01 Wat is tertulia?

“De tertulia is een sociaal gebeuren,” legt professor Spaanse literatuur Chris De Paepe van de KU Leuven uit, “waarbij mensen regelmatig samenkomen in een salon, op café, of op straat, voor een informele babbel over dingen van algemeen belang : politiek, economie, gezelschap, theater, kunst, literatuur, oorlog en vrede… Het is waarschijnlijk een gewoonte die in de 17e en 18e eeuw is ontstaan bij de opkomst van literaire gezelschappen, praatgroepen, theaters, literaire salons, en ‘verlichte’ groepen. In feite is de tertulia best te vergelijken met wat vandaag de praatprogramma’s zijn op radio of televisie, maar dan in een publieke ruimte of bij iemand thuis.”

02 Wat breng je mee terug van een bezoek aan Spanje?

“Als we naar Spanje gaan, is dat vooral om familie te bezoeken, van het weer te genieten en flamenco-spullen op de kop te tikken : jurken, castagnetten, muziek en accessoires”, vertelt Ana Ramon van Peña Al Andalus. “Vanuit België nemen we altijd chocolade mee!”

03 Waar eet ik lekkere paella?

“Paella is het meest verminkte Spaanse gerecht dat wordt geserveerd”, zegt Ivo Hermans van De Koerier van Navarra, zowel een culturele vzw als een traiteur gespecialiseerd in ‘paella op verplaatsing’. “In Spanje worden honderden rijstgerechten ‘paella’ genoemd, die het eigenlijk niet zijn. Een echte paella heeft twee kenmerken : spiegelglad en bereid in la paella, de platte pan met de lage boord. De enige echte is die uit Valencia, daar zit de knowhow en de traditie. Dat was trouwens de eerste Europese regio waar rijst gekweekt werd. Wij maken paella zoals het moet en ook in De 3 Tonghen in Leuven serveren ze de echte Valenciaanse versie. Daar kookt een leerling van de mythische kok Dirk Lambrechts, een van de eerste flamencogitaristen in België.”

De Koerier van Navarra, kovana.com, 016 23 84 16.

De 3 Thonghen, Busleidengang 6a (Vismarkt), 3000 Leuven, de3tonghen.be.

04 Hoe belangrijk is flamenco voor Spanjaarden?

“Flamenco is een muziekstijl zoals jazz, blues, rock, folk of klassieke muziek”, vertelt Ana Ramon van het Antwerpse flamencocentrum Peña Al Andulus. “Op die muziekstijl kun je dansen en zingen. De teksten zijn heel mooi, lyrisch en poëtisch, vol gevoel. Het gaat van vrolijke flamenco met zelfspot, tot heel ingetogen, diepe en droevige flamenco die tot in het diepste van je ziel snijdt. Maar niet elke Spanjaard identificeert zich met flamenco. Het genre komt uit Andalusië en is vooral belangrijk voor wie in het zuiden van Spanje woont.” Peña Al Andalus is het bekendste flamencocentrum van Vlaanderen, u kunt er terecht voor cursussen flamencodans, en elke zaterdagavond staat het centrum in het teken van gastronomie en dans. Het is ook de thuisbasis van de Compañia Al Andalus.

Vorstermanstraat 1, 2000 Antwerpen,

alandalus.be

NOG FLAMENCO

– Sueño Flamenco

Als sinds 1958 heeft Genk een Spaanse club, Altas Torres, en sinds de jaren zeventig worden er flamencolessen gegeven. Dansgroep Sueño Flamenco is er thuis.

Hoevenzavellaan 22, 3600 Genk.

– Los Flamencolicos

‘Los Flamencolicos’ spelen als groep een betoverende combinatie van authentieke flamenco met Vlaamse eenvoud.

facebook.com/LosFlamencolicos

05 Zijn tapas echt ontstaan om vliegen uit je glas te houden?

Dat is de legende. Tapar betekent bedekken ; de gewoonte om bij een drankje ook iets om te eten te serveren, zou ontstaan zijn uit de stukken brood of plakjes ham die op een glas gelegd werden om vliegjes weg te houden. Andere bronnen vermelden Felipe III, die niet wilde dat zijn soldaten dronken werden en dus bars verplichtte om alcohol-absorberende hapjes te serveren. Ten slotte schijnt het gebruik ook terug te gaan op de Castiliaanse koning Alfonso X, die ziek werd en om aan te sterken wijn dronk met telkens een klein hapje eten. Dat deed hem deugd, dus wilde hij hetzelfde voor alle Castillianen.

Net als cava veroverde tapas, en dan vooral het idee van kleine bordjes die je kunt delen, de hele wereld. Beetklare hapjes zijn tapas, iets grotere porties raciones en in Baskenland beleggen ze brood met lekkere dingen en noemen dat pinxtos. Authentieke tapas eet je nooit op restaurant, maar in een bar (tasca), en je vult je buik door een soort kroegentocht te doen. Wij doen het verkeerd als we op een plek gaan zitten en veel bordjes bestellen, maar wat maakt het uit als het maar lekker is.

– De Tapabar

Pelgrimstraat 21, Antwerpen, al sinds 1986 hét klassieke tapasadres in ’t Stad.

– La Malcontenta

Niet sjiek, wel lekker, alsof je bij een Spaanse familie aanschuift.

