“I’m very highly educated. I know words, I have the best words.” Het is misschien een van de vreemdste claims van nog net geen president