‘Plaats waar iets neergelegd wordt’, betekent het Arabische ‘matrah’, de etymologische voorloper van onze matras. Van bescheiden lapje stof is die intussen uitgegroeid tot een dikhuidige en vaak hoogtechnologische mat.

Verkoopinfo p. 128.

Niet te hard, absoluut niet te zacht, maar wel middelhard met verscheidene comfortzones. Flexibel, maar toch vormvast, graag op maat gemaakt en vooral voldoende luchtdoorlatend. Een goede matras is niet de eerste de beste die je vindt, of ook niet de goedkoopste, maar volgens specialisten in elk geval wel een noodzaak. Tenslotte vlijen we ons in ons leven gemiddeld 205.000 uren neer op deze beddenzak. Anders gezegd : een derde van ons bestaan spenderen we op onze matras. En toch blijkt het voor de meesten nog altijd slikken om pakweg duizend euro aan een degelijk exemplaar te geven, in plaats van aan spannender snufjes zoals elektromotoren voor een gemakkelijkere leeshouding in bed. Maar daar lijkt verandering in te komen. Want in deze tijden van onthaasting beginnen we slapen te beschouwen als heel wat meer dan de obligate overgang tussen twee dagen.

Ingenieur Bart Haex van de afdeling biomechanica van de KU Leuven voerde jarenlang onderzoek naar het gezondste slaapsysteem. Met het spin-offbedrijfje Custom8 ontwikkelt hij matrassen en lattenbodems of optimaliseert hij bestaande gamma’s op vraag van producenten. “Ik voel dat consumenten almaar meer aandacht besteden aan een goed slaapsysteem. Vroeger waren dat vooral personen met rugklachten, nu beseffen ook veel jonge mensen het belang van de investering. En maar goed ook : een degelijke matras is cruciaal. Alleen met een goed slaap-systeem kan het lichaam zich herstellen. Als de matras de wervelkolom ’s nachts bijvoorbeeld in een asymmetrische houding dwingt, kunnen de tussenwervelschijven niet genoeg recupereren. Deze ‘schokdempers’ winnen met andere woorden hun elasticiteit niet terug en zo raak je fysiek niet uitgeslapen.”

De belangrijkste conclusie van zijn eigen onderzoek : ieder lichaam zijn eigen matras. “Een man bijvoorbeeld heeft een ander type nodig dan zijn vrouw. Zij moet in laterale houding meer ondersteuning krijgen ter hoogte van de taille, bij hem moet de schouderzone iets zachter. Dat kan door de matras of lattenbodem op te delen in zones met een verschillende hardheidsgraad, een trend die een jaar of tien geleden op de markt kwam en intussen door bijna elke producent werd opgenomen. In de totale matrassenmarkt is nu al zo’n twintig procent uitgerust met comfortzones, of wordt op zijn minst rekening gehouden met verschillende gewichtscategorieën. In de speciaalzaken loopt dat op tot een dikke negentig procent.”

Ruimtevaarders

Matrassen bestaan in alle soorten en gewichten, maar vertonen meestal dezelfde basisstructuur : een kern, eventueel een of meer afdeklagen en een hoes die je vaak kunt afnemen, de zogeheten tijk. Grofweg bestaat de kern ofwel uit stalen veren, ofwel uit schuim : dat kan natuurlijke of synthetische latex zijn, polyetherschuim of soms koudschuim. In hun kwalitatieve gedaantes verzekeren beide categorieën een goede ondersteuning, maar er zijn uiteraard verschillen. Een schuimen matras voelt zachter aan dan een binnenveringsexemplaar en geeft je daardoor de indruk veeleer ‘erin’ dan ‘erop’ te slapen. Meteen ook stukken warmer, want het schuim laat minder vocht door en isoleert ook beter, dé reden trouwens waarom latexmatrassen in Scandinavië een grote hit zijn. Een van de belangrijkste voordelen van natuurlijke latex is zijn grote rekbaarheid, waardoor die goed ondersteunt en tegelijk een drukverminderend effect geeft. Voortrekkers op drukverminderend vlak zijn onder meer de matrassen van Tempur, oorspronkelijk ontwikkeld door de Nasa om het comfort in ruimteschepen te verbeteren. Ze bestaan uit visco-elastisch temperatuurgevoelig materiaal : door de lichaamstemperatuur en het gewicht wordt dat zachter en neemt het de vormen van het lichaam aan, zonder tegendruk.

