Men noemt hen wel eens de Mary Pickford en de Douglas Fairbanks van de Belgische strip. Dominique David en Philippe Berthet zijn gefascineerd door Hollywood. Wat moet blijken uit hun gezamenlijke tentoonstelling in het Belgisch Centrum van het Beeldverhaal.

JESSE BROUNS

Ze zijn nooit in Hollywood geweest. “We hebben altijd in de verleden tijd gewerkt, ” zegt Dominique David. “Waarschijnlijk staan er ginder nog wel wat oude gebouwen, maar dat volstaat niet. Van wat weg is, vind je alleen nog sporen in boeken. Je fantazeert gemakkelijker op beelden dan op het terrein. Ons werk is fiktie, geen dokumentaire. “

“Wat je ziet, ” zegt Philippe Berthet, “is onze visie op de Verenigde Staten. Een interpretatie. “

Dominique David en Philippe Berthet wonen samen. Zij schrijft en tekent al tien jaar lang de avonturen van Jimmy Boy, waarvan de albums op veertienduizend eksemplaren worden gedrukt. Hij heeft geen specifieke serie, nooit gehad overigens, maar zijn naam alleen rechtvaardigt voor de uitgeverijen een oplage van rond de veertigduizend stuks.

In het Belgisch Centrum van het Beeldverhaal, in de Brusselse Zandstraat, loopt momenteel de tentoonstelling “Ticket tot Hollywood” met tekeningen en dokumenten die David en Berthet aan Hollywood binden. Aanleiding is de honderdste verjaardag van de film, die op dit ogenblik zowat overal ter wereld wordt gevierd.

De tekeningen van Berthet werden gelicht uit de drie albums die hij nu al twaalf jaar geleden heeft gemaakt in samenwerking met de Franse scenarist François Rivière, over een privé-detective die in de coulissen van de filmstad opereert. Het werk van David komt uit het album Hollywood, het recentste in de reeks avonturen van de jonge zwerver Jimmy Boy. Haar oeuvre speelt in de jaren twintig, het zijne in de jaren veertig.

“Het einde van de jaren twintig, ” zegt Dominique David, “was sociaal gezien een erg sterke periode. De hele saga van Jimmy Boy is historisch gedokumenteerd. De beurscrash van 1929 zit erin verwerkt als een soort kulminatiepunt. Alles gebeurt hetzij ervoor, hetzij erna. 1929 was ook een sleutelperiode wat de filmindustrie betreft : het einde van de stille film, het begin van de talkies. De twee bestonden toen naast elkaar. Maar uiteindelijk gebruik ik Hollywood alleen als achtergrond. “

“In mijn werk staat Hollywood voor een zekere Amerikaanse mytologie, ” zegt Philippe Berthet. “Mijn strips zijn verwant met de film noir van die periode, de detectiveromans uit de jaren veertig. De verhalen die ik met François Rivière maakte, gingen over een privé-detective die in Hollywood op speurtocht ging. In die verhalen was Hollywood meer dan een decor. Hollywood bepaalde de aktie. “

“De avonturen van Jimmy Boy konden zich net zo goed ergens anders afspelen, ” zegt David. “Maar dat Hollywoodiaans aura, met zijn kartonnen decors, gaf me de mogelijkheid het verhaal wat avontuurlijker te maken, en wat fantastischer. “

Hollywood roept in haar verbeelding glitter op, sterren, en oppervlakkigheid.

“Hollywood, ” zegt hij, “dat schrijf je met gouden letters. Maar er zit altijd iets achter verborgen. “

Dominique David is een van de weinige vrouwelijke tekenaars in het internationale stripwezen. “Als we albums gaan signeren, ontmoeten we soms nog mensen die verbaasd staan. Mijn naam is uniseks, mijn werk min of meer geslachtloos, dus verwachten sommige fans dat er een man zal opdagen. Maar hun verbazing is meestal positief, op enkele vrouwenhaters na. “

“Ik heb nu mijn eigen serie en al een aantal albums op mijn naam staan. De uitgevers zien me nu eerst als auteur, en dan pas als vrouw. Ze waren bang dat ik onregelmatig werk zou afleveren, of dat ik na verloop van tijd mijn carrière zou verwaarlozen. Vrouwen hebben blijkbaar die reputatie. Een uitgever als Dupuis vraagt van zijn auteurs regelmaat. Ze willen elk jaar een album, en het heeft lang geduurd voor ze hebben gezegd : we gaan met haar in zee. Nu besef ik dat ook andere uitgevers in mijn werk zijn geïnteresseerd. Maar voor je drie of vier albums hebt uitgebracht, vertrouwen ze het niet. Ze zijn bang dat je kinderen gaat krijgen. Ik ben nu zwanger van mijn eerste kind, maar ik beschouw mijn zwangerschap meer als motor dan als een rem. Dat kind in mij voedt mijn kreativiteit. “

Tekent een vrouw anders dan een man ? “Technisch gezien is er natuurlijk geen verschil, ” zegt Berthet. “Maar de aanpak is waarschijnlijk anders. Er is een verschillende sensibiliteit. ” “Je hebt anderzijds ook mannelijke auteurs met een vrouwelijke touch, ” vindt David. “Ik vind mijn werk soms mannelijker dan het werk van sommige mannen. Wat ik overigens uitstekend vind. “

In hun atelier staan twee enorme tekentafels tegenover elkaar geplaatst. Ze werken niet echt samen, maar ze raadplegen elkaar wel voortdurend.

