RADIO ZONDER RUIS

Radio Scorpio uit Leuven, zender zonder reclame, is een instituut. Al decennialang bestormen ze de ether met weinig middelen maar des te meer goesting. Bericht uit de kraamkamer van toekomstig omroeptalent.

In oktober is het 34 jaar geleden dat Radio Scorpio voor het eerst uitzond. Dat ze dat vandaag nog steeds doen, kan gerust een klein mirakel genoemd worden. Geldproblemen, inbraak, geen zendvergunning, geen locatie : Scorpio heeft het de afgelopen drie decennia allemaal meegemaakt én overleefd. Vandaag staat de zender nog steeds voor onafhankelijke, lokale en reclamevrije radio. En zo blijft de illegale pionier van vroeger opnieuw een buitenbeentje.

“Veel lokale radio’s spiegelen zich aan nationale zenders, wij willen net het omgekeerde doen. Zonder de storende ruis die reclame is”, zegt Peter Van de Velde, een van de zes bestuursleden van de vzw en acht jaar lang presentator op Radio Scorpio. “Omdat we niet vasthangen aan de eisen van geldschieters, hebben we veel vrijheid. Iedereen die wil, kan een voorstel indienen en een programma maken op Scorpio. We krijgen wel wat subsidies van de stad, maar zij hebben geen zeggenschap over onze programmatie. Dat wil uiteraard niet zeggen dat we niet sterk in de stad verankerd zijn. Onze nieuwsuitzendingen en het cultuurprogramma Cult ! gaan bijna uitsluitend over wat er in Leuven gebeurt. Radio Scorpio is Leuven.”

JONG TALENT

Ignoring the hitparades since 1979. Met die slagzin omschrijft Radio Scorpio zijn alternatieve muziekaanbod. “Het klopt niet helemaal dat we nooit populaire muziek brengen, want wij draaien het vóór het populair wordt bij het grote publiek”, zegt Van de Velde. “Scorpio is altijd een voortrekker geweest van nieuwe, alternatieve muziek. En onze muziekredactie bestaat uit echte specialisten, met een groot netwerk. De nieuwe plaat van James Blake, bijvoorbeeld, was wereldwijd in avant-première op drie zenders te beluisteren : één in New York, één in Londen en op Radio Scorpio. Het is wel zo dat we bewust voor alternatieve muziek kiezen, in al zijn genres. Als we reggae draaien, zal dat niet gauw een hit van Bob Marley zijn, wel van een nieuwe opkomende reggaeband.”

Die muziekredactie, maar ook het bestuur, de nieuwsdienst en alle andere medewerkers van Scorpio zijn vrijwilligers. En niet alleen studenten, zoals wel eens verkeerdelijk gedacht wordt. “Veertig procent van onze leden zijn studenten, de rest is blijven plakken of heeft zelfs nooit in Leuven gestudeerd”, zegt Van de Velde. “Het is een heel diverse groep, en dat maakt het net interessant. Het programma Volksradio Moons, bijvoorbeeld, loopt al twintig jaar en wordt gepresenteerd door een Leuvense postbode. Maar ook jongeren krijgen bij ons de kans om hun muziek en hun leefwereld in de ether te delen. Ze moeten binnen de lijnen van Scorpio blijven, maar in de ruimte daartussen mogen ze doen wat ze willen. Die vrijheid om te experimenteren is zeer leerrijk.” Veel bekende mediafiguren zetten dan ook hun eerste stappen bij Scorpio. Zoals Bruno Wyndaele en André Vermeulen, Tom De Cock en Adriaan Van den Hoof, en recenter Annelies Moons, lid van The Wild Bunch van Studio Brussel (zie kader).

CREATIEF MET WEINIG

Radio Scorpio kende een turbulent verleden. In 1980 werd de radio, die toen illegaal uitzond van op de campus Sociale Wetenschappen, uit de ether gehaald. De inbeslagname van het studiomateriaal door de toenmalige rijkswacht lokte veel reactie uit bij de studenten, die waren gealarmeerd door een noodcassette van de zender en het gebouw bezetten. Een week later was Scorpio opnieuw te beluisteren. Het zou wel nog tot 1985 duren voor de zender werd gelegaliseerd en zijn huidige frequentie (106 FM) werd vastgelegd.

In 2000 moest de vrije radio nog een keer de uitzendingen staken, ditmaal door financiële problemen. Scorpio was twee jaar eerder gedwongen te verhuizen naar de gebouwen van de studentenvereniging Loko, omdat het pand waar hun studio zich toen bevond, werd gerenoveerd. Die verhuis bracht kosten met zich mee die de reclamevrije zender onmogelijk kon betalen. In 2002 ging men opnieuw van start, met een nieuwe programmatie : non-stop alternatieve muziek tot zes uur ’s avonds, gevolgd door een nieuwsuitzending en een handvol programma’s.

Maar dat was niet het einde van de ellende bij Scorpio. In 2004 werd hun studio leeggeroofd, en een jaar later zorgde een nieuwe, kostelijke verhuis naar hun huidige locatie, de kelder van het kunstencentrum Stuk in de Naamsestraat, voor een schuldenberg van 15.000 euro. Een nieuw bestuur en tal van benefietacties, zoals de verkoop van het meubilair uit het glazen huis van Studio Brussels Music for Life-actie, zorgden ervoor dat Scorpio vandaag opnieuw een financieel gezonde vzw is. Hun inkomsten halen ze uit de opbrengst van fuiven, subsidies van de stad en een bijdrage van hun leden, die tachtig euro per jaar voor een programma betalen. “We hebben geleerd om creatief te zijn met de middelen die we hebben. We zullen niet gauw nieuw materiaal kopen, maar het laten herstellen”, aldus Van de Velde.

Sinds 2007 gaat het de goede richting uit met de radiozender uit Leuven. Het ledenaantal nam op enkele jaren tijd met een derde toe, zo’n 140 vrijwilligers vandaag, en ook de samenwerking met de stad verloopt steeds beter. “We worden vaker gevraagd om speciale uitzendingen te maken, zoals over Kulturama of de Wereldfeesten. En ook omliggende gemeenten komen bij ons aankloppen. We zouden ons bereik graag uitbreiden naar de ganse provincie, vooral inhoudelijk dan. We willen graag meer berichten over wat er ook in andere Vlaams-Brabantse gemeenten gebeurt. Je kunt ons vandaag overal ter wereld beluisteren via de internetradio, maar onze frequentie beperkt zich nog tot een straal van acht kilometer rond Leuven. Afhankelijk van hoe de wind staat.”

INFO : WWW.RADIOSCORPIO.BE

DOOR ELLEN DE WOLF & FOTO’S DIEGO FRANSSENS