Sinds kort zijn er twee Maastrichts : het oude centrum en de oplevende buurten Céramique en Wyck op de andere oever. Een ‘hapje-stapjetoer’ in de meest Bourgondische stad van Nederland levert leuke nieuwe adressen op.

Op korte afstand van bij ons heeft Maastricht de Vlaming veel te bieden : de historische stad aan de Maas is de minst Nederlandse van alle Nederlandse steden en de meest Belgische van alle niet-Belgische steden. Maastricht verenigt het goede uit beide landen : dat betekent bijvoorbeeld Nederlandse netheid en regelgeving gekoppeld aan Belgische savoir-vivre en een Bourgondische levensstijl. Bij mooi weer zijn de vele terrasjes, waar rotanmeubilair volgens stadsordening verplicht is, bezet door de gegoede burgerij. Bij regen of sneeuw koestert men zich massaal in de huiselijke warmte van de gezellige gelagzalen of versterkt men de innerlijke mens in een van de vele bruine eetcafés, brasseries of gastronomische eethuizen. Maastricht is door zijn ligging ook de meest Europese gemeente van Nederland, die de allure van een minimetropool combineert met de intimiteit van een dorp. Zo’n 2,5 miljoen Nederlanders, Duitsers en Belgen zakken jaarlijks af naar de Maasstad om te flaneren door het autovrije centrum, doorheen drukke shoppingstraten en rustige steegjes, zoals de Stokstraat met antiekshops en andere exclusieve winkels, en over pleinen met terrassen.

Sinds kort is er echter niet één Maastricht meer maar zijn er twee. Door de ontwikkeling van de wijk Céramique en de vernieuwde belangstelling voor het stadsdeel Wyck, vormde zich aan de andere oever van de Maas een tweede centrum. Heel wat modieuze winkeltjes ontvluchtten de hoge huurprijzen in de oude kern (een vierkante meter kost in de highstreets van de oude stad meer dan in Amsterdam, Rotterdam of Den Haag) en vestigden zich in Wyck en Céramique. De twee Maastrichts zijn met elkaar verbonden door de dertiende-eeuwse Sint-Servaasbrug en de nieuwe, sierlijke hoeg brögk (de hoge brug), die door de Luikse architect René Greisch is getekend zonder pijlers. René Greisch overleed korte tijd na het toekennen van de opdracht en heeft de realisatie niet mogen meemaken. Beide bruggen zijn uitsluitend bestemd voor fietsers en voetgangers.

De meeste eethuizen in Maastricht hebben Franse namen en voeren de Franse keuken. Typische streekgerechten als knien in ’t zoer met zwarte proeme, tête de veau, zoervleis met friet, huisvleis met roggebroed en mosterd, reubesop en rommedou, dienen op voorhand te worden besteld. Bij de selectie van de adressen die wij bezochten, zochten wij ook naar gelegenheden die het ‘jonge, modieuze Maastricht’ weerspiegelen.

Van ‘friet zoervleis’ tot truffelboltaart

Onze vertrekbasis is hotel-restaurant de Pauwenhof, dat schuin tegenover de Grote Markt is gelegen. Het hotel heeft zijn onderkomen in een zeventiende-eeuws pand, ooit patriciërswoning en meisjesinternaat. Bij de realisatie is zoveel mogelijk van de oorspronkelijke inrichting bewaard gebleven, zoals houten vloeren, geornamenteerde plafonds, blokkozijnen in mergel en schoorsteenmantel in meerkleurig Belgisch marmer. Voor een rustige nacht wachten tuinkamers die uitgeven op de achterkant. Daar is ook de binnentuin waar men ’s zomers kan genieten van een verzorgd ontbijt.

Ons straotsje um in Mestreech begint op de Grote Markt, waar op woensdag en vrijdag de markt plaats heeft. Op vrijdag komen de visliefhebbers van heinde en ver. Het is het moment om een Hollandse nieuwe vanuit de hoogte in de keel te laten glijden. In café ’t Haantje aan de Grote Markt is het doordrinken en meezingen met smartlappen te midden van volkse kitsch. De bierkraan gaat slechts sporadisch toe en de pils stroomt uit vaten van duizend liter.

Voor de plotse honger is er enkele huizen verder Friture Reitz, waar men in de rij staat voor een tuut Belgische frieten. De moderne McDonald’s ernaast moet genoegen nemen met minder klanten. Wil je een bodempje leggen voor een avondje stappen, dan is er friet zoervleis (friet met zuurvlees, een Maastrichtse specialiteit).