“Normaal, ” zegt David. “We zitten met twee auteurs in één atelier. Dus bespreken we ideeën en problemen. We praten over de scenario’s, over de schrijfstijl. We steunen elkaar als het slecht gaat. We maken gebruik van het feit dat we niet alleen zijn. We zijn striptekenaars, maar we zijn vooral ook een koppel. Er bestaat geen rivaliteit tussen ons. Het doel van de ene is dat de andere met zijn werk vooruit geraakt. “

Het is niet uitgesloten dat ze ooit samen een album maken. David schreef al eens het scenario voor een verhaal waarbij Berthet de tekeningen maakte, maar wat ze later, ooit eens, willen, is een echt verband. Samen een intrige bedenken. Samen tekeningen maken. Samen een meesterwerk scheppen. “Dat ligt niet zo voor de hand, ” beweert Berthet, “al behoren onze respektieve tekenstijlen tot dezelfde familie. Onze personages zijn helemaal anders, we hebben een ander ruimtegebruik. Op een zelfde beschrijving zullen we niet dezelfde mise-en-scène toepassen. Toegegeven, de lezer merkt daar waarschijnlijk niets van. “

David : “Samen een album maken, zou wel eens erg verrijkend kunnen zijn. We zouden samensmelten tot een derde auteur. Je zou er onze aparte stijlen niet in mogen herkennen. Zo’n album zou ons individueel werk zeker moeten overtreffen. “

Pas wanneer ze voor de foto’s poseert, in de ijskoude garderobe van hun achterhuis in Sint-Gillis, besef ik dat Dominique David opvallend veel weg heeft van haar stripheld. “Iedereen zegt dat, ” lacht ze. “Vooral als ik mijn haar kort draag. Jimmy Boy is dan ook voor zo’n tachtig procent mezelf. De eerste keer dat ik hem tekende, wou ik een jongen met donker haar, een zwarte massa, vooral om het grafisch eenvoudig te houden. Ik veronderstel dat ik toen mijn eigen anatomie op papier moet gezet hebben, maar ik heb mezelf nooit bewust als model genomen. “

Waarom eigenlijk een jongen als held gekozen ?

“Toen ik de leeftijd had van Jimmy Boy was ik een echte garçon manqué. Ik was heel aktief. Misschien niet echt gewelddadig, maar ik vocht toch wel vaak. Toen ik begon te tekenen, voelde ik me goed in de huid van een jongen. Het is alsof je een tweede leven leidt. Je bent niet langer een vrouw, je bent nog iets meer. “

David vertelt nog dat ze destijds ook wou werken met een adolescent als belangrijkste personage omdat die nog geen beroep heeft. “Met een vagebond als held had ik meer mogelijkheden. En jongeren interesseren me nu eenmaal meer dan volwassenen. Aanvankelijk was Jimmy Boy als personage erg flou. Hij had bijvoorbeeld paranormale gaven. Die eerste verhalen zijn alleen in Robbedoes verschenen. Er werd nooit een album van uitgebracht. Maar goed ook eigenlijk. “

Ze heeft het nog even over de film, die ze citeert als zo ongeveer de belangrijkste invloed op haar werk. “Ik heb het album Hollywood gedecoupeerd als een stille film, met titels tussenin. De ruimte tussen de prenten is zwart in plaats van wit. Mijn jeugd is ook een belangrijke inspiratiebron. Ik wou de sfeer oproepen van de dromen die je hebt als je twaalf of dertien bent, die je verliest als je ouder wordt. “

Pin-up, de trilogie van Berthet, waarvan dit jaar nog twee delen verschijnen, is een beetje het omgekeerde van Jimmy Boy. Zijn held is een vrouw. “Je zou het een zoektocht kunnen noemen naar de andere, ” zegt hij. “Als tekenaar ben je een schepper in meer dan één betekenis : je kan je fantasmes vorm geven. Maar voor mij is het ook een gelegenheid om mooie boezems te tekenen. Vrouwenlichamen tekenen, dat is een aangename bezigheid. “

