Of je nu kijkt naar Christina Aguilera met haar pornografische muziekvideo’s, naar de extreem laag uitgesneden jeans van Britney Spears, naar de bijna blote jongens in de catalogus van Abercrombie & Fitch, of naar de recente modeshows in Milaan : het gaat allemaal over seks. De New Yorkse modebeschouwer Simon Doonan moet er niks van hebben.

H Barneys New York, Madison Avenue en 61st Street, New York. www.barneys.com

Je moet wel achterlijk zijn om mode te dragen

S imon Doonan : “De ontwerpers in Milaan moeten hebben gedacht : ‘Goh, deze jurk ziet er saai uit, weet je wat, we korten die in tot het kruis, dan zijn de fotografen tenminste tevreden.’ De combinatie van hoge hakken met zoveel bloot been is duidelijk geïnspireerd door pornografie en straathoeren. Dat mag van mij, maar wees er eerlijk over. Als je erover wordt geïnterviewd, zeg dan dat je veel pornofilms hebt bekeken en dat je beïnvloed bent door het uiterlijk van de hoer. Maar zoiets hoor je nooit en dat irriteert me aan modeontwerpers : ze komen altijd met een diepere betekenis, ook als die er niet is.”

Doonan (50) is niet alleen internationaal bekend om zijn spraakmakende etalages voor het bijdetijdse modewarenhuis BarneysNew York, hij is tevens een gezaghebbende verschijning in de Amerikaanse modewereld. Als bladen een stijladvies nodig hebben, dan kunnen ze bij hem terecht. Is het tijd voor lijstjes met de best en slechtst geklede beroemdheden, Doonan weet het antwoord. Hij is een vaste verschijning op de modeshows en bijbehorende party’s. Zijn wekelijkse column Simon says in de New York Observer, een onderhoudend periodiek voor smaakmakers op het gebied van media en cultuur, informeert over wat wel en wat niet kan, over parfum en luchtvervuiling, of over de onzin van rauwkost, gelardeerd met observaties als “Waarom hebben de meest ‘spirituele’ mensen in New York van die inhoudsloze beroepen ? Is het niet altijd de make-upartiest, de stilist of de modeontwerper die een sjamaancursus volgt of ohm-end in ashrams rondhangt ?”

We hadden afgesproken in het kwaliteitsrestaurant op de bovenste verdieping van het warenhuis, maar omdat daar een besloten evenement plaatsgrijpt, wijken we uit naar een rommelig kantoortje voor een gedachtewisseling over seks, stijl en trends. En over de minirok in Milaan, die dit jaar korter was dan ooit. Doonan : “Daarvan was ik niet onder de indruk. Toen de minirok in de jaren zestig werd geïntroduceerd, was het een onderdeel van een bevrijdende beweging. Het was futuristisch en optimistisch. Het ging over de bevrijding van vrouwen, het was gekant tegen de korsetten en de verplichte lange rokken uit de jaren vijftig. Dat betekende wat, het ging ergens over. Dat gedoe dit jaar in Milaan leek erg gemaakt, geforceerd. Het was geen onderdeel van een belangrijke ontwikkeling, en het biedt vrouwen niets. Je krijgt zelfs de indruk dat de mode achterloopt. Dat slonzige, hoerige element bestaat in de muziek al jarenlang, en de ontwerpers leken nu te denken : ‘Oeps, we missen iets.’ Men had geen concepten meer en was te stom om te beseffen, dat je iets anders kunt verzinnen dan porno om jezelf te verkopen. Ik moest denken aan de film Beyond the Valley of the Dolls, waarin de vrouwen met enorme tieten in bikini’s liepen. Die film voorspelde wat je nu ziet.”

De show in New York was veel ingetogener.

Simon Doonan : Het enige opwindende was de presentatie van Victor & Rolf, waar de modellen plezier maakten met het publiek. Dat gebruikelijke gedoe van modellen met staalharde gezichten die voor zich uitstaren, duurt al veel te lang. Het is een reden waarom ik de shows steeds slechter verdraag. Die modellen kijken alsof zij iets weten wat wij niet weten. Alsof ze op een bijzondere missie zijn. Naar waar, in godsnaam ?

New York was minder op seks gericht dan Milaan. Zegt dat iets over de preutsheid van Amerikanen ?