Via de Nieuwstraat en Grote Straat, twee drukke winkelwandelstraten, komen wij aan de vestiging van V&D. Het bekende Nederlandse warenhuis heeft op de derde verdieping La Place, een restaurant dat als een grote versmarkt is ingericht. De bezoeker gaat langs de kraampjes om te kiezen waar hij zin in heeft. Het ziet er allemaal lekker uit en de prijzen zijn democratisch. Bij mooi weer kan je boven op het terras de zelf samengestelde maaltijd eten. Je kijkt er uit over de historische daken van de stad en het is er rustig.

Via de tweede verdieping van V&D wandel je rechtstreeks de Bijenkorf binnen. Dit chique warenhuis, dat aan de voorkant uitkijkt over de Sint-Servaasbrug, opende zo’n jaar geleden en wist reeds 2,5 miljoen bezoekers te trekken. Op het gelijkvloers is de afdeling patisserie, waar kleurrijke en uitbundig opgemaakte taarten, zoals anglaisetaart, taart India, aardbeientaart en champagne- of truffelboltaart, verleidelijk lonken naar de voorbijgangers. De banketafdeling verkoopt tevens de Limburgse wijn Cuvée XII Apostelhoeve, Louwberg. De Bijenkorf kocht de hele productie 2003 op (zo’n 10.000 flessen) om in zijn vestigingen te verkopen.

Nieuw en traditie in het oude centrum

Het historische centrum heeft enkele bekende en drukke pleinen : de Grote Markt is er voor het gewone volk, het Vrijthof voor de deftige toerist en het Onze-Lieve-Vrouweplein voor de betere inwoners van de stad. Het is relatief rustig op het Onze-Lieve-Vrouweplein, hoewel bij mooi weer alle plaatsen op het centrale terras bezet zijn. Het Derlon-hotel ligt aan het plein, dateert uit 1870, is bekend om de comfortabele en rustige kamers en onderging recentelijk een metamorfose. Op het gelijkvloers kregen het restaurant Zes en de champagnecocktailbar een trendy karakter. Het nieuwe totaalconcept is gemaakt om de zintuigen te prikkelen. Opvallend is bijvoorbeeld dat de receptie, de lobby, een kledingwinkel en het restaurant samen één grote ruimte vullen. Het interieur en het eten van Zes zijn een eigentijdse mix van east meets west. Men serveert kleine, internationale gerechten ( foodtasters), zoals sashimi, halve gevulde kwartel, gegrilde gamba’s met een serie bijpassende wijnen ( winetasters). In de kelder is een loungebar met licht dat van kleur verandert. Vrijdag- en zaterdagavond draait er een dj. In de kelder is tevens een verborgen archeologisch museum met Romeinse resten van de oudste straat van Nederland.

Dat er nog liefhebbers zijn van ouderwetse gezelligheid, bewijst de dagelijks drukte in restaurant Petit Bonheur. Het hotel-restaurant ligt midden in het Jekerkwartier, juist buiten het drukke wandelcircuit. Het ‘kleine geluk’ heeft plaats achter de poort van een zeventiende-eeuwse stadsboerderij. Het hele jaar door eet men onder druivenranken op de sfeervolle binnenplaats. Petit Bonheur heeft een sterke spijskaart voor niet-verwende mensen : de bereidingen zijn traditioneel en de verhouding prijs/kwaliteit ligt gunstig. Trekpleister is het Menu Petit Bonheur met keuze uit drie voor-, hoofd- en nagerechten (26,50 euro). Sinds vorig jaar is het restaurant uitgebreid met het hotel Au Quartier.

Mes Amis ligt in een oud pand niet ver van het Vrijthof in het quartier latin van Maastricht (de buurt telt drie academies). In dit rustiek ingerichte, traditionele eethuisje, waar alles door dames wordt gedaan, draait veel rond goedkope menu’s, zoals het viergangenmenu met keuze voor 26 euro, en rond eigenares Annaline Doelen. Zij is een lieve en toegewijde vrouw, die al heel wat jaartjes in de horeca bedrijvig is en de gasten op een zachte manier wat wijnkennis bijbrengt. Annaline behaalde haar diploma als vinoloog na haar wijnopleiding in Zeist. De sommelier vertrekt vanuit het karakter van de wijn bij het samenstellen van de spijskaart. Zij serveert achttien verschillende wijnen per glas. Elke laatste zondag van de maand organiseert Annaline een ‘wijngebeuren’.

