Proeven van 2005 brengt niet alleen een uitzonderlijke bordeauxkwaliteit aan het licht, maar geeft meteen een beeld van de wijncomponisten : Gérard Perse en Stéphane Derenoncourt met harmonie, Michel Rolland met stevige orkestratie.

Mijn eerste kennismaking met de bordeaux 2005 was de wijn van Gérard Perse, eigenaar van Pavie, Pavie Decesse, Monbousquet en Bellevue Mondotte, op een selecte voorproeverij in Parijs. Hierbij botst het wat gewelddadige evenwicht van het millésime met de voorwaartse concentratieopvattingen van de ploeg van Michel Rolland. De supergaragewijn van Château Bellevue Mondotte (2 ha, 90 procent merlot) is in wezen een houtgedragen supermonster, met onmogelijk diep en persistent merlotfruit aan de neus en een scherp doortimmerde rechtlijnige structuur in de mond. Die wijn is wel boeiend, intrigerend zelfs, maar niet spontaan lekker. Dat is niet zo erg, want er zijn toch maar vierhonderd kisten van. Die gaan bijna allemaal naar de Amerikaanse markt, waar deze wijn door Parker tradi-tioneel de hemel in wordt geprezen. Dan is Pavie met zijn gevarieerde bodemstructuur uit dezelfde school een verademing. Hier hoort wat uitleg bij.

Stéphane Derenoncourt is zonder twijfel de nieuwe Emile Peynaud of de nieuwe Michel Rolland van Bordeaux. Dat zegt misschien niet veel, maar weet dat beide heren de wijnbouw en het wijnmaken in Bordeaux sinds 1980 grondig hebben vernieuwd en verbeterd. Peynaud bracht noties van hygiëne tot in de chais en initieerde de gekoelde gisting voor meer fruitexpressie ; Michel Rolland poneerde rijpheid van de druiven als primaire voorwaarde voor een lekkere wijn. Welnu, Stéphane Derenoncourt, een selfmade oenoloog nota bene, focust op het ‘correcte evenwicht’, weg van de Amerikaanse smaak, die zweert bij ‘de sterkste en de grootste’. Men zal hem niet betrappen op overextractie en de daaruit volgende charge van vaak nog groene tannines. Hij probeert niet om van een kleine wijn te allen prijze een (valse) grote te maken. Bij hem geen griezelig overgeconcentreerde monsters, maar altijd lekkere smakelijkheid.

Daarom kan Derenoncourt, in dit gezegende jaar 2005, dienen als referentiepunt voor de te verwachten kwaliteit. Vooral ook omdat hij werkt in de grootste én in de nederige appellaties : van hoog tot laag. Er kan dus een antwoord ‘geproefd’ worden op de vragen : “Wat is de allure van een zogenaamd kleine wijn, perfect gemaakt in een groot jaar ? En wat is het verschil met een grote, ook perfect gemaakt in dat jaar ?” Denk maar aan het verschil tussen Château Jean Faux bordeaux supérieur en Clos Fourtet saint-émilion premier grand cru classé : de meesterhand van Derenoncourt geldt voor beide, de wijngaardkwaliteit is vergelijkbaar voor wat de plantendensiteit en ouderdom betreft, en het millésime is overal even genadig.

Smaak, zo blijkt, is er van hoog tot laag, maar groot blijft hoe dan ook groot. Als de wijngaard niet à la hauteur is, gaat de vlieger niet op : Château Hostens-Picard côtes de bergerac is te ijl beplant (3000 stokken per hectare) en stoot wat tannines uit op het einde van de smaaksequens. Ook Château Tertre Daugay, een saint-émilion van op kleibodem, is wat getekend door naijlende tannines en vegetale, anonieme stevigheid. Domaine de Chevalier mist dan weer wat greep door het jeunes vignes-effect.

HET PERFECTE EVENWICHT

De juiste extractie van tannines en fruit, waarbij de origine, zelfs als ze nederig is, gerespecteerd blijft, voert tot zeer attractieve smakelijkheid en perfect geknoopt evenwicht bij de volgende, zogenaamd kleine wijnen uit de Derenoncourtstal La Grappe : Ch. Puygueraud, côtes de francs van Nicolas Thienpont ; Ch. La Rousselle (verbluffend), een fronsac van Viviane Dovan ; Domaine de L’A (verbluffend), een côtes de castillon van de familie Derenoncourt zelf ; Ch. Ferrand Lartigue, een saint-émilion van Pierre Ferraud ; Sanctus, een saint-émilion van Patrick Maseden ; Ch. Bellevue, een saint-émilion van Nicolas Thienpont ; de hoger vermelde Ch. Jean Faux, een bordeaux supérieur van Pascal Colotte ; Ch. Gree-Laroque, een bordeaux supérieur van Benoit de Nyvenheim ; Ch. Lucca, een saint-émilion van Michel Bortolussi en de fronsac Ch. Richelieu (verbluffend) van Arjen Pen ; Ch. Gigault (verbluffend), een premières côtes de blaye van Christophe Reboul-Salze.

