Nu de nieuwe film eraan komt, staat het Star Wars-epos weer in het brandpunt van de belangstelling. Boeiend zijn ook de kleren van de personages. Die beïnvloeden de catwalk en zitten vol knipogen naar de modegeschiedenis.

U moet van een galaxie ver, ver hier vandaan zijn als u niet weet dat er een nieuwe Star Wars-film zit aan te komen. Episode nummer zeven, The Force Awakens, wordt al ruim een jaar met veel bombarie aangekondigd en komt nu 16 december in de cinema’s. De zes voorgaande films (de eerste dateert van 1977) behoren intussen tot het verzonken cultuurgoed. Ook al zag u er niet één van, toch is de kans reëel dat u al uitspraken hoorde passeren als “It’s a trap !“, “Luke, ík ben je vader”, of begrippen als The Dark Side en, natuurlijk, The Force, de spirituele energie die al wat bestaat verbindt.

Maar laat ons kijken voorbij de commer-ciële hysterie, de dolle fanclubs en de merchandisingskermis. Ere wie ere toekomt. George Lucas heeft met zijn filmreeks een heldensage in het leven geroepen van het kaliber van Gilgamesj, de Odyssee, Beowulf en de Arthurlegende, om er maar enkele te noemen. Dat was ook zijn bedoeling. Dat komt doordat Lucas een theorema aanhangt van de psychiater Carl Gustav Jung (1875-1961) en diens volgeling Joseph Campbell (1904-1987). Volgens dat theorema bezitten legendes uit alle tijden dezelfde grondstructuur. Bouw een verhaal volgens dat grondplan en het wordt onvergetelijk, is de belofte. Dus vertelde Lucas over een jongeling (Luke Skywalker) die op missie gaat, raad krijgt van een oude wijze (Obi-Wan), hulp krijgt van enkele rabauwen (Han Solo en Chewbacca) en het opneemt tegen een formidabele tegenstander (het keizerrijk en Darth Vader).

Kortom, Star Wars, samengevat in Jungs woorden, anno 1940 : “Het ‘kind’ is enerzijds uitgeleverd aan oppermachtige vijanden en wordt voortdurend bedreigd door vernietiging, maar beschikt anderzijds over krachten die de menselijke maat ver te boven gaan.” Alles wat grote mythevertellers doen, is dat stramien invullen met nieuwe figuren. Verwacht voor The Force Awakens niets anders.

VISUELE BAKENS

Het mag niet verbazen dat er visuele bakens worden uitgezet bij zo’n vertelling die vol zit met oerbeelden. Geen handiger manier om dat te doen dan met kleding. De sneeuwwitte jurk van prinses Leia vertelt meteen dat zij in het kamp van het Licht thuishoort. Bij de eerste glimp van Darth Vaders duistere outfit weet je direct : foute boel.

Het briljante is dat die elementaire symboliek van goed en kwaad verder wordt verfijnd met laagjes kostuumgeschiedenis. Leia’s jurk is in wezen een kuis nonnenhabijt (met kap en hoge neksluiting en al), wat haar zedelijke onkreukbaarheid extra in de verf zet. Lucas heeft hier het lef gehad in te gaan tegen de adolescentensciencefiction, waarin ruimteprinsessen steevast ferm gedecolleteerd rondvliegen. Dat Darth Vader behalve zijn zwarte uitmonstering ook nog eens een ‘nazihelm’ draagt, maakt hem vanzelf tot een akelige fascist. Ook in het uniform van de keizerlijke officieren zit een nagalm van de Asmogendheden, want het lijkt sterk op de Japanse legertenue uit de Tweede Wereldoorlog.

Het plunje van de Jedi-ridders komt dan weer uit een gedeelde kleerkast van Russische kozakken en Japanse zwaardvechters, en de pakjes in Cloud City zijn soms even swingend als soul music.

Toch is dat allegaartje uit de kledinggeschiedenis consistent met het uitgangspunt van de films. Want als je aanneemt dat Star Wars een verhaal vertelt dat van alle tijden en oorden is, dan is het ook logisch dat in de kostumering al die tijden en oorden doorschemeren.

ZEVEN NIEUWE UITDOSSINGEN

Mocht u binnenkort in New York vertoeven, dan loont het de moeite om binnen te lopen op de tentoonstelling Star Wars and the power of costume, waar zeventig kostuums uit de films te zien zijn, waaronder, zo meldt het museum trots: Zeven Uitdossingen Uit De Nieuwe Film ! – nog voor die in roulatie is. Projectdirecteur Saul Sopoci Drake en zijn team hebben, in samenwerking met Lucasfilm, hun hartje opgehaald met het uitpellen en documenteren van de historische referenties. Het valt op : veel Japan, Mongolië, China. “Er zitten inderdaad flink wat Aziatische elementen in. Maar ook interessant om te weten, is dat de ‘goeden’ geregeld gekleed gaan in Amerikaanse symboliek. Een hele mooie vind ik de overalls van de X-Wingpiloten. Dat zijn net dezelfde oranje overalls als de testpiloten van NASA droegen in het legendarische Mercury Seven-project. De heroïek van die astronauten straalt op die manier af op de verhaalpersonages.”

