‘Sorry’. Door Elton John bezongen als het moeilijkste woord. Nu zal niet iedereen het daarmee eens zijn. Er zijn mensen, vaak vrouwen, die grossieren in sorry’s en zich om de drie zinnen voor de meest triviale dingen excuseren. Op een stoute dag noem ik dat het sorry-dat-ik-besta-syndroom. Andere mensen, vaak grote ego’s, krijgen het onder geen enkele voorwaarde gezegd, zelfs niet als hun relatie, job of leven ervan afhangt. In mijn hoofd bekend als het niets-is-ooit-mijn-fout-syndroom. Zelf ben ik van het sorry-maar-type. Ik bied waar nodig mijn excuses aan als ik iets mispeuter, maar heb de irritante gewoonte om ook te willen uitleggen waarom ik in de fout ging.
Nochtans is jezelf goed kunnen excuseren van levensbelang, schrijft Harriet Lerner in Why won’t you apologize? We zijn namelijk allemaal feilbaar, doen kwetsende dingen en halen stommiteiten uit. Ons daar gepast voor verontschuldigen, zorgt ervoor dat de schade aan onze relaties en ons zelfbeeld binnen de perken blijft, stelt de Amerikaanse relatie-experte. Lerners tips zijn verhelderend. Sorry zeggen, dat doe je kort, gemeend, met spijt en empathie voor wie je gekwetst hebt. Jij neemt de verantwoordelijkheid voor wat er is misgelopen en laat eventuele maars achterwege, want die ‘verklaring’ maakt je excusesonecht. (Ik zal het nooit meer doen.) Sorrydat je gekwetst bent is ook foute boel, want dan leg je de verantwoordelijkheid bij de ander, die duidelijk een kasplantje met lange tenen is. En wat met Paul Van Den Driessches Ik heb spijt maar ik heb ook een prijs betaald ? Nope. Excuses gaan niet over jou, Paul, en zelfbeklag is ongepast.
Goed gemikte verontschuldigingen zijn ook belangrijk omdat ze de meest directe weg naar vergeving voor onze zonden zijn. Maar om vergeving vragen is volgens Lerner dan weer een fundamentele fout die vele zich verontschuldigende zondaars maken. Vergeving is een beetje als respect, je krijgt het niet op verzoek maar moet het verdienen. Er zijn geen garanties.
Over vergeving heeft Lerner trouwens een ietwat non-conformistisch standpunt. Vergeven is goed voor je mentale welzijn, op dat vlak is de huidige wetenschap het eens met de katholieke leer. Het Onzevader heeft het niet voor niets over het vergeven van onze schuldenaren. We zijn er vandaag bijna moreel toe verplicht, ook als onze schuldenaar zelf vindt dat hij of zij helemaal niets mis gedaan heeft en nooit ofte nimmer excuses zal aanbieden. Vergeef toch maar, wil de psychologische goegemeente, want anders blijf je zelf steken in woede, verbittering, wrok en soms zelfs haat. “Dat is een simplistische vereenvoudiging van rommelige menselijke gevoelens”, stelt Lerner. Sommige dingen zijn doodgewoon onvergeeflijk, als slachtoffer zijn er ook andere manieren om je moeilijke gevoelens los te laten en vergeven is geen kwestie van alles of niets. Een van haar patiënten vergaf haar man wel voor zijn affaire, maar niet voor het feit dat hij in het echtelijke bed seks had met zijn minnares, bijvoorbeeld. Bij deze : Mieke, ik vergeef je voor het inpikken van mijn op Patrick Swayze lijkende lief, 32 jaar geleden, maar dat van die gestolen glitterpen zal ik nooit vergeten.
Why won’t you apologize? , Harriet Lerner, Touchstone Books, 2017.
NATHALIE LE BLANC
Vergeving is een beetje als respect, je krijgt het niet op verzoek maar moet het verdienen
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
