Het is een vaststelling als een andere, maar elke subcultuur heeft zijn broek. Denk aan hippies en u ziet brede olifantenpijpen in velours. Punks zouden geen punks zijn zonder een gescheurde strakke jeans onder hun leren, met veiligheidsspelden doorprikte jasje. En de Franse zazous van de jaren veertig, misschien wel mijn favoriete subcultuur, baseerden hun hele look op de zoot suit pantalon – smal van onderen, ontzettend breed op de heupen en met hoge taille.

Kapsels, T-shirts en schoenen verschillen binnen de groep van persoon tot persoon, maar de broek blijft een constante. Het is wellicht dan ook geen toeval dat rond 2007, toen de term ‘hipster’ hier zijn opgang maakte – ik heb het gecontroleerd – ook voor het eerst over ‘skinny jeans’ gesproken werd in de modebladen. Pas toen de nauwsluitende jeans met te hoog omgevouwen pijpen in het straatbeeld kwam, werd de omvang van het hipsterdom duidelijk. Een subcultuur heeft nu eenmaal een onderscheidende look nodig.

Ding is dat bij zowat elke andere subcultuur in de geschiedenis, kleding een manier was om je te markeren als deel van die groep. Het was een bijkomstigheid : waar de subcultuur echt om draaide, was de ideologie – meestal een variatie op ‘verzet tegen de bestaande orde’. Bij hipsters ligt het anders. Er is geen bindende ideologie, er is geen verzet, er is alleen maar een streven naar hipheid. Het juiste ironische opschrift op een via het web gekocht T-shirt, de analoge foto’s die niemand anders heeft, de beste plek om een latte macchiato te drinken, de vakantieplek waar geen andere toeristen komen : de essentie van het hipster-zijn zit in het tunen van je leven op basis van waarden als authenticiteit, originaliteit en uniciteit. Anders zijn. Alleen : het verkapte kapitalisme achter die hipheidsratrace heeft iets ontzettend futiels en ridicuuls – wellicht ook de reden waarom ‘hipster’ in de eerste plaats een scheldwoord is.

Nog een theorietje over subculturen : het is de tijdgeest, samengebald en uitvergroot in een groep van de samenleving. Het hipsterdom lijkt in dat opzicht verdacht hard op wat De Groene Amsterdammer onlangs ’turboconsumentisme’ doopte, het op hol geslagen materialisme dat onze samenleving beheerst. Ik citeer : “De turboconsumenten laten zich niet langer leiden door klasse, zuil of familieband, maar door originaliteit en emoties. Het verlangen is niet alleen gericht op bezit, maar op ervaringen. Het individu beschikt over een niet eerder in de geschiedenis vertoonde autonomie ; tegelijk worden zijn keuzes in hoge mate gestuurd door het aanbod van de markt.” Kort door de bocht : u consumeert uw hoogst persoonlijke identiteit bij elkaar.

Er schuilt een stukje hipster in elk van ons. Consumentisme tot ideologie verheven : het is doodeenvoudig de subcultuur die het best bij het jachtige tempo van onze samenleving past. Niemand die het graag zal horen, maar misschien zegt die skinny jeansbroekrol meer over ons dan we willen toegeven.

Geert Zagers (28) observeert en rapporteert vanuit de twilightzone tussen X en Z.

Geert Zagers