Zakdoekje leggen, stoelendans en muzikaal pak krijgen steeds meer concurrentie van een workshop koken, een middagje racen onder vriendjes of een wellnesskuur met vriendinnetjes. Ouders willen niet onderdoen voor elkaar, en een kinderhand blijkt niet gauw gevuld.

Papa, dit jaar wil ik ook een speciaal verjaardagsfeest.” Ik moest twee keer slikken toen deze zin, welgemeend en zonder verpinken, uit de mond van mijn oudste dochter (8) rolde. De verrassing was des te groter omdat ik me hoed voor al te veel verwennerij – ze krijgen lang niet alles wat ze vragen – en dat ook mijn kinderen probeer in te prenten. Driewerf helaas. De jaren ervoor nam ze moeiteloos genoegen met een klassiek verjaardagsfeestje thuis, inclusief stoelendans, zakdoekje leggen, één-twee-drie piano en zelfgemaakte pannenkoeken. Zo vierde ik mijn verjaardag zelf ook in lang vervlogen tijden.

Maar tijden veranderen, en verjaardagsfeestjes blijkbaar ook. Enkele maanden ervoor was ze uitgenodigd op een verjaardagsfeest waarin jongens en meisjes een initiatie paardrijden kregen, de paarden verzorgden en ook een en ander bijleerden over deze viervoeters. Het moet gezegd : de ‘lesgeefster’ was een heel nuchtere dame die geen paardensprookjeswereld creëerde, maar de meisjes inprentte dat een paard houden veel inspanning en doorzettingsvermogen vergt. Niettemin kwam mijn dochter wild enthousiast thuis, ik voelde de bui toen al hangen.

Voor het eerst voelde ik – ik beken – een sociale druk om niet onder te doen voor andere kinderen én ouders, en wou ik mijn dochter niet ontgoochelen. Ik besloot voor het ‘gezamenlijk overleg’ te gaan, en wonderwel kwamen we er snel uit. Via een vriend kwam ik in contact met Arnout Pieters (37) die na jaren avontuurlijk reizen, klimmen, toerskiën en mountainbiken in de Alpen, Andes en Himalaya een eigen zaak opstartte waarin hij zijn kennis van survival en bushcraft doorgeeft aan avontuurlijke reizigers, natuurliefhebbers én kinderen met zin voor avontuur. Op een koude wintermiddag trokken we met ruim tien kinderen het bos in, en leerden ze een aantal basistechnieken om te overleven in de natuur. Ze bouwden een schuilplaats of shelter met natuurlijke materialen, leerden water en voedsel vinden en als klap op de vuurpijl stookten ze een vuurtje in de tuin met vuursteen en vuurboog. Mijn dochter straalde, en ook het prijskaartje viel goed mee : 150 euro, all-in. Al lig ik nu al een beetje wakker van het volgende feestje.

FEESTJE OP MAAT : 5000 EURO

Verjaardagsfeestjes zijn big business anno 2013. Eén zoekopdracht via Google levert meteen het bewijs. Ondernemers met een neus voor trends organiseren steeds vaker feestjes op maat. Zoals DreamTeam-Animaties, dat naast evenementen voor bedrijven ook kinderfeestjes in elkaar steekt. Oprichter Tom Geeraerts : “Sinds 2008 is die markt echt beginnen te groeien. Onze omzet van verjaardagsfeestjes groeit met vijftig procent per jaar, zonder er reclame voor te maken. Ouders gaan op zoek naar unieke feestjes voor hun kinderen, die vaak de lat hoog leggen voor hun ouders. De ouders zijn tweeverdieners die te weinig tijd hebben om zelf een feestje te organiseren of ze willen geen extra stress.” Al spelen er ook andere motieven mee. Tom : “Soms sluipt er favoritisme en profileringsdrang in. Hoe kan ik mijn kind populair maken in de klas ? Door een speciaal feestje te organiseren.”

