Eind april is plots heisa ontstaan rond een Zwitserse studie die stelde dat heel wat zonnecrèmes de hormonale balans verstoorden en kankerverwekkend waren. Sommige kranten zaaiden paniek en de Deense minister van Volksgezondheid liet zelfs de rekken leeghalen.

Volkomen onterecht en uit de context gehaald”, vinden professor Rik Roelandts (fotodermatologie, UZ St.-Raphaël) en dermatoloog Thomas Maselis.

Professor Roelandts legt uit: “Het onderzoek werd uitgevoerd in het Instituut voor Farmacologie en Toxicologie aan de universiteit van Zürich. Margret Schlumpf en haar team gingen het oestrogeeneffect na van verscheidene chemische UV-filters. Die werden getest in proefbuizen ( in vitro) met oestrogeengevoelige borstkankercellen en op jonge ratjes ( in vivo). Wanneer sommige filters aan de celculturen werden toegevoegd, stelde Schlumpf een verhoogde celgroei vast. Bij de in-vivotest kregen de beestjes in vier dagen tijd chemische filters te eten in poedervorm, waarna de baarmoeder werd gewogen. Een gewichtstoename zou wijzen op een verhoogde oestrogene activiteit. Zowel in vitro als in vivo werd dit in lichte mate vastgesteld bij drie substanties: octylmethoxycinnamaat, benzofenon-3 en 4-methyl-benzylideenkamfer.”

Dokter Maselis en professor Roelandts hebben enkele opmerkingen bij het onderzoek. “Een oestrogene activiteit is niet hetzelfde als kankerverwekkend”, stelt Maselis. “Het vastgestelde effect is nog altijd 750.000 keer lager dan bij de pil. En iedereen weet dat pilgebruiksters gezond zijn en niet gevoeliger zijn aan kanker dan andere vrouwen.”

Professor Roelandts vraagt zich af of een ander onderzoeksteam tot dezelfde resultaten zou komen: “Dit is slechts één studie, uitgevoerd door één team. Andere onderzoekers zouden misschien andere parameters kiezen en tot andere conclusies komen.” De fabrikanten van de grondstoffen lieten in elk geval de omstreden filters onmiddellijk opnieuw testen door een derde, onafhankelijk lab, en dat kon niets vinden.

Roelandts heeft vooral kritiek op de in-vivotests: “Orale inname is iets anders dan uitwendig gebruik. De toegediende dosis zou bij de mens overeenstemmen met de consumptie van drie kilo zonnecrème in vier dagen tijd, wat een ongewoon hoge dosis is.”

Daar sluit Maselis zich bij aan: “De enorme hoeveelheden zijn niet representatief. Als we de testresultaten met de ratjes extrapoleren naar mensen hebben we het al over 50 tubes per dag. Bovendien eten we geen zonnecrème, deze crèmes zijn ontworpen om als een film op de huid te blijven liggen.”

Het gevaar is volgens professor Roelandts zo goed als onbestaande: “In werkelijkheid gebruiken we een veel kleinere dosis, die we lokaal en slechts tijdelijk aanbrengen, bijvoorbeeld bij blootstelling aan de zon. Daarom is het absurd om alarmerende conclusies te trekken.”

Over de veiligheid van chemische filters bestaat er in de medische wereld en de industrie weinig twijfel: “Ze worden al twintig jaar wereldwijd gebruikt en er is tot nu nog geen geval van schade gemeld”, stelt Maselis. “Omdat ze een veilige, goede reputatie hebben worden ze dan ook door de meeste fabrikanten gebruikt.”

De meerderheid van de producten op de Europese markt bevat een of meerdere van de omstreden filters, dus niet alleen de grote merken ( Nivea, Biotherm, Lancôme, Elizabeth Arden en The Bodyshop) die steevast in de persartikelen genoemd werden.

“Alle filters zijn veilig bij normaal gebruik”, bevestigt de professor. “Geen enkele fabrikant verkoopt onveilige zonneproducten, dat zou pure zelfmoord zijn.” De producenten zijn verplicht om de Cosmeticarichtlijn na te leven, dat is een positieve lijst van veilige ingrediënten die een vastgestelde maximale dosis vermeldt. De veiligheid van de bestaande UV-filters wordt officieel bevestigd door Colipa, het overkoepelende orgaan van de Europese cosmetica-industrie.

Door de hetze heeft Margret Schlumpf in een persmededeling haar conclusies afgezwakt. Ze geeft toe dat de onderzoeksresultaten niet toelaten om zich uit te spreken over kankerverwekkende eigenschappen. Haar collega, Walter Lichtensteiger, bevestigde dat de conclusies verkeerd werden geïnterpreteerd en stelt dat er geen enkele reden is om geen zonnecrèmes te gebruiken.

Maar het kwaad is geschied, vreest Roelandts: “Over twee maanden horen we niets meer van deze kwakkel, maar de link tussen zonnecrème en huidkanker blijft hangen bij het grote publiek.” Dat is nefast, want wat wel wetenschappelijk bewezen is, is het kankerrisico bij onbeschermd zonnen.

Sofie Albrecht / Tekening Kristina Ruell

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content