Maar bij de groten voert een soortgelijke, evenwichtige extractie tot een perfect evenwichtige, goed door fruit omhulde tanninestructuur en tot ontroerende statige gaafheid. Zo zijn Ch. La Gaffelière, Clos Fourtet, Ch. Larcis-Ducasse, Ch. Canon La Gaffelière, Ch Pavie Macquin en zelfs de garagewijn La Mondotte. De grootheid van die wijnen is niet begraven onder anonieme overconcentratie van hout en tannine, die het fruit wegveegt. Integendeel : de extractie is delicaat en laat de persoonlijkheid en de origine van de wijn intact.

Wat niet gezegd kan worden van sommige wijnen van Bernard Magrez uit de raadgevende sfeer van Michel Rolland : Ch. La Fombrauge (uitschietende, strenge tannines), Ch. Les Grands Chènes (haast niet te drinken) en Ch. La Tour Carnet (eik, eik, eik). Maar Ch. Pape Clément uit dezelfde stal triomfeert zelfs over de extractie met een accent van groot smakelijk fruit.

De grote smakelijke Pavie uit de stal van Perse, waarvan de bodem complex is samengesteld, overstijgt gemakkelijk de grote hout- en bittercharge. Echt grote wijnen van grote wijngaarden, zoals de Pape en Pavie, zijn haast niet stuk te krijgen. Monbousquet (ook van Perse) is ziek van bitterheid, Pavie Decesse komt er goed door en is veel minder in de bitterheid begraven, maar de supergaragewijn Ch. Bellevue Mondotte, met zijn klein terroir van twee hectare, is dan weer monsterachtig ‘verbitterd’.

Maar het hoeft niet zo. De pomerolwijnen van Cathérine Péré-Vergé, Ch. Le Gay en Ch. Montviel, bezwijken niet in de bitterheid door overextractie en komen nochtans ook uit de consultatiesfeer van Miche Rolland. Ch. Le Gay is fijn en met breed zacht fruit, ook Ch. Montviel is vol zacht fruit, maar verdunt iets op het einde.

Een volkomen ander voorbeeld van perfecte extractie is Lynch Bages, de pauillac van de famillie Cazes. De kleur is wel van het inkttype met grote spanning van de vatlagering, maar de nuance is zacht rood en niet hard purper. De neus is getekend door hout, maar is ook vol van getemd, breed uitwaaierend fruit met dito smaak : geconcentreerd in het middengebied met grote geknoopte lengte. Een wonder. Al de andere wijnen van de familie zijn van hetzelfde doordachte type : Villa Bel Air, Ormes de Pez (wat eenvoudig) en Haut Bages Averous.

DE IDEALE ZOMER

De cijfers tonen het duidelijk aan : 2005 was nog droger dan 2003, toch heeft de wijn minder onder de droogte geleden. In 2003 was er op veel plaatsen een algemene stilstand van het leven in de planten : dan vallen de bladeren af en stopt de fotosynthese, de vruchten verslensen tot zure confituur. Daar kan geen interessante wijn van komen. In 2005, nochtans warmer en droger, kwam er geen levensstop met rozijnvorming. Hoe komt dat ?

Het watertekort in de wijngaarden is het resultaat van twee tegengestelde fenomenen : regen brengt water bij, maar evaporatie (verdamping vanuit de bodem en de planten) laat het peil weer dalen. Die verdamping is groter naarmate het warmer is en naarmate de wijnstokken meer bladeren en ranken hebben ontwikkeld.

Karakteristiek voor het jaar 2005 is het watertekort, dat echter al begon te spelen in de winterperiode en in het voorjaar. Dit watertekort beperkte de bladzetting en de hele vegetatieve ontwikkeling van de wijnstok. Daardoor verminderde de evaporatie in de daaropvolgende zomer drastisch. Zo ontstond er geen levensstop of rozijnvorming. Maar er is meer goed nieuws.