Dit is een andere cultuur. Vergelijkingen doen al jaren de ronde en je schiet er niks mee op. Uitspraken als : “Amerika is saai en Europa is interessant” of : “Amerika is goed in vrijetijdskleding en Europa meer in creativiteit” – blablabla. Goed, de creatiefste ontwerpers zijn Europees, en je kunt je moeilijk voorstellen dat Jean Paul Gaultier uit de VS zou komen omdat hij verwijst naar zo’n complexe en interessante cultuur ; andersom zou Ralph Lauren niet Frans kunnen zijn. Maar toch, het gaat over appels en peren, en daarom zijn vergelijkingen zo zinloos.

Los daarvan, ik ben dol op preutse mensen. Het is toch raar dat niemand ontdaan is als iemand op televisie zichzelf uitvoerig betast of steeds een achterwerk en tieten laat zien. Terwijl ik denk dat zowel Amerikanen als Europeanen die met hun kinderen of ouders tv kijken, dat onaangenaam vinden. Misschien is de Amerikaanse samenleving in de wortels nog preuts – dit land is tenslotte mee opgericht door puriteinen – maar desondanks komen veel iconen van de moderne seksuele cultuur uit de VS, zoals de grote borsten van Jayne Mansfield.

Het is moeilijk te zeggen of in de modewereld nog een puriteinse invloed geldt omdat die wereld zo gefragmenteerd is. Bovendien zie je zoveel bewijzen van het tegendeel. Levi’s heeft bilsplijtende jeans, en overal zijn er invloeden van de pornotrend. Zelfs in de Britse voorsteden zie je vrouwen met blote navels, ook al zijn ze dik. Dat vind ik dan wel weer prachtig : en trend moet je kunnen volgen als je dat wilt, ook al ben je lelijk.

Wat te denken van een Amerikaanse tv-serie als ‘Sex and the City’ ?

Vreselijk. Al dat gepraat van Samantha over pijpen en zo. Dat is pas beschamend, walgelijk. Iemands achterwerk dat op mijn scherm op en neer gaat – zelfs mijn hond wenst er niet naar te kijken. Ik ben niet preuts, maar moet dat echt ? Daarom vind ik de film Far from Heaven van Todd Haynes zo goed, omdat je het daarin niet te zien krijgt. Laatst zei iemand over reality-shows op televisie : “De volgende stap is dat ze een stel geestelijk gehandicapte kinderen opsluiten in een kamer en dan kijken wat er gebeurt.”

En wat is de volgende stap in de popwereld ?

De grootste zonde die je als popster kunt begaan, is verschijnen in een twinset en een grijze flanellen rok. Gekleed als de koningin van Engeland !”

Zijn eigen kleding lijkt eveneens van gisteren. Dat komt niet door de bruine Prada-schoenen, de bruingrijze broek van Dolce & Gabbana, het donkere shirt van Paul Smith, of het oranje bandje van zijn Hermès-horloge, als wel door het bruinige vintage jasje van Gieves dat volgens Doonan past bij een BBC-producer uit 1967. Hij noemt zijn look ‘helemaal Maude’, verwijzend naar de ouderwetse vrouw uit de serie Harold and Maude, die contrasteerde met de hippe Carnaby Street van die tijd. Niet dat zijn keuze van belang is. Doonan : “Het kan niemand iets schelen wat mannen dragen. Bij stijldansen zegt men : ‘De vrouw is de afbeelding en de man is de lijst.’ Zo is het. En omdat het niemand iets kan schelen, ga ik gewoon mijn gang en bedenk mijn eigen look. Beetje van dit en een beetje van dat en dan hoop je maar dat het staat.”

Misschien kan iemand met uw status zelf de normen bepalen ?

Ach…

De gemiddelde man zou dat jasje niet aan durven trekken.

De gemiddelde man wil vooral geen vergissingen maken. Die vraagt of hij deze sokken met die schoenen kan dragen. Of : “Als een jasje drie knopen heeft, moet je dan de middelste sluiten of de bovenste twee ?”

En ?

De middelste : je gaat altijd naar de tweede knoop, van bovenaf gezien. Bij een tweeknoops jasje zou ik doorgaans de onderste gebruiken. Hangt ook af van het jasje. Is het wat ouderwets, dan wellicht allebei. Bij een Helmut Lang zou je het bovenste knoopje kunnen sluiten, dat oogt stijlvoller.

U zou het goed doen als persoonlijk adviseur.

