Hoe oud en waardevol is dit porseleinen beeld?

Voor de ouderdom en de herkomst moeten we toch even de geschiedenis in duiken. Vanaf 1850 werden we overspoeld met religieus porselein. Dat heeft vanzelfsprekend te maken met de heropleving van het katholiek geloof. Na de Franse overheersing en het Koninkrijk der Nederlanden waartoe we tot 1830 behoorden, werd de katholieke kerk in ere hersteld. Dat was trouwens een van de redenen van het ontstaan van België. Overal werden katholieke scholen en congregaties opgericht; ook de jezuïeten vestigden zich opnieuw in België. Tussen 1829 en 1846 groeide de religieuze gemeenschap aan van 4791 tot 11.968 leden. Dat was geen lokaal succes, want de kerk kende ook in het buitenland bijval. De Heilige Maagd verscheen ook opmerkelijk veel, onder meer in Salette en Lourdes. Deze plaatsen werden bedevaartsoorden waar – net zoals in de Middeleeuwen – souvenirs werden verkocht. De porseleinindustrie droeg haar steentje bij door het vervaardigen van heiligenbeeldjes. Naast de bijzonder populaire Maagd, die zwakke baby’s beschermde, verschenen alle volksheiligen op het toneel, zoals Sint-Elooi, Sint-Joris, Sint-Rochus, Sint-Antonius, Sint-Barbara, Sint-Cecilia en Sint-Jan. Vereeuwigd in porselein kenden deze heiligen beelden enorm veel succes bij minder begoede lieden: porselein werd geassocieerd met iets dat uiterst kostbaar was en bovendien werden deze beeldjes bijna altijd verguld.

Dergelijke beeldjes werden op veel verschillende plaatsen gemaakt, in binnen- én buitenland. In ons land waren de belangrijkste producenten gevestigd in Andenne. De diverse ateliers ontstonden begin vorige eeuw en stierven omstreeks 1880 een stille dood, vermoedelijk omdat de import uit Midden-Europa groter en goedkoper werd. Het kan best zijn dat dit beeld (40 cm hoog) in Andenne werd vervaardigd. Helemaal zeker is dat niet, omdat de stukken zelden of niet gemerkt zijn. Bovendien imiteerden de diverse ateliers elkaar. Maar het is zeker dat het stuk omstreeks 1865 moet zijn vervaardigd. Voor de waarde zijn de staat van het porselein en van het verguldsel van belang: sterke beschadigingen maken het waardeloos. Omdat het beeld vrij intact lijkt, schatten we het op 8000 à 10.000 fr. De handelsprijs zal hoger liggen maar is gezakt, vergeleken met een paar jaar geleden. Deze beelden werden toen massaal opgekocht door verzamelaars en de brocanteurs dreven de prijzen torenhoog op. Nu de markt min of meer verzadigd is, zakken de prijzen.

Piet swimberghe