Enig idee hoe oud en waardevol deze porseleinen vaas (35 cm hoog) is? Op de onderkant staat een duidelijk merkteken.

Op het eerste gezicht denk je dat dit een product is van de manufactuur van Sèvres, maar nauwkeurig onderzoek bewijst dat de vork anders in de steel zit. Het merkteken en het decor zijn inderdaad geïnspireerd op Sèvres-porselein. Sèvres veroverde in de 2de helft van de 18de eeuw Europa met porselein met een blauwe fond. Het zogeheten koninklijk blauw werd toen al overal nagebootst, van Engeland tot in Rusland. Het blauw van de vaas mist wel de diepte en de glans die zo kenmerkend zijn voor antiek Sèvres-porselein. Het decor met een landschap in een medaillon is wel karakteristiek voor dit Franse atelier. Maar het landschap op deze vaas, weliswaar met het penseel aangebracht, is stuntelig seriewerk: dat is bij 18de-eeuws Sèvres nooit het geval.

Het merkteken bewijst uiteindelijk dat de vaas een kopie is. In het merk herkennen we het teken van de manufactuur van Sèvres, met de verstrengelde letter ‘L’: initiaal van de koning. Net als het teken van het beroemdste porseleinatelier van Europa, Meissen, de gekruiste degens, werd het door talloze fabrikanten nagebootst. Vooral in de 2de helft van de 19de eeuw, toen overal 18de-eeuws porselein werd geïmiteerd. De falsarissen schrokken er niet voor terug om zowel decors als merktekens te kopiëren. Deze vaas is daarvan een mooi voorbeeld. Onder het merkteken herkennen we ook de letter ‘S’, misschien het bewijs dat de vaas uit het atelier komt van de beroemdste vervalser van Parijs: Edmond Samson. In 1873 begon hij in de rue Béranger een atelier waar alle soorten ceramiek werd nagemaakt, van kostbaar Europees en Chinees porselein tot en met Delfts aardewerk. Soms zette Samson zijn eigen initiaal, de letter ‘S’ bij het merkteken, maar hij vergat het ook wel eens. Omdat de kwaliteit van dit atelier vrij hoog lag, is het soms moeilijk om uit te maken of een bepaald stuk een kopie is van Samson of niet. Soms krabde een latere vervalser de ‘S’ ook weg, om de Samson-origine te verdoezelen. Zonder deze letter lijkt het dan toch antiek. Vergeet niet dat het atelier Samson tot na de Tweede Wereldoorlog bleef produceren en dat het niet de enige nabootser was. De conclusie ligt voor de hand: de studie van de Europese ceramiek is complex. Dit neemt niet weg dat een geoefend oog vrij makkelijk echt van vals kan onderscheiden. Daarvoor zijn museale collecties de beste leerschool: wie daar aandachtig objecten bestudeert, steekt enorm veel kennis op die onvindbaar is in de vakliteratuur. In de mooie kunstboeken over ceramiek worden zelden gedetailleerde technische gegevens gepubliceerd.

Deze vaas is zonder twijfel een 20ste-eeuwse kopie van geringe kwaliteit. De waarde ligt niet erg hoog en vermoedelijk ontbreekt het deksel. Bovendien maakt dit object deel uit van een paar: een enkele vaas verliest veel van zijn waarde.

Piet Swimberghe