Het watertekort in de zomer van 2005 veroorzaakte een vroegtijdige groeistop. Dat gebeurt elk jaar : de druivenstok begint dan te werken voor zijn vruchten en maakt niet langer ranken en bladeren aan. Ideaal gebeurt dat enkele dagen voor het kleurpunt ( véraison), eind juli voor de streek van Bordeaux. De fotosynthese draait dan volledig voor de ontwikkeling en de rijping van de vruchten. In een natte zomer blijft de bladzetting doorgaan en oogst men arme druiven. Enkel de droogste gronden ( graves) ontsnappen dan aan de algemene kleinheid van het millésime. In 2005 viel de vegetatieve stilstand op het ideale moment, voor rood en wit. De enige prijs die men voor zo’n perfect getimed watertekort betaalt, is een klein oogstvo-lume van gedrongen druifjes met dikke schillen.

Augustus verliep ook gunstiger in 2005 dan in 2003. In augustus 2003 waren er wel zes dagen met temperaturen boven de 40 graden, in 2005 nauwelijks twee van 35 graden. In 2003 bleven de nachten warm, de helft kwam in de buurt van 20 graden, in 2005 kwam de helft met moeite in de buurt van 10 graden. Door de koelte van de nacht blijven finesse en fruit gedurende het rijpingsproces bewaard, koele nachten geven smaakcomplexiteit.

Het jaar 2005 was in alle opzichten uitzonderlijk goed en het is aan de wijnen te proeven. Niet dat alles even goed is, proeven blijft de boodschap. Alle volgende wijnen werden blind geproefd met voorkennis van de appellation.

PROEVEN

Sauternes

Iedereen spreekt wel van gegeneraliseerde pourriture noble, maar in het glas is die haast niet te proeven, zeker niet als de complexiteit van peer en witte perzik, zo typisch voor wijnen van edelrot. Het zou wel kunnen dat de pourriture op een perfect rijpe en homogene oogst zoals dit jaar aanleiding geeft tot wat minder avontuurlijke complexiteit dan anders. Hoe ook, we selecteren uit de sauternes deze die voldoende frisse zuren vertonen, zodat de indruk van zoet nooit plakkerig wordt.

Die ’toets der frisheid’ levert als goede sauternes van 2005 : Ch. De Malle, Ch. Lafaurie Peyraguey, Ch. Rayne Vigneau, Ch. Guiraud, Clos Haut Peyraguey, Ch. Rieussec, Ch. Suduiraut, Ch. Sigalas Rabaud, Ch. Coutet en Ch. La Tour Blanche.

Moulis, listrac, médoc

en haut-médoc

Veel goede wijnen, van huizen die in andere jaren zelfs niet ter sprake komen.

Ch. Fourcas-Dupré (streng bitter op het einde), Ch. Poujeaux (streng einde), Ch. Branas Grand Poujeaux (ontroerend goed), Ch. Fonréaud (groot), Ch. Fourcas-Hosten (uiterst smakelijk), Ch. La Tour de By (groot), Ch. Clarke (groot), Ch. Greysac (mist wat greep), Ch. Beaumont (wat ruw). Ch. Citran (goed evenwicht), Ch. Coufran (wat anoniem massief), Ch. La Lagune (aangenaam), Ch. La Tour Carnet (hout), Ch. Malescasse (mooi getemd).

Margaux

Verbluffend goed zijn : Ch. Giscours, Ch. Malescot-Saint-Exupery en Ch. Prieuré-Lichine.

Onberispelijk goed zijn : Ch. Du Tertre, Ch. Marquis de Terme, Ch. Durfort-Vivens, Ch. Labégorce, Ch. Monbrison en Ch. Marquis d’Alesme.

Saint-julien

Onberispelijk goed : Ch. Beychevelle (smakelijk geknoopt), Ch. Branaire-Ducru (smakelijk en stevig samen), Ch. Gruaud Larose (statige lengte), Ch. Lagrange (prachtig fruit), Ch. Langoa Barton (fraai doortimmerd), Ch. Léoville Poyferré (nu nog iets houtdominant).

Iets voorbehoud bij Ch. Léoville Barton (houtdominant) en Ch. Talbot (door hout overdonderd), maar die komen wellicht nog wel goed.

Pauillac

Verbuffend (en verrassend) goed is Ch. Batailley met zijn grandioze smakelijke lengte.

