Onze angst voor rimpels ligt aan de basis van de cosmeticabusiness. Voor elke rimpel of plooi bestaat er een product. Zelfs als die nog niet te zien zijn.

De tijd is vriendelijk voor rubensiaanse types. Minder geluk hebben de lichte huidtypes, verstokte rokers en onverbeterlijke zonnekloppers. Dit zijn de belangrijkste bevindingen van het C.E.R.I.E.S., een onderzoekscentrum dat gesponsord wordt door Chanel. Op een wetenschappelijk congres in Wenen werd het fenomeen huidveroudering onder de loep genomen en een inventaris van de verschillende criteria opgesteld. Want huidveroudering betekent niet alleen rimpels, maar ook een vale teint, pigmentstoornissen, verslapping van de contouren en een drogere huid. Cosmeticamerken brengen daarom steeds gerichter producten uit.

Rimpels blijven desondanks nog altijd een van onze grootste bekommernissen. Het populairste ingrediënt in antirimpelcrèmes is retinol. Dit cosmetisch derivaat van vitamine A-zuur verbetert de hydratatie en werkt lichtjes exfoliërend, waardoor de kwaliteit van de hoornlaag verbetert en de celvernieuwing wordt gestimuleerd. Het principe van celvernieuwing kan je vergelijken met fotokopiëren: wanneer een cel zich reproduceert, kopieert ze haar DNA-inhoud. Dit proces herhaalt zich eindeloos. Op lange termijn daalt onvermijdelijk het tempo en de kwaliteit van dat fotokopiëren, maar echt problematisch wordt dat pas wanneer een cel beschadigd is en foute DNA-info doorgeeft. De grote boosdoeners zijn vrije radicalen: onstabiele moleculen die cellen aanvallen om een plekje te veroveren waar ze zichzelf kunnen stabiliseren. Vergelijk het met Glenn Close in Fatal Attraction: een boosaardige single die wanhopig iemands partner probeert in te pikken om zelf gelukkig te worden. Vrije radicalen ontstaan door UV-stralen, stress, pollutie, tabak en alcohol. Ze richten vooral grote schade aan in de dieper liggende lederhuid, waar de collageen- en elastinevezels zorgen voor de stevigheid en de veerkracht van de huid. De lederhuid fungeert als een matras die de opperhuid ondersteunt, waarbij collageen de vulling is en elastine de vering. Op termijn verminderen deze vezels kwalitatief en in aantal, waardoor de huid – net als een oude matras – minder stevig en veerkrachtig wordt. Maar ook hier heeft de cosmetica-industrie een passend antwoord op: verstevigende crèmes en liftende serums worden steeds populairder. Ze leggen een ultrafijn filmpje op de huid, waardoor het gelaat tijdelijk strakker en compacter lijkt. Voorbeelden met sprekende namen te over: Modellift van Dior, Lift-Minceur Visage van Clarins of Fermeté van Jeanne Piaubert. Sommige crèmes claimen dat ze rechtstreeks invloed hebben op de collageen- en elastinevezels, zoals Collagenist van Helena Rubinstein,Protient Lift van Roc, Resilience Lift van Estée Lauder en Ultracorrection van Chanel.

In de opperhuid vertraagt de microcirculatie, waardoor ze minder gehydrateerd en gevoed wordt. De huid krijgt minder energie, wat gevolgen heeft voor het tempo van de celvernieuwing. Giftige stoffen worden minder snel en goed afgevoerd en vergrijzen de teint.

Verschillende merken gebruiken vitamine C om een vale teint wat op te peppen: Rubinstein ontwikkelde de Force C Premium-lijn, Vichy combineerde vitamine C met retinol in Reti-C en Orlane met andere vitamines en mineralen in Soin Vitalisant. Het merk Karin Herzog voorziet de huid van extra zuurstof in de Po2-crèmes om de teint een frissere aanblik te geven.

Ook het pigmentatieproces kan op hol slaan: soms maken uitgebluste cellen geen pigment meer aan, waardoor we witte vlekjes krijgen die niet meer bruinen. Of ze overreageren, met de typische pigmentvlekken als gevolg. Deze duiken vooral op in het gelaat, op handen en armen; niet-toevallig de plaatsen die het meest aan de zon worden blootgesteld. Lancaster ontwikkelde de Suractif Retinol Deep Lift-lijn om een grauwe teint en pigmentvlekjes aan te pakken met retinol, optische correctiepigmenten en aangepaste werkstoffen. Ook Chanel heeft een antivlekkenserum in zijn Précision-lijn.

