Op 9 maart opent in het Brusselse Paleis voor Schone Kunsten de prestigieuze expo “Marcel Broodthaers”. Een tentoonstelling organiseren is meer dan enkele werken samenbrengen. Weekend Knack keek achter de schermen en portretteerde mensen uit het organisatieteam, vroeg vooraanstaande kunstenaars naar hun mening over hun invloedrijke collega-kunstenaar, en haalde ook Maria Gilissen, de weduwe van Broodthaers, voor de camera.

Marcel Broodthaers (1926-1976) zal wel altijd bekend blijven als “die van de mosselen”. In het najaar van 2000 organiseerde het Gentse SMAK nog een grootscheepse benefietactie om de Grande casserole de moules (’66) te kunnen verwerven toen die in Amerikaanse handen dreigde te vallen. Tien miljoen frank moest het museum neertellen.

Maar uiteraard heeft de Franstalige Brusselaar heel wat meer op zijn actief. Poëzie, teksten, objecten, sculpturen, schilderijen, foto’s, platen, installaties, film- en diaprojecties… het kon allemaal dienen om zich artistiek te uiten. Grote tentoonstellingen in gerenommeerde buitenlandse instellingen hebben de laatste jaren de cruciale rol benadrukt die hij heeft gespeeld in de ontwikkeling van de hedendaagse kunst. “De Belgische Andy Warhol” is bijvoorbeeld een van de meest flatterende vergelijkingen die hem te beurt is gevallen. Verder was Broodthaers ook nog actief als criticus, verzamelaar, uitgever en zelfs als tentoonstellingscommissaris.

Piet Coessens, Directeur van de Vereniging voor Tentoonstellingen van het PSK, Brussel

“Een van de redenen waarom we deze tentoonstelling rond Broodthaers organiseren, is het feit dat hij een van de belangrijkste figuren voor de hedendaagse beeldende kunst is. Zijn werk is zeker niet gemakkelijk, want het heeft tiendubbele bodems. Zijn beeldentaal wordt dan ook maar langzaam verwerkt, maar zijn invloed valt te meten in veel verschillende gebieden. Eerder in de breedte. Dat is het gevolg van de multidisciplinaire aanpak van Broodthaers zelf. De expo in het PSK Brussel is grootschalig; we tonen de sleutelwerken, maar ook veel documenten. Er is ook een historische aanleiding om het hier te laten plaatsvinden, want Broodthaers had tijdens zijn leven een sterke band met het PSK. Hij viel geregeld binnen en heeft hier meerder keren tentoongesteld. Zelf heb ik hem niet gekend. Maar alleen al door met zijn oeuvre te werken via deze expo, heb ik het gevoel dat het nog altijd fris en hedendaags is.”

Wim Delvoye, kunstenaar

“Broodthaers heeft veel nagedacht over het wezen van de kunst en van de kunstwereld. Hij heeft allemaal deurtjes opengezet, denkpistes aangesneden, erg veel disciplines aangeraakt. Allemaal aanzetten die de nakomelingen hebben geïnspireerd, en nog steeds inspireren. In die zin is hij een artist’s artist.

Hij heeft een enorm braakliggend veld aangelegd dat elke nieuwe passant uitnodigt om er zelf iets op te bouwen. Het respect voor Broodthaers merk ik vooral als ik met andere kunstenaars spreek, zelfs als ze uit de verste uithoek van de wereld komen. Visueel vind ik zijn oeuvre niet meteen direct, het hangt een beetje met haken en ogen aan elkaar. Maar het is wel erg breed en gelaagd, en daardoor geheimzinniger en harder te kraken, wat een beetje een Belgische eigenschap is. Hij is niet hapslik, wat dan weer ideaal is voor intellectuelen die graag met zijn naam koketteren, het liefst in het ijle weg.”

Maria Gilissen, weduwe en muze van Marcel Broodthaers, fotografe

Maria Gilissen zou graag willen dat de bezoekers na het zien van de Broodthaers-tentoonstelling “zich vrolijk voelen en dat ze zouden zeggen: kijk maar, dat is nog eens een Belg die met respect en humor ons bewust maakt van onze individualiteit, en het dan plaatst in een globale context.