In kleine kring ben ik dat ook, en dan ben ik heel streng. Anderen zeggen vaak : “Je kunt dit dragen, maar ook dat.” Ik zeg : “Je mag dit nóóit dragen, àltijd dat.” Er is zoveel informatie, er zijn zoveel magazines en tv-shows dat men het spoor bijster raakt. Een blad toont tien tasjes en zegt van elk tasje dat je dàt best zou kunnen kopen. Terwijl iemand moet zeggen : “Die negen tasjes zijn vréselijk, koop het tiende.” We krijgen in de winkel veel vrouwen die niet weten of dit met dat gaat, dat met dit, of toch met iets anders. Heel onzeker worden ze ervan. Dan vertoon ik ouderlijk gezag en ben ik bazig. Bazig zijn is enig. Mensen durfden dat niet meer, want feministen verzetten zich daartegen. Die kwamen uit de tijd waarin je witte handschoenen en korsetten moest dragen. Dus zeiden ze terecht dat iedereen de pot op kon. Tegenwoordig kunnen vrouwen doen wat ze willen, maar ze hebben banen en kinderen en raken volkomen uitgeput. Als iemand dan zegt : “Dit is dé broek, dit is dé tas”, dan halen ze opgelucht adem. Vrouwen worden meer als mannen.

U maakt graag onderscheid tussen kleren en mode. Wat bedoelt u daarmee ?

Je moet wel achterlijk zijn om mode te dragen. Nieuwe mode is altijd experimenteel en extravagant, niet ready to wear. Het probleem is dat de modewereld geen serieuze kritiek kent, in tegenstelling tot kunst en theater. In de modewereld is alles fan-tas-tisch.

En critici die minder nauw betrokken zijn bij het circuit, zoals die van bijvoorbeeld ‘The International Herald Tribune’ of ‘The New York Times’ ?

Waren ze kritisch, dan werden ze niet meer uitgenodigd. Suzy Menkes(van de Trib) had eens kritiek op Saint Laurent en ze kwam er een tijd niet meer in. Als modeontwerpers aan hetzelfde kritische regime werden onderworpen als theatermakers, dan sprongen ze meteen uit het raam. Het zijn pussy’s. Terwijl een beetje serieuze kritiek recht zou kunnen doen aan grote scheppers als Balenciaga, Gigli, Yamamoto, Gaultier, Saint Laurent of Armani. Dat zijn figuren die iets belangrijks te zeggen hebben over hoe men de wereld ziet. Maar als honderden ontwerpers geweldig zijn, dan wordt het heel moeilijk nog onderscheid aan te brengen.

In de afgelopen dertig jaar heeft de uit Engeland afkomstige Doonan zijn visueel luidruchtige stempel gezet op de etalages van Barneys New York, waarbij hij zich naar eigen zeggen liet inspireren door uiteenlopende figuren als Jerry Springer en Federico Fellini. Volgens een Amerikaanse commentator waren zijn etalages qua ontregeling vergelijkbaar met het werk van Andy Warhol en zijn Factory. Het spraakmakendst waren de satirische sterrenetalages waarmee Doonan in de jaren tachtig begon als reactie op de overkokende sterrencultuur. Achter de ramen stonden levensgrote karikaturale poppen van beroemdheden als Madonna (die er niet blij mee was), de koningin van Engeland , Whoopi Goldberg, Mikhaïl Gorbatsjov, Prince, Diana Vreeland en Margaret Thatcher. Omstreden was zijn etalage met basketbalfenomeen en aidspatiënt Magic Johnson, voor wie hij een kerstboom had voorzien van condooms. Voor Sophia Loren had hij keukenwanden van echte pasta laten maken ; voorbijgangers wisten niet of de rondscharrelende muizen waren besteld of dat die zichzelf hadden uitgenodigd. De installatie met Andy Warhol was later onderdeel van een tentoonstelling in het Whitney Museum.

Doonan : “Warhol liet zien hoe ontzettend kitscherig dat sterrengedoe was. Van de weeromstuit kwam de cultus terug als een serieus fenomeen, om niet meer weg te gaan. Terwijl sterren pas interessant worden als hun leven volkomen uit de hand loopt. De rest is vervelend. Tegenwoordig worden ze zelfs om hun mening gevraagd over politieke kwesties. Belachelijk ! Waarom zijn Tom Cruise en Nicole Kidman de iconen van deze tijd ? Russel Crowe ? Die heeft zo’n groot ego dat je haast zou denken dat hij John Kennedy zelf was. En wat is zijn bijdrage aan de samenleving ? Gladiator.”