Ginger ligt twee huizen verder en vertegenwoordigt ‘Nieuw-Maastricht’ in het oude centrum. Aan het stuur staat de beeldschone Faye Huang Bauduin. Zij is Chinese en trouwde met een Nederlandse diplomaat. In Ginger presenteert zij een Engelstalige spijskaart met new Asian flavours. Ginger heeft een moderne, minimalistische inrichting met zebranohout. Aan de muur hangt een grote zwartwitfoto van sumoworstelaars en aan de tafels zit jong en trendy volk. Achter de schermen werkt een Chinese kok, die werd bijgeschoold in de Japanse en Thaise keuken. Faye Huang Bauduin wil van Ginger een echt wereldrestaurant maken, waar in de toekomst ook risotto’s en pastagerechten geserveerd zullen worden.

Rond de oude binnenhaven

’t Bassin is de naam van de oude binnenhaven, gelegen aan de Maas en aan de rand van het oude centrum. ’t Bassin is met de boot ook te bereiken vanuit het Albert Kanaal en het Juliana Kanaal. De handelshaven werd plezierhaven. In de omliggende pakhuizen kwamen lofts en een hotel en langs de kade opende een tiental horecagelegenheden, een viswinkel en een kapper. Restaurant Le Bon Bassin slaagt erin om het hele jaar door visliefhebbers naar de binnenhaven te trekken. Op een warme zomeravond waant men zich op een haventerras aan de Middellandse Zee. Dan is het in Le Bon Bassin zo druk dat men met shifts moet werken. De eigenaars zijn in Maastricht geen onbekenden, want zij hadden op de Markt lang een goed gereputeerd visrestaurant. Specialiteten van Le Bon Bassin zijn visfondue en gebakken zeetong.

De dynamiek van Céramique

Wanneer men vroeger doelde op het gebeuren aan de andere oever, dan had men het al snel over “een brug te ver.” Nu zegt men : “Daar gebeurt het.” Aan de overkant van de Maas, op de oostoever en op de plaats van de vroegere Sphinx-fabrieken, verrees Céramique, een modern Maastricht, dat ook de oudere buurt Wyck volop in de belangstelling bracht. In dit sterk opkomende stadsdeel zijn oud en nieuw verenigd. Naast lang gevestigde winkels tref je er kosmopolitische handelszaken, die verrassen op het gebied van kunst, mode, design, wonen, eten en drinken. Céramique trekt jonge architecten van over de hele wereld. Het nieuwe stadsdeel werd gerealiseerd door bekende nationale en internationale architecten, zoals JoCoenen (rijksbouwmeester en tevens supervisor en ontwerper van het masterplan), Aldo Rossi, Alvaro Siza en MarioBotta. Zij ontwierpen onder andere het Bonnefantenmuseum en het Centre Céramique, waarin de stadsbibliotheek en het Europees Journalism Centre. Heel wat van de ultramoderne gebouwen zijn gelegen rond het Plein 1992. De naam herinnert aan het Verdrag van Maastricht, dat in 1992 werd getekend en heeft geleid tot de invoering van de euro.

Op het gelijkvloers van een van de avant-gardistische appartementsgebouwen, dat zich presenteert als een vooruitgeschoven bouwlichaam aan de Maas en dat ontworpen is door Jo Coenen, bevindt zich restaurant Beluga. Het moderne en uiterst chique eethuis kreeg van Michelin maar liefst twee sterren toegewezen. Chef-kok en uitbater is de 36-jarige Hans van Wolde. Hij wordt in Nederland beschouwd als een van de meest veelbelovende koks. Hij kookt ‘zuiver’ en soms mag het ook een beetje ‘Nederlands gek’ zijn, zoals oesterroomijs met zure komkommer, zoet spek en zeewierbrood.

In de oude bordenfabriek, een van de behouden industriële monumenten uit de tijd van de aardewerkfabriek Société Céramique (later Sphinx-Céramique), is nu het vestzaktheater Derlon ondergebracht. Aansluitend aan het theater bevindt zich Café Zuid. Dit modern, met staal en notenhout ingerichte Grand Café voor beschaafde mensen, met Piet-Hein Eek-stoelen en een beschut terras aan de gracht van de vestingwerken uit de vijftiende eeuw, is nog niet door toeristen ontdekt. Men zit hier van februari tot november buiten te genieten van de plek en het zicht over de Maas, terwijl het boven op het plein meestal maar winderig is. Café Zuid is open van 10 tot 01 uur en men komt er voor een glaasje of voor lunch of diner. Het repertoire op de spijskaart is gevarieerd en werelds.