Ja ja, hij is dan ook een dichter.” (sic)

Kathleen Steel, algemeen directeur communicatie Fortis Bank.

“Als bank zijn we verankerd in de lokale samenleving en willen we er voeling mee hebben. Door culturele projecten, maar ook door mecenaat en sportsponsoring. Verder is het ondersteunen van een evenement als deze tentoonstelling een goede, serene manier om onze naambekendheid te consolideren en onze klanten iets extra’s aan te bieden. Wij steunen graag grensoverschrijdende projecten. Zo sponsoren we ook de tentoonstelling De weg naar de hemel in Amsterdam en Pieter Breughel de Oude in Rotterdam. Onze Belgische klanten bieden we interessante voorwaarden aan om in Nederland de tentoonstellingen te gaan bekijken, en omgekeerd. Zo krijgt ook de culturele samenwerking tussen Vlaanderen en Nederland een duwtje in de rug. Alle culturele sponsoringen worden meestal opgenomen in de algemene info op de rekeningafschriften.

Persoonlijke voorkeuren spelen niet mee bij het uitstippelen van ons jaarplan. Maar zelf hou ik erg veel van het werk van Broodthaers. De zaadjes die hij heeft uitgestrooid, beginnen pas nu te wassen.”

Michel François, kunstenaar “Broodthaers maakt komaf met begrippen als aanleg of inspiratie. Hij neemt een kritische, maar voor zichzelf productieve houding aan tegenover de kunstwaarden. Broodthaers is een activist. Zijn multidisciplinaire aanpak blijft aanspreken omdat hij alles met een enorme vrijheid benadert, en tegelijk alles op z’n kop zet.”Ann Flas, coördinatie

“Het coördineren van de tentoonstellingen in het PSK Brussel houdt in: de aanvragen voor bruikleen doen, het transport van werken regelen, de verzekeringen ervan… Voor Broodthaers is er geen speciale aanpak, maar zijn oeuvre brengt toch speciale zorg mee. Sommige verzamelaars aarzelen om werken van hem uit te lenen omdat die zo fragiel zijn, met eierschalen bijvoorbeeld, of mosselen. Het is niet aan mij om te bepalen wat er in de tentoonstelling komt; dat is de job van de commissaris.”

Emilie Wacker, research, coördinatie

“Ik ben hier enkel voor de Broothaers-expo, om Ann Flas mee te helpen. Het opgraven van documenten en publicaties van maar ook over Broodthaers is een intensieve job. Op korte tijd heeft hij enorm veel geproduceerd. Ik doe ook veel geschiedkundige research, want zelfs de kleinste lettertjes moeten historisch kloppen. Op dat gebied kan ik dan weer de auteurs van de catalogus bijstaan. Het feit dat hij niet meer in leven is, maakt het er niet makkelijker op. Maar het is een erg boeiende figuur. Hoe meer ik me in hem verdiep, hoe meer ik perplex sta.”

Roger Van Der Meulen, technisch verantwoordelijke PSK Brussel

“Ik ben sinds 21 jaar verantwoordelijk voor de opbouw van de tentoonstellingen hier. Broodthaers levert geen noemenswaardige problemen, maar ik werk toch liever met kunstenaars die nog in leven zijn. Hoe accuraat en getrouw je de plaatsing van de werken ook aanpakt, de artiest in kwestie had er misschien toch een ander idee over. Misschien zou Broodthaers er niet van houden dat zijn mosselen nu met ultramoderne spots verlicht worden.

Los van mijn werk ben ik zelf een kunstfanaat. Ik schat Broodthaers hoog in, maar hij zit niet in mijn voorkeurlijstje. Persoonlijk vind ik dat deze Broodthaers-expo wat laat komt, nu ja, het is nooit te laat. Nu pas leeft de algemene consensus dat hij een belangrijke artiest is. Broodthaers is geen gemakkelijke kunstenaar, maar daar kunnen de media een handje toesteken, en dat gebeurt in België nog te weinig. Als meer bladen over de inhoud van bepaalde werken zouden berichten, zouden we minder opmerkingen horen zoals: dat kan een kind van vijf jaar ook.”

Peter De Potter

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content