Ook Han Solo’s outfit bestaat uit typisch Amerikaanse emblemen. Zijn hemd, gilet en heupholster zijn die van een cowboy ; de laarzen en de broek met gekleurde bies die van een US-cavalerist.

Waren in de eerste drie Star Wars-films de kledingcodes nog overzichtelijk, in de daaropvolgende drie (de zogenaamde prequels) gaat het er veel uitbundiger aan toe. Het aantal exotische wezens verveelvoudigt en die moeten allemaal aangekleed worden. Ook de budgetten waren rijkelijker. Bijgevolg wordt er des te gulziger geput uit de modegeschiedenis en klederdrachten van over de hele wereld,

Koningin Padmé mag in deze trilogie dan het grootste slachtoffer zijn van allerlei interplanetaire kuiperijen, ze is ook de grootste fashion victim. Zodra ze een ander vertrek binnenwandelt, heeft ze iets anders aan, zo lijkt het wel. Een renaissancejapon, een Mongools bruidskleed, een Centraal-Afrikaanse robe, een victoriaans treurgewaad, het kan niet op. Ook in de tentoonstelling The Power of Costume komt het merendeel van de uitgestalde kostuums uit de garderobe van Padmé. Die moet een echte speeltuin voor de ontwerpers geweest zijn. Saul Sopoci Drake : “Het team van kostuumontwerpster Trisha Biggar heeft een gigantische opdracht volbracht. Het zijn vaklui met een coutureopleiding, en dat merk je. De mate van afwerking is ongelofelijk – en dan moet je weten dat de kostuums in de film soms maar een minuutje te zien zijn. Op de tentoonstelling kun je ze gelukkig zo lang bekijken als je wil.”

INVLOED OP DE CATWALK

Zo vermakelijk als het is om de historische bronnen van de Star Wars-garderobe na te vlooien, zo leuk is het om na te gaan in hoe Star Wars zélf invloed heeft op de catwalks. Het label Rodarte liet voor zijn herfstcollectie 2015 modellen defileren in avondjurken bedrukt met taferelen uit de films, “als eerbetoon aan de verbeelding”. Op creatief vlak toch veeleer een zwaktebod, als u het ons vraagt.

Vindingrijker was de Britse ontwerper Bobby Abley. In zijn lentecollectie 2016 stopte hij speelse referenties aan enkele filmpersonages, o.a. met een alleraardigst streetwise wit pakje dat de stoere charme van een Stormtrooper uitstraalt.

Zelfs bij Yohji Yamamoto kun je een vleugje Star Wars tegenkomen, al is er van directe citaten geen sprake. Het is veeleer zo dat – en dat is pas interessant – bij hem de expressie van een creatie soms herinnert aan de présence van een figuur uit Star Wars. Een ensemble dat duister, mysterieus, en tegelijk vorstelijk aandoet, dan denk je natuurlijk aan Darth Vader.

Maar de interessantste echo’s van Star Wars zitten in de herfstcollectie 2015 van Rick Owens. Die bevat kledingstukken uit ruwe stoffen en in aardetonen, zoals de bewoners van Lukes thuisplaneet Tatooine die dragen. Zelf rept Owens met geen woord van Star Wars. Hij haalde zijn inspiratie, zegt hij zelf, uit de cultuur van de Maya’s. Dat kan hij wel beweren, feit is dat de collectie honderd keer harder doet denken aan het Star Wars-universum dan aan eender welk Midden-Amerikaans artefact.

Niet dat dat er iets toe doet. Wat Owens zelf zegt, is niet relevant. Toch niet als je de Jungiaanse denktrant aanhoudt. Want daarin zijn individuen niet belangrijk. Ze zijn slechts vertolkers van de eeuwige oervormen, die steeds terugkeren in nieuwe combinaties. Wat alles aandrijft, is de diepe golfslag van de archetypes. Nu we erover nadenken : een beetje zoals The Force, eigenlijk.

Door Filip Huysegems

Zo vermakelijk als het is om de historische bronnen van de Star Wars-garderobe na te vlooien, zo leuk is het om na te gaan hoe Star Wars zélf invloed heeft op de catwalk

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content