Pin-up is één lang verhaal dat door Berthet en scenarist Yann in drieën werd gekapt. “We dachten dat het goed zou zijn als de lezer niet telkens een jaar hoefde te wachten op het volgende deel, ” verklaart hij. “Uitgeverij Dargaud was bereid het spel met ons mee te spelen. Daarom hebben we vooruit in de tijd gewerkt. Toen het eerste album uitkwam, enkele maanden geleden, was het tweede al klaar. Het ligt tegen april in de winkels. Momenteel werk ik aan het derde deel, waarvan de uitgave is gepland voor november. “

Het is een liefdesverhaal over een Amerikaans koppel dat uit elkaar wordt gerukt wanneer een G.I. tijdens de Tweede Wereldoorlog uit vechten wordt gestuurd tegen de Japanners. Zij verliest niet veel later haar werk. Uit bittere noodzaak wordt ze model voor een tekenaar van comic strips. Op papier maakt hij van haar een vamp, een pin-up die wordt aanbeden door zowat alle soldaten, inclusief haar verloofde aan het front. Die beseft niet dat het om zijn eigen vriendin gaat.

“We vroegen ons af wie de meisjes waren die model hebben gestaan voor de vampen van kunstenaars als Vargas. Waar de tekenaars hun modellen haalden. Yann is een groot kenner van pin-ups, hij had daar veel dokumentatie over. Hij heeft de tema’s oorlog en pin-up perfekt gekombineerd, wat niet voor de hand lag. De kontekst is historisch goed onderbouwd. “

Het feit dat Philippe Berthet geen vaste stripheld heeft, geeft hem de mogelijkheid met elk projekt iets nieuws te proberen. “Je kan grafisch evolueren zonder de gevangene te zijn van een personage, maar commercieel is het een nadeel. Je hebt het veel moeilijker om een trouw publiek te vinden. Er zijn weinig tekenaars die werken als ik. Maar na al die jaren na vijf albums bij Glenat, negen bij Dupuis, en nu weer drie bij Dargaud beginnen ze me wel te kennen. “

Het nieuwe album in de reeks Jimmy Boy verschijnt in april. Le chat qui fume, heet het in het Frans. De Nederlandse titel wordt waarschijnlijk De rokende kat. “Het is het vervolg op Hollywood, met dezelfde personages, ” zegt Dominique David. “Ze ontmoeten enkele werkloze jazzmuzikanten, met wie ze een failliet gegane buurtbioskoop willen omvormen tot jazzklub. Het is een logisch gevolg van de aktualiteit van 1929. Er komt ook een problematische verhouding aan te pas tussen Jimmy Boy en Nita, een meer psychologische intrige. “

Na dat album wil David, Jimmy Boy even van haar afzetten en een los verhaal maken, een one-shot, waar ze nog niet veel over kwijt wil. Behalve : “Ik denk dat het zich in hedendaags Rio zal afspelen. Dat het voor een volwassener publiek zal bestemd zijn. “

Berthet en David hebben het vaak moeilijk om het werk van zich af te zetten. Ze staan met strips op, en gaan er weer mee slapen niet dat ze dat erg vinden. “Er is geen dag dat we niet over het werk praten, ” zegt David. “Negentig procent van ons leven is eraan gewijd. Als we naar de film gaan, boeken lezen, naar muziek luisteren zelfs, dan doen we dat in het teken van ons werk. Het is een erg verrijkend beroep, je ontdekt altijd nieuwe dingen. In die zin is het goed dat we allebei tekenaars zijn. We kennen koppels waarvan alleen de man tekent, en dan is het moeilijker. Die mensen moeten meer toegevingen doen. Ons lijkt het natuurlijk om altijd met het werk bezig te zijn. Zelfs met vakantie, zelfs op een Grieks eiland. “

Ze hebben elkaar overigens ontmoet door het métier. David : “Het is een kleine wereld, het is dus echt niet zo verbazingwekkend dat we elkaar hebben leren kennen. Maar als we niet hetzelfde beroep hadden gehad, dan waren we elkaar waarschijnlijk nooit tegengekomen. ” Getrouwd zijn ze niet. “We tekenen al genoeg kontrakten met de uitgevers. “

“Ticket to Hollywood”, tot 5 maart in het Belgisch Centrum van het Beeldverhaal, Zandstraat 20, 1000 Brussel. Elke dag, behalve maandag, van 10 tot 18 u.

Philippe Berthet en Dominique David (en rechts een prent uit het album Hollywood) :ze staan met strips op,en gaan er weer mee slapen.

Philippe Berthet : “We vroegen ons af wie de meisjes waren die model hebben gestaan voor de vampen van kunstenaars als Vargas. “Als tekenaar ben je een schepper in meer danéén betekenis : je kan je fantasmes vorm geven. Vrouwenlichamen tekenen, dat is voor mijeen zeer aangename bezigheid.