Titanic

Wie niet voor schuim-, maar wel voor binnenveringsmatrassen kiest, pikt er het best de zogeheten pocketverenmatrassen uit. Die zijn gevuld met veren, in afzonderlijke zakjes ingepakt. Het grote voordeel : elke veer past zich onafhankelijk van de andere aan de vormen van het lichaam aan. Een binnenveringsmatras is onder meer aan te raden voor slapers die het snel te warm hebben, want ze bestaat voor een groot deel uit lucht : bij elke beweging wordt er lucht weggeperst en nieuwe frisse lucht aangezogen. Bovendien zijn al heel wat pocketverenmatrassen beschikbaar met een actieve klimaatregeling, zoals de Maestro Royal Pocket Climat van Auping : een systeem neemt de temperatuur automatisch waar en regelt bij waar nodig. Voor een goede verluchting zijn in de betere matrassen trouwens kleine roosters ingebouwd in de opstaande rand van de hoes : die ventileren tot diep in de kern.

Pionier in de pocketverenmatrassen is het Zuid-Engelse bedrijf Vi-Spring, na honderd jaar nog altijd toonaangevend in de sector. Marco Spoto, verantwoordelijke verkoop België : “Onze matrassen maakten naam op de Atlantische lijnboten, op de Queen Mary bijvoorbeeld, en de Titanic. Tot op vandaag de dag maken we elke matras op maat én met de hand : geen voorraad dus, alles gebeurt op bestelling. Matrassen van 2,70 bij 2,70 meter of 0,60 bij 1,90 meter voor de cabine van een privé-jet : maakt niet uit, we maken hem. Elke veer verpakken we in calicokatoen, we schikken ze volgens honingraatmotief en brengen rondom afdeklagen aan, altijd in natuurlijke materialen : kasjmier, lamswol, paardenhaar of katoen. Het aantal veren per vierkante meter gaat van 330 tot 840. Prijsklasse ? Van 4000 tot 12.000 euro, afhankelijk van de maten en van het type matras.”

Japanse slaapmatten

Behalve schuim- en verenmatrassen zijn er nog enkele randtypes met een andere vulling. De futon bijvoorbeeld is een slaapmat uit één laag katoen, die je ’s morgens gewoon weer samenplooit en in de kast gooit. Het idee komt uit Japan, waar ze het in hun traditioneel kleine wooneenheden al eeuwen gewoon zijn om elke avond hun bed uit en ’s morgens weer op te rollen. De grote voordelen van de mat liggen wellicht vooral in zijn esthetische en praktische eigenschappen. De licht minimalistische en stadse look van een futon op een echte tatami uit rijststengels is best wel trendy en heeft iets rustgevends. Heel wat futons worden verkocht als logeerbedden of, zoals Ikea het doet, als slaapbank.

In de ecoslaapsector houden ze dan weer van zuivere scheerwol als matrasopvulsel. Die kan een derde van zijn eigen gewicht in vocht opnemen zonder nat aan te voelen en past zich gemakkelijk aan wisselende temperaturen aan : warm in de winter en fris in de zomer.

Populaire buitenbeentjes nog zijn de waterbedden. Die zijn in enkele jaren hypersnel geëvolueerd van één grote waterzak en dankbaar gimmickonderwerp tot verregaand uitgewerkte matrassen met meerdere compartimenten. Ze zijn tegenwoordig gedeeltelijk gevuld met vezels, waardoor het hangmateffect grotendeels verdwenen is. Elk waterbed beschikt nu ook over een stabiliseringsniveau en de softside-waterbedden zelfs over een zachte, veerkrachtige wand waarop je in alle rust kunt zitten. Bij waterbedden is vooral de drukverdeling optimaal, waardoor ziekenhuizen ze vaak gebruiken om doorligwonden te voorkomen.

Persoonlijk advies

Omdat een goede matras een persoonlijke aangelegenheid is, voorspelt Bart Haex de nakende trend van elektronische klantenadviessystemen in de slaapwinkels. ” Lattoflex bijvoorbeeld heeft al zoiets : Winx Uniq. Klanten kunnen ter plekke gegevens zoals gewicht en schouderbreedte in het systeem invoeren, dat dan de geschiktste matras selecteert.” Producent Anker Bedding stipt ook nog de stijgende vraag aan naar matrassen met een aero-sleep-toplaag : een matrasopleg die als een aircosysteem ’s zomers warmte afvoert en zweet laat verdampen, en ’s winters warmte vasthoudt. Ten slotte ziet het er ook naar uit dat de tweepersoonsmatrassen uit één stuk meer en meer moeten plaatsruimen voor combinatiematrassen, die twee verschillende hardheden in één aanbieden. Of goedkoper : voor twee aaneengeritste eenpersoonsmatrassen. Het wordt nu eenmaal onoverkomelijk : elk lichaam zijn eigen matras.

Tekst Guinevere Claeys l Foto Jan Verlinde