Als kind hing Doonan rond in de buurt van een schizofrene oom, een blinde tante, een paranoïde oma die een lobotomie had ondergaan en bij ouders zonder ambitie, die al blij waren dat ze de oorlog hadden overleefd. In de jaren zestig verruilde Doonan de saaie universiteit van Manchester voor het swingende Londen waar hij verkoper werd in een modezaak. Hij raakte bevriend met de etaleur, en trok niet veel later de aandacht toen hij smokings in de etalage combineerde met vuilnisbakken, en afzichtelijke pluche ratten met kettinkjes. Doonan was gecharmeerd van Susan Sontag’s visie op kitsch : het is goed omdat het lelijk is.

Winkelend publiek sprak er schande van, maar zijn speelse lelijkheid vond weerklank bij een toevallig passerende Californiër die de trendy kledingzaak Maxfield in Los Angeles beheerde en Doonan in dienst nam. Via Vogue’s Diana Vreeland kwam hij in contact met de eigenwijze eigenaren van Barneys, en daar is hij nu als creative director niet alleen verantwoordelijk voor de etalages maar ook voor alle reclame- uitingen.

Doonan houdt van contrast. Contrast tussen zijn oubollige BBC-jasje en de verantwoorde modewereld van Madison Avenue. Contrast tussen zijn vaak kitscherige en chaotische etalages, en de verfijnde inrichting van de winkel en de producten die er verkrijgbaar zijn (“We waren allang failliet als ik de inkoop deed”). Contrast ook tussen de vrouwenkleren die hij soms als jongetje droeg, en de duffe buurt waarin hij opgroeide. Doonan : “Goede smaak is zó vervelend. Ik was een jaar of zeven toen ik met mijn moeder naar het circus ging. Daar had je vrouwen met gele veren, gele kleren en diamanten, en die stonden op een olifant. Boos zei ik tegen mijn moeder : ‘Waarom draagt ú niet zoiets ?’ De circuskleren vond ik fantastisch. Ik geloof niet in subtiliteit. Ik hou van dingen met impact.”

In uw boek ‘Confessions of a Window Dresser’ (1998) schreef u dat de uitreiking van de Oscars op een schoolfeest lijkt omdat de sterren zo’n suffe verantwoorde smaak etaleren.

Die mooie brunette Jennifer Conelly van A Beautiful Mind droeg een jurk van Balenciaga en zag er afschúwelijk uit. Gwynneth Paltrow in Alexander McQueen – een ramp ! It’s fashion but it looks like shit. Het gaat er niet om of het modieus is, maar of het past bij de gelegenheid.

Hier is een Brit aan het woord over Hollywood. Is dit een voorbeeld van Europese arrogantie inzake gebrekkig Amerikaans stijlgevoel ?

Nee hoor. Europeanen staan op mijn shit list. De klasse van Europa is een mythe. Amerikanen zijn doorgaans belezener, geïnteresseerder in anderen, minder xenofobisch, en ze weten meer over de wereld. Amerikanen hebben drie keer in één eeuw voorkomen dat Europa onder de voet werd gelopen door idioten. Europeanen hebben die vreemde ambivalentie : men wil Amerikaanse spullen en Amerikaanse cultuur, en tegelijk is er afgunst, want Europeanen zitten vast in dat vervelende Europa. Het is veel leuker om in Amerika te wonen.

Europese ontwerpers bidden elke avond dat een Amerikaans warenhuis langskomt om de collectie te kopen. De eigen markt is klein, daar kunnen ze niet van overleven. Hier is meer geld, hier wordt meer gekocht. Hoeveel procent van de omzet van Ann Demeulemeester denk je dat hier vandaan komt ? A fuck load. Hier is veel meer ondersteuning, mensen geloven er meer in, men valt voor de Belgen en vertelt ze hoe fantastisch ze zijn. In tegenstelling tot vooral Fransen en Britten, zijn Amerikanen dol op succes en creativiteit.

Jim Schilder

“Het probleem is dat de modewereld geen serieuze kritiek kent,

in tegenstelling tot kunst en theater.

In de modewereld is alles fan-tas-tisch.””Het probleem is dat de modewereld geen serieuze kritiek kent,

in tegenstelling tot kunst en theater.

In de modewereld is alles fan-tas-tisch.”

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content