Entertainment op bestelling kost natuurlijk centen. Bij DreamTeam-Animaties kosten standaardfeestjes tussen drie- en vijfhonderd euro, maatwerk loopt op tot duizend à tweeduizend euro, uitzonderlijk zelfs vijfduizend. Daarmee vergeleken steekt het verjaardagsfeestje in een binnenspeeltuin met ballenbad schril af. Tom Geeraerts : “Als je bijvoorbeeld een zwembadfeest wil waarbij een artiest of zanger optreedt, dan loopt de prijs algauw op. Of er komt een nieuwe film uit en ouders willen daar een heel feest rond. Dan gaan onze animatoren aan de slag om er spelletjes bij te verzinnen, een stuk van de film na te spelen,… Geregeld merken we dat ouders de inhoud van het feest bepalen. Maar of je vierjarigen een spel met prinsessen aanbiedt of een op maat gemaakt Rapunzel-feest, die kinderen amuseren zich toch.”

IEDEREEN WIL MEESPELEN

Musea, pretparken, restaurants, dierentuinen, kartingbedrijven, wellnesscentra, maneges, bioscopen : anno 2013 organiseren ze allemaal hun eigen ‘unieke’, ‘originele’ en ‘exclusieve’ verjaardagsfeestjes. Ook hier variëren de prijzen naargelang de formule, maar met twintig euro/kind kom je vaak al een eind. Plezier staat centraal, al schermen een aantal organisaties ook met het educatieve of lerende karakter van hun feestjes. In Technopolis, het Vlaamse doe-centrum voor wetenschap en technologie, kunnen de feestvierders een ballonwagen, haargel of draaitol maken. Maar ook hier is het feestje overgoten met een commerciële saus. De feestneuzen kunnen kiezen uit vijf verjaardagsmenu’s – menu Edison voorziet in frietjes met chicken nuggets en frisdrank – en de jarige krijgt bij het buitengaan een exclusief souvenir. Bij Kinepolis ontdek je dan weer de magie achter de schermen tijdens een exclusieve rondleiding, geniet je van een film, popcorn en frisdrank, kun je nadien nog even terecht in de Kids Lounge en krijgt elk kind een goodiebag.

Wie het nog ‘exclusiever’ wil (dat ene luxewoord komt bijna overal terug), kan bij wellnesscenter H2O uit Ham-Kwaadmechelen terecht voor een all-inwellnessfeestje. “Meisjes zijn al op heel jonge leeftijd bezig met schoonheid. Vrouwen zijn vrouwen, hoe klein ze ook zijn”, schreeuwt een teaser op de website. De meisjes mogen na een glaasje kinderchampagne zweten in de infraroodsauna, zwemmen, krijgen een massage en ook de nagels worden gelakt. Ouders betalen 37 euro/kind. Geen spek naar onze bek, maar de reserveringen lopen vlotjes binnen.

MIJN KIND, SCHOON FEEST

Tom Geeraerts van DreamTeam-Animaties is zo eerlijk om toe te geven dat ouders soms ver gaan in het verwennen van hun kind. Mijn kind, schoon feest. “Soms raad ik klanten zelfs een goedkoper pakket aan, omdat ik het persoonlijk niet nodig vind, of omdat hun keuze niet aansluit bij de leeftijd van het kind. Het heeft bijvoorbeeld geen zin om een kinderdisco te organiseren voor zesjarigen, want hun muziekkennis is nog veel te beperkt. Maar de ouders beslissen natuurlijk.”

Net als het gros van zijn werknemers zou hij zelf geen bakken geld willen uitgeven aan een exclusief of duur verjaardagsfeest voor zijn kinderen. Al blijft hij natuurlijk in de eerste plaats een ondernemer. “We denken altijd mee met de klant, proberen een correct juiste prijs-kwaliteitspakket aan te bieden, en dat maakt ons populair.”

Is het klassieke pannenkoekenfeestje thuis weldra helemaal passé ? Tom Geeraerts wikt zijn woorden : “Misschien wel, maar dat ligt ook aan de opvoeding van de kinderen en hun normen- en waardenbesef. Sommige kinderen kunnen er nog enorm hard van genieten, anderen halen er hun neus voor op, zeker die kinderen die maar met hun vingers moeten knippen om hun zin te krijgen. Dat kan nefaste gevolgen hebben op langere termijn, want ze hebben geen enkel geldbesef.”