Omgevingsfactoren zoals stress, UV-stralen, vervuiling, tabak en alcohol zijn grotendeels (ongeveer 75 procent) verantwoordelijk voor de veroudering van de huid. Maar ook genetische en hormonale elementen spelen een rol. In de menopauze versnelt het verouderingsproces omdat er minder oestrogenen worden geproduceerd. Dit heeft een negatief effect op de huid, die dunner, droger, minder elastisch en bleker wordt. Hormoontherapie kan dit compenseren, maar die stoffen zijn niet toegelaten in cosmetica vanwege de neveneffecten: een verhoogd risico op borst- en baarmoederhalskanker. Daarom kiezen sommige merken voor fytohormonen: dat zijn plantaardige bestanddelen met een soortgelijke moleculaire structuur, die de werking van menselijke oestrogenen imiteren. Volgens dr. Maes, vice-president research & development van de Estée Lauder-laboratoria, zijn fytohormonen veel minder krachtig dan hun menselijke equivalenten, maar hebben ze toch dezelfde neveneffecten, zij het in mindere mate. “Tot nu bestaat er nog altijd geen sluitende wetgeving rond het gebruik in cosmetica, wat onverantwoord is. Ook alle verdiensten en neveneffecten staan nog niet volledig vast, zodat wij ons er niet aan wagen om deze stoffen in onze producten te verwerken.” Gekende fytohormonen zijn soja-extracten, salie, venkel, klaver, hop, ginseng, ijzerkruid, marjolein, tijm en rozemarijn. Exotische paddestoelen doen het vooral goed in exclusieve crèmes, zoals de Chinese shii-take in de Serum Végétal-lijn van Yves Rocher en het omnivalente Sisleya van Sisley. Lancôme koos voor Wild Yam in Absolu, gecombineerd met gezuiverd soja-extract. Soja is het bekendst en populairst, het zou de collageen- en elastinevezels beschermen en stimuleren, en aldus de stevigheid van de huid bevorderen. Vichy verwerkt het in Novadiol, Elisabeth Arden in Millenium Energist, Annayaké in Ultratime Concentré Intensif Anti-Temps en Guerlain combineert het met pioenextract in de Substantific-crèmes.

Niet alleen de antiverouderingscrèmes worden steeds verscheidener, ook de opsplitsing van de doelgroepen verruimt het marktpotentieel aanzienlijk. Behalve het traditionele publiek dat een steeds groter arsenaal ter beschikking krijgt, bestaat er naast de menopauzeproducten nu ook ‘preventieve’ antiverouderingsverzorging voor twintigers die hun eerste rimpel nog moeten zien verschijnen. Deze crèmes werken vooral preventief, door een optimale bescherming te bieden. Ze hydrateren, bevatten UV-filters en antioxidanten. Antioxidanten zijn een soort oproerpolitie die gewelddadige vrije radicalen stabiliseren door ze vast te binden aan elektronen, zodat ze andere cellen niet meer aanvallen. We vinden ze vooral in vitamines (A, C, E), groene thee en druivenpitten.

Nivea Alpha-flavon bevat plantaardige antioxidanten, die ook een UV-bescherming bieden. Biotherm haalt deze stoffen uit de olijfboomblaadjes voor Age-fitness, Lancôme uit druivenpitten voor Vinéfit. Estée Lauder voorziet Enlighten van algenextracten, vitamines, een UV-filter 15 en microkristallen die spelen met het licht, zodat rode vlekjes optisch gecamoufleerd worden en de teint helderder lijkt. Ook Rubinsteins Urban Active-lijn heeft het op vrije radicalen gemunt met een UV-bescherming en een herstellend complex dat de gevaren van het moderne stadsleven afweert, zoals stress, pollutie, airconditioning, vermoeidheid en sigarettenrook. Dior zag wat in de fotokopietheorie en ontwikkelde het No-Age-serum, dat de kwaliteit van de ‘fotokopieën’ beschermt, zodat de celinhoud niet meer zou degraderen. Een soort kwaliteitscontrole van onze celvernieuwing.

Sofie Albrecht / Illustratie Sanny Winters