan ik ook lui zijn. Het zou fantastisch zijn mochten we alle etiketten overboord kunnen gooien, maar zo simpel is dat niet. Etiketten als gender en huidskleur zijn eeuwenoud en hebben sociale en economische consequenties – dat maakt het onmogelijk om ze te negeren.

Verhalen over minderheden bevatten soms ongewild stereotypen en verkeerde interpretaties. Vandaar dat ik bij het narratives lab van het World Economic Forum mee nadenk over een systeem van culturele correctie. Dat zou verhalen over minderheden op hun juistheid kunnen controleren, zonder de integriteit en de objectiviteit van de journalisten in gevaar te brengen. We willen met de journalistieke sector regels afspreken. In Australië bestaan er al protocollen die als leidraad dienen voor wie over de Aboriginals wil schrijven.

Bewaar je optimisme als je iets wilt veranderen. Zelf heb ik mijn moed te danken aan mijn moeder, een filmmaker en een dromer. Ze moedigde me altijd aan me een toekomst in te beelden die nog niet bestaat. De oudere generatie zou de woke jeugd als een geschenk moeten beschouwen. Die geeft het signaal dat ze dingen wil veranderen. Tegelijk ben ik geen voorstander van cancel culture (de sociale en professionele boycot van iemand na laakbaar gedrag, red.). Ik prefereer consultatie boven confrontatie. Ik heb als Afrikaanse zwarte vrouw met albinisme op zoveel niveaus discriminatie meegemaakt dat alles wat mij niet zint schrappen onbegonnen werk zou zijn.