Hoogstraat 75, Gent.

– Madrid Madrid

Haringsteeg 7, Gent, serveert meer dan alleen de standaard tapas maar speelt met het originele idee.

– Le Fourneau Ibérique

Sint-Katelijneplein 8, 1000 Brussel, serveert gastronomische tapas in hartje Brussel.

06 Missen Spaanse expats hun vaderland?

“Ik hoef Spanje niet te missen, omdat ik er elke vier tot zes weken naartoe ga”, vertelt hartchirurg Pedro Brugada. “Als je vroeger als immigrant naar België kwam, was de kans klein dat je regelmatig terug kon naar je vaderland. Nu is dat helemaal anders. Girona, waar ik vandaan kom, is amper twee uur vliegen van Brussel, en in het zuiden van Spanje ben je in drie uur. Spanje is met andere woorden niet weg, het is nog steeds een groot deel van ons leven. Om eerlijk te zijn, ik zoek in België geen Spaanse plekken op.”

07 Hoe heeft cava de wereld veroverd?

Ooit waren bubbels iets wat je alleen met Nieuwjaar en op bruiloften dronk, maar sinds de jaren tachtig is de vraag explosief gestegen. Champagne is exclusief en dus duur, cava wordt in Catalonië en omstreken al sinds 1870 volgens dezelfde methode, maar met andere druiven gemaakt en is een stuk betaalbaarder. Het voldeed dus perfect aan onze bubbelbehoefte en vandaag worden er wereldwijd zo’n 220 miljoen flessen verkocht. Wij zijn fan, want België stond in 2015 op de tweede plaats van buitenlandse afnemers, we lieten de kurken knallen van iets meer dan 18 miljoen flessen. “De cavagebieden in Spanje waren ooit beperkt in omvang, met oude wijnstokken die zeer diep in de grond zaten en een zeer mooie kwaliteit opleverden”, weet Ivo Hermans. “De laatste tien jaar werd cava een beetje slachtoffer van zijn eigen succes, de vraag was zo groot dat wijnboeren schuimwijn moesten maken met jonge stokken. Zo werd het een vrij zuur product. Begrijp me niet verkeerd: goede cava bestaat nog, maar niet meer tegen 7 euro per fles.”

– Alhambra, Brusselsesteenweg 7, 9090 Melle, alhambra.be.

– Buen Gusto, Frans Van Schoorstraat 20, 9200 Dendermonde, buengusto.be

– La Riojana, Hundelgemsesteenweg 533, 9820 Merelbeke, lariojana.be.

– El Pozo, Gistelsesteenweg 18, 8490 Varsenare, elpozo.be.

08 Is stierenvechten nog steeds populair in Spanje?

Catalonië verbood de Spaanse traditie in 2012, er wordt stevig gediscussieerd tussen voor- en tegenstanders en de Spaanse RTVE zendt de gevechten niet langer uit. Maar in sommige delen van het land is het nog steeds een populair fenomeen. “Stierenvechten is een zeer oude traditie met prachtige reglementen, heerlijke choreografieën, een soort poëzie tussen leven en dood. Ik begrijp dat Spanjaarden die traditie in stand willen houden”, merkt Ivo Hermans op. “Maar net als de helft van de Spanjaarden vind ik dat het evengoed kan zonder wapens, zodat de stier niet gekwetst wordt. Bij het huidige stierenvechten worden lans, degens en banderilla’s gebruikt om de stier af te matten en het dier wordt pas daarna geconfronteerd met de matador, die het dan wel heel makkelijk krijgt. Als je alle wapens weglaat, loopt de matador een groter risico, maar vermijd je nodeloos dierenleed. In Portugal heeft men trouwens ook wapenloze stierengevechten waarbij de stier niet gewond geraakt.”

09 Wat als ik per boek naar Spanje wil reizen?

“Niemand zou dit aardse leven mogen verlaten zonder het meesterwerk van Miguel de Cervantes te hebben gelezen, Don Quichot dus”, vertelt professor Chris De Paepe (KU Leuven), gespecialiseerd in Spaanse literatuur. “Beter gezegd: je moet het boek als kind in de hand hebben genomen, als jonge mens hebben gelezen, als volwassene hebben begrepen en als oude mens hebben gesmaakt. Er is voor elke leeftijd en voor iedereen wat te vinden: humor en ernst, verhaal, poëzie en drama, idealisme en realiteitszin, zijn en schijn, geloof en twijfel, waarheid en bedrog, fictie en werkelijkheid, gekheid en verstand. Dit jaar is het bovendien exact vier eeuwen geleden dat Cervantes stierf.”

10 Een lekker Spaans adres om iets te vieren

– La Cueva de Castilla

combineert de traditionele Spaanse keuken met nieuwe ideeën en valt daarom in de smaak bij politici, persmensen en de guide Michelin.

Colignonplein 14, Schaarbeek, cuevadecastilla.be.

– Madrid Madrid

Spaans tafelen met zicht op de Dijle.

Lange Schipstraat 4, 2800 Mechelen, madridmadrid.be.

– Galicia

is zo’n plek waar je van de kaart kunt eten, of waar Raul hemzelve je advies geeft als je iets anders wil. Ook bekend voor zijn uitstekende gin-tonics. Paardenmarkt 123, Antwerpen.

Tekst Sebastiaan Bedaux