In de VS zijn peperdure en exclusieve verjaardagsfeestjes al langer mainstream, en niet enkel bij de jetset. William Doherty, professor Sociale Wetenschappen aan de universiteit van Minnesota, richtte zes jaar geleden al een tegenbeweging Birthdays without pressure op. Hij geeft ouders advies en stelt ze gerust dat ze nog altijd goede ouders zijn, ook al hebben ze geen geld voor een duur feestje. “Er ging bij mij een alarmbel rinkelen toen ouders zich al zorgen begonnen te maken over het te kiezen thema van de eerste verjaardag van hun kind.” Tom Geeraerts vreest niet meteen voor Amerikaanse toestanden – waarschijnlijk zijn we daar als Vlamingen net iets te nuchter voor – al krijgt zijn bedrijf soms ook extravagante voorstellen. “Wij trekken echter een ethische lijn, anders ben je puur bezig met budgetten die moeten kloppen. Voor ons dus geen Hollywoodfeestjes waarbij kinderen per helikopter worden overgevlogen.”

OOST WEST, THUIS BEST ?

Ingeborg De Vos begeleidt als psychologe en systeemtherapeut geregeld (kansarme) gezinnen met kinderen. Zeker bij armere gezinnen ziet ze twee evoluties. “Ofwel laten ze hun kinderen niet naar feestjes van andere kinderen gaan, omdat ze hetzelfde niet kunnen aanbieden, ofwel willen ze hun kinderen niets ontzeggen, en doen ze zich daarvoor financieel pijn. De hamvraag is : wat wil je met zo’n feestje bereiken ? Wil je je kind een leuke namiddag laten beleven, of wil je als ouder zelf ook uitpakken ? Ouders voelen de sociale druk uit hun omgeving, maar een leuk feestje hoeft niet duur of spectaculair te zijn. Kinderen vragen dat meestal niet zelf.” Of : ouders vullen zelf te veel in wat hun kinderen leuk zouden vinden. Misschien moeten we weer meer leren luisteren naar wat onze kinderen zelf willen. Stel de vraag, en je krijgt een eerlijk antwoord. Roos (5), dochter van Ingeborg : “De sauna vind ik niet leuk, het is daar veel te warm. Ik speel het liefst thuis spelletjes met mijn vriendinnetjes.”

Sommige ouders verwennen hun kinderen omdat ze willen dat ze ‘het beter hebben’ dan henzelf vroeger. ‘Ik zie mijn kind graag, dus ik moet het alles kunnen geven’. Ingeborg : “Dat klopt natuurlijk niet, kinderen moeten leren dat ze niet alles kunnen krijgen en mogen gerust eens gefrustreerd zijn.” Kunnen we nog wel neen zeggen tegen ons kind ? “Ik hoop in ieder geval van wel. Er is vandaag zoveel te kopen en te krijgen. Het wordt ons non-stop opgedrongen door reclame die kinderen en ouders beïnvloedt, en die kinderen ook niet meer als kinderen behandelt. Hebben zevenjarigen behoefte aan luxelingerie, of aan een wellnessfeestje ? Neen. Natuurlijk willen kinderen vaak al groot zijn, maar moet je daarop ingaan ? Als je zo’n megafeest organiseert, kun je de indruk geven aan je kinderen dat met geld alles te koop is. Omgekeerd kun je als ouder ook het signaal geven dat het niet zo belangrijk is om het populairste feestje te willen organiseren.”

Vaak is het einde zoek, omdat kinderen al zo veel gekregen hebben en dus niet meer blij zijn met een simpel feest. Ingeborg De Vos ziet dezelfde trend bij communie- en lentefeesten. “Die worden ook almaar duurder en exclusiever. En als mensen er veel voor betalen en alles uitbesteden, verwachten ze dat alles perfect verloopt, wat nog voor extra stress zorgt.” Volgens de psychologe is wie zelf zijn feest thuis organiseert pas uniek, al vergt het wel wat inspanning en verbeeldingskracht van de ouders, die – waarom niet – de handen in elkaar kunnen slaan. “We leven in een hypergeïndividualiseerde maatschappij, maar ik zie toch ook ouders die bewust samen een feestje organiseren. Veel handen maken het werk lichter.”

