In de toekomst springen we nog zuiniger om met energie, gebruiken we meer ecologisch verantwoorde bouwmaterialen, of bouwen we zelfs een ‘passief huis’, volgens eco-architect Bart Cobbaert.

:: Bart Cobbaert, Denc-studio : 0476 32 36 41.

De wereldbevolking groeit enorm aan en we verbruiken steeds meer energie, grotendeels om onze woning te verwarmen, en bijgevolg verontreinigen we ook meer lucht. Kan het echt niet anders ?” Dat vraagt Bart Cobbaert zich af. Maar hij heeft hoop : “De belangstelling voor ecologie groeit, gelukkig maar. Steeds meer mensen zoeken naar oplossingen. Je kunt twee richtingen uit : óf ecologisch óf duurzaam bouwen.” Beide kunnen worden gecombineerd, maar Cobbaerts aandacht gaat vooral naar duurzaam. Dàt is de basis, het betekent onder meer dat je een woning optrekt die makkelijk kan worden verbouwd of veranderd. Een woonst die plots te groot is, bijvoorbeeld omdat de kinderen het huis uit zijn, kan men dan opnieuw indelen zonder ingrijpende werken.

“Duurzaam betekent dus vooral dat een huis flexibel is, dat je vandaag rekening houdt met de noden van morgen. En een ecologisch georiënteerde architect is ook geen voorstander van nieuwbouw, en zeker niet van vrijstaande woningen die veel energie en ruimte opslorpen. Wij zijn van mening dat er al voldoende grond is opgesoupeerd, dus vinden we verbouwen van bestaande panden aantrekkelijker.”

Passief huis

“Duurzaam bouwen betekent ook : zuinig omspringen met energie. Dat doet iedereen nu meer dan vroeger, maar nog lang niet intensief genoeg. Zelfs de overheid is zich daarvan bewust en stimuleert energiebezuiniging door middel van subsidies en informatiecampagnes. Energiebewust bouwen is bovendien financieel uitstekend verdedigbaar : na verloop van tijd win je een groot deel van je investering terug. Soms zelfs na korte tijd, want wie compact bouwt, met een goede isolatie, haalt de energiefactuur fors naar beneden. Waarmee je isoleert, speelt ook een rol. Het ene product is natuurvriendelijker dan het andere.” Maar isoleren is niet de enige boodschap. “Bij een duurzame of ecologische woning denken we ook aan ventilatie, benutten we de ruimte op doordachte wijze, mag er geen zomerse oververhitting zijn en geen vochtprobleem.”

Begin jaren negentig werd in Duitsland een boeiende oplossing uitgedokterd : het zogeheten ‘passief huis’ : een verfijning van de lage-energiewoning met een comfortabel binnenklimaat, zonder conventionele warmte- noch koelinstallatie. De energieconsumptie ligt er viermaal lager dan in een gemiddelde nieuwbouwwoning. “Het fenomeen kent in Duitsland een ongelooflijk succes. Nu al staan er 4000 dergelijke woningen en de Duitse overheid plant er voor de komende jaren nog eens 30.000. De vonk slaat over naar andere landen, want ook hier bouwen we meer en meer passieve gebouwen, ook kantoren”, zegt Bart Cobbaert. Het Gentse architectuurbureau EVR (Eekhout-Van Den Broecke-Reuse) – dat twee jaar geleden in de belangstelling kwam met de bouw van het ecologisch opgevatte nationaal secretariaat van Oxfam-Begië in Gent – bouwt straks ook een passief kantoorgebouw voor de Gentse haven.

Potdicht

Een passief huis moet aan strenge voorwaarden voldoen om optimaal te renderen. Om te beginnen komt er driedubbel glas in de ramen. Cobbaert : “Bij gewoon glas gaat er meer energie verloren dan dat er binnenkomt. Dit gelaagd hoogrendementsglas heeft een omgekeerd resultaat : ook in de winter, bij weinig licht, wordt het interieur warm. Natuurlijk houden we daarbij rekening met de oriëntatie. En hoe meer glas, hoe meer zonnewarmte. Materialen met een goede massa-inertie – zoals baksteen, leemblokken of gebakken tegels – nemen makkelijk warmte op. Na zonsondergang geven ze die weer af. En in de zomer blijven deze materialen koel.”

Tweede vereiste : het isoleren van de muren. Cobbaert : “In België gebruiken we gewoonlijk isolatie van vijf centimeter dik. Dat is weinig, zelfs minder dan in Zuid-Europa ! In Nederland en Frankrijk kiest men gemiddeld elf centimeter. Voor een passief huis gebruiken we isolatie van zestien tot dertig centimeter. Dat kost geld, maar anderzijds maakt het een dure verwarmingsinstallatie overbodig. Het energieverbruik is bijna nihil, in een passief huis heb je amper verwarming nodig. Verluchting is belangrijk en in een passief huis is een balansventilatie verplicht. Dat is een mechanische ventilatie waarbij de frisse lucht wat wordt opgewarmd om te verhinderen dat de ruimte bij luchtverversing afkoelt. Maar er is wel een constante aanvoer van lucht.”

Deze technieken kan men toepassen bij hedendaagse én bij traditionele architectuur, en ze krijgen in de toekomst ongetwijfeld steeds meer succes, ook voor kantoor- en bedrijfsgebouwen. Dat we straks allemaal een passief pand zullen bewonen, lijkt overdreven, maar we zullen stellig meer gebruik maken van efficiëntere isolatietechnieken en zonne-energie. “Het succes ligt voor de hand, want je vangt twee vliegen in één klap : het is financieel aantrekkelijk en het is beter voor het milieu.” Maar eenvoudig is het niet. “Je moet er van meet af aan rekening mee houden. Sommigen denken er te laat aan, als de muren al opgetrokken en geïsoleerd zijn. Wie duurzaam wil bouwen, moet vooral investeren in wat nooit zal veranderen, zoals het isoleren van de wanden. Een badkamer of een keuken vervang je misschien, maar ‘de schil’ van een huis, daar kom je niet meer aan.”

Prijskaartje

Wie passief en duurzaam bouwt, zit aardig in de goede richting, maar om het volledig ecologisch aan te pakken moet je nog een stap verder. “Alles hangt natuurlijk af van je budget. Duurzaam bouwen kost zeker 10 à 15 procent meer. Wie ook kiest voor ecologische materialen, moet daar nóg eens zoveel bij tellen. Zelden bouwen we uitsluitend met ecologische materialen, maar we werken liefst met natuurpleister. Voor de ramen geen pvc of aluminium, maar inlands hout. En voor het dak geen roofing maar rubber, dat gaat langer mee. Er zijn verschillende mogelijkheden, naargelang het budget en de wensen. We stellen wel vast dat er steeds meer gekozen wordt voor duurzaamheid en dat ecologische materialen bijval kennen. Men gebruikt die nog niet op grote schaal, maar we zijn ervan overtuigd dat ze een belangrijke rol zullen spelen in de toekomst.”

Tekst Piet Swimberghe l Foto’s Michel Vaerewijck

Dat we straks allemaal een

passief pand zullen bewonen, lijkt overdreven, maar we zullen zeker meer gebruik maken van efficiëntere isolatietechnieken en zonne-energie.