Onberispelijk goed zijn : Ch. Clerc Milon, Ch. d’Armailhac, Ch. Haut-Bages Libéral, Ch. Lynch Bages.

Nu nog wat voorbehoud bij Ch. Croizet-Bages, Ch. Lynch Moussas en Ch. Pontet-Canet, alweer wegens tannine en houtdominantie, maar dat komt wel in orde.

Saint-émilion en pomerol

Pomerol valt tegen. Van de negen geproefde wijnen is alleen Ch. Clinet onberispelijk goed : smakelijk en goed geknoopt. Ch. La Conseillante heeft naakt bitter in de finale, Ch. La Pointe is wat brokkelig, Ch. L’Evangile mist wat fruit, Ch. La Croix de Gay smaakt wat onrijp, Ch. Petit-Village is een tannineboot, Ch. Gazin heeft uitschietend bitter en Ch. Beauregard is wat ruw.

Saint-émilion is veel beter. Verbluffend goed zijn : Ch. Pavie, Ch. Dassault, Ch. Beau-Séjour Bécot, Clos Fourtet, Ch. Larcis Ducasse, Ch. La Gaffelière en Ch. Pavie Decesse.

Onberispelijk : Ch. La Dominique, Ch. Pavie-Macquin, Ch. Trottevielle, Ch. Canon La Gaffelière, Ch. Angelus, Ch. Berliquet, Ch. La Couspaude, Ch. Canon. Ch. Cap de Mourlin en Ch. Troplong Mondot.

Graves en pessac-léognan

Eerst de rode. Ch. Pape Clément is verbluffend goed. Onberispelijk zijn : Ch. Ferrande, Ch. Smith Haut Lafitte, Ch. Picque-Caillou, Ch. Les Carmes Haut-Brion, Ch. de Fieuzal, Ch. Carbonnieux, Domaine de Chevalier en Ch. Bouscaut.

Ook wit telt veel onberispelijk goede wijnen : Ch. Ferrande, Ch. Rahoul, Ch. Carbonnieux, Ch. de Fieuzal, Domaine de Chevalier, Ch. de France, Ch. Latour-Martillac, Ch. Malartic Lagravière, Ch. Pape Clément en Ch. Smith Haut Lafitte.

Crus bourgeois

(www.crus-bourgeois.com)

Het loont zeker de moeite om ook in dit segment van wijnen, waarvan men mag verwachten dat ze meer door de crisis zijn getroffen, en waar men dus ‘zaken’ kan doen, eens te kijken of de excellentie van het millésime er is doorgedrongen. We proeven een honderdtal crus bourgeois en vinden er veel goede bij. We vermelden enkel de onberispelijke chateaus : La Bridane, Du Glana, Colombier Monpelou, Fonbadet, Plantey, Le Crock, Haut-Marbuzet, Marbuzet, La Cardonne, Castera, d’Escurac, Loudenne, Lousteauneuf, Les Ormes Sorbet, d’Agassac, Arnauld, Cambon La Pelouse, Verdignan, Hanteillan, d’Arsac, Deyrem Valentin, Haut Breton Larigaudière. Labégorce Zédé, Tayac en La Tour de Mons.

Bordeaux en bordeaux supérieur (www.maisondesbordeaux.com)

We selecteren ook bij deze wijnen, vertrekprijs 4 tot 5 euro, en vermelden enkel de onberispelijke chateaus : Les Anguillères, De l’Aubrade, Beaulieu Comtes de Tastes, Bossuet, Brondeau, Castenet Greffier, Domaine de Courteillac, Les Gravières de la Brandille, Haut-Gaussens, Haut-Nadeau Réserve (verbluffend), De Jabastas, Lacombe-Cadiot, Lascaux Abeline.

Een monumentaal wit paard

Als we met de verzamelde pers met Cheval Blanc in de glazen staan is de ontroering algemeen. Haast inktkleurig, maar wel met de geruststellende nuance van mooi zacht rood. De neus is fijn en mooi discreet door hout ondersteund met getemd fruit. De smaak is een revelatie : suave smakelijke lengte, maar toch met presente tannines, grote diepte en grote lengte. Geen spoor van ruwheid of geweld. Een monument van fraicheur.

Van de wijnmaker Pierre Lurton horen we dat de beginvoorwaarden speciaal waren : ze hebben een redelijk groot rendement laten komen : 45 hectoliter per hectare om een al te grote concentratie te vermijden. Een delicate extractie deed de rest.

Door Herwig Van Hove