FEESTJES MET BOEKENWURM

Naast de feestjes die steeds vaker gedrenkt zijn in glamour, glitter en elektronische hocus pocus, zie je ook een soort tegenbeweging met verjaardagsfeestjes waar verhalen voorgelezen worden, geknutseld wordt en de fantasie van de kinderen zoveel mogelijk geprikkeld wordt. Zoals bij Miche Impens die 27 jaar les gaf in het bijzonder lager onderwijs en al twee jaar met Minne-Muze-Miche themaworkshops, vakantiekampen en verjaardagsfeestjes organiseert waarin steeds een thematisch, interactief verhaal de hoofdrol speelt.

“Ik heb altijd voorgelezen, vaak tot ik geen stem meer had : aan mijn eigen kinderen, ook als pubers en aan mijn leerlingen. Boeken openen nieuwe werelden. Boeken roepen zoveel vragen op.”

Miche houdt van de Freinet-aanpak, waarbij je op maat van elk kind werkt en spelenderwijze leert. “Kinderen prikkelen om te lezen is een cadeau voor de rest van je leven, je kunt hen geen mooier verjaardagsfeest geven. Een feestje is knus en kleinschalig, ik organiseer ze bij mij thuis of bij de kinderen thuis.” In de hal van haar huis zien we een grabbeldoos met veel voorwerpen, waar altijd een boekenwurm of boekiewormpje in kruipt. “Ze krijgen zo al een douche van prikkels, die de sfeer van het verhaal oproept, zonder de inhoud prijs te geven. Eigenlijk brengen we boeken tot leven. We tonen ze via een groot scherm, grote prenten, beelden het verhaal uit, dansen samen op muziek. Op het einde verdienen ze een gepersonaliseerd diploma binnen het thema.”

Ze neemt me op sleeptouw door haar huis en tuin, die helemaal ten dienste staan van de verjaardagsfeestjes. De tuinhuisjes zijn kinderhuisjes, in de treurwilg hangen kinderwensen met strikjes rond en elke kamer baadt in een eigen sfeer. Vooral de verkleedkamer springt in het oog : er hangen tientallen jurken, hoeden,…

Miche betrekt vanuit haar visie de ouders en grootouders van de jarige bij het feest. Ze wil meer aanbieden dan animatie, de feestjes hebben een educatief doel, maar steeds verpakt op een heel speelse manier. “Ken je het andersvalidenpoezenspel ? Een kind moet één been vastbinden, een ander kind is geblinddoekt. Zo leren ze dat iedereen anders is, en iedereen zichzelf mag zijn. Tijdens zo’n spel leren ze ook dat het leven heel oneerlijk kan zijn. Ik heb nooit de intentie gehad om feestjes te organiseren die pedagogisch verantwoord zijn, ik doe mijn ding, maar merk dat steeds meer ouders mijn aanpak fel waarderen. In een binnenspeeltuin worden kinderen gedropt, ouders participeren niet, maar consumeren. Het welzijn van het kind staat er niet centraal. Ouders zeggen zelfs dat mijn aanpak rustgevend werkt op de kinderen.”

Haar feestjes schommelen rond de 175 euro, betaalbaar dus. “Ik wil zo veel mogelijk mensen bereiken, ook anderstaligen of kinderen uit armere gezinnen. Ik was eens op een feestje waar een clown langskwam voor een uurtje, wat ballonnen opblies en daar tweehonderd euro voor vroeg. Tja…”

DOOR SAM DE KEGEL – FOTO’S ALAIN DELORME

Tom Geeraerts : “Soms is er sprake van profileringsdrang : hoe kan ik mijn kind populair maken in de klas ? Met een speciaal feestje ?”

Roos (5) : “De sauna vind ik helemaal niet leuk, het is daar veel te warm. Ik speel het liefst thuis spelletjes met mijn vriendinnetjes”