Café Zuid werd ingericht door Transform Architecten, die ook het aan de overkant van het plein gelegen Coffeelovers onder handen namen. Dit moderne koffiehuis is een dependance van de bekende koffiewinkel BlancheDael uit de Wolstraat in het historische centrum. Het moederhuis bestaat sinds 1877 en vele generaties kwamen daar over de vloer voor de dagelijks versgebrande koffie. Coffeelovers is groot en stedelijk internationaal van allure met in elkaar overlopende niveaus, die een industriële inrichting van steen en hout meekregen. Het koffierepertoire is uitgebreid. Wat gedacht van butterscotch coffee of een cappuccino speciaal, met kraag van opgeklopt melkschuim, zo uitgeschonken dat er een tere en vergankelijke bloem is geschreven ( latte-art). Hoewel koffie de hoofdmoot is, kan je in Coffeelovers ook eten van ciabatta en focaccia. Coffeelovers heeft twee terrassen.

Museumcafé en designhotel

Loop je langs de Maasoever weg van het centrum, dan kom je aan het eivormige gebouw van het Bonnefantenmuseum. Op het gelijkvloers bevindt zich sinds 6 juni Ipanema, een aangename, moderne ‘leefspot’ om te ontbijten met een boerenomelet, om uit te rusten aan de leestafel bij een vers sapje of een cappuccino of om te lunchen bij een broodje, soep en/of salades. Ipanema is meer dan een museumcafé alleen. Rossi’s toren is beschilderd door Fons Haagmans en de inrichting is van Maurice Mentjens.

“Goedenmiddag, U spreekt met Designhotel La Bergère“, zegt de receptioniste, wanneer zij de telefoon beantwoordt. Het mooie hotel met strakke en kleurrijke designinrichting heeft een open lobby met aan de ene kant een bloemenwinkel en aan de andere kant een moderne broodjeszaak. La Bergère heeft hotelkamers en, in de directe omgeving, appartementen. Het gaat zo goed dat de directie in april volgend jaar om de hoek het Hip HotelSt. Martenslane zal openen. Het wordt het eerste non smoking-hotel van Maastricht, met ruime viersterrenkamers en éénsterservice. In de lounge komt een foodwall met kant-en-klare maaltijden om mee naarboven naar de kamer te nemen. De prijssetting zal ook revolutionair zijn : hoe eerder je bestelt, hoe goedkoper (www.st-martenslane.com).

Simply Bread / The Natural Food Company is de naam van de moderne en laagdrempelige sandwich-parlour bij La Bergère. Cool, clean en kil is de omgeving. Het hoofd van het meisje dat sandwiches maakt met biologisch brood als basis, steekt juist boven de keukenafrastering uit.

Huiselijk in Wyck

Sjiek Kookpunt is een afsplitsing van Café Sjiek en de naburige Sjieke Winkel uit de Sint-Pietersstraat. Sjiek Kookpunt ligt in Wyck, op een boogscheut van Plein 1992. Voorin het oude pand is een winkel met zelf ingevoerde delicatessen en in huis bereide gerechten. Achterin is het lunchrestaurant. Daar staat de keuken op een podium en dat is makkelijk, want ’s avonds wordt de ruimte gebruikt om kookdemonstraties te geven. Zelfs de tafels kunnen ’s avonds omhoog om zo als werktafel dienst te doen. Het repertoire van de winkel omvat zelf ingevoerde wijnen, olie- en azijnsoorten en home made pesto’s, dressings, compotes en pressings. Vraag je naar een heel bijzonder flesje, dan kiest Frans, één van de twee bazen, een Siciliaanse olijfolie van Angela Consiglio, Castel Vetrano met lage zuurgraad en mooie, naar tomaat smakende frisheid.

De Rechtstraat is een van de leukste straten in Wyck. Je treft er een bont allegaartje van winkels en restaurants. Eetcafé Ceramique bestaat al elf jaar en is een vaste waarde. Baas Hennie Frissen, die te herkennen is aan zijn kaalgeschoren knikker, waakt over de losse sfeer, de bijna huiselijke gezelligheid en de kwantiteit van het geserveerde. De spijskaart is in boekvorm, met blanco pagina’s waarop bezoekers hun reacties kwijt kunnen. De meeste bereidingen zijn zuiders van inspiratie, hoewel Eetcafé Ceramique ook konijn op Maastrichtse wijze serveert.

Via de St.-Servaasbrug gaan wij terug naar ons hotel : in Maastricht ligt bijna alles op loopafstand van elkaar. n

Tekst Pieter van Doveren

Maastricht verenigt het goede uit noord en zuid : dat betekent bijvoorbeeld Nederlandse netheid en regelgeving gekoppeld aan Belgische savoir-vivre en een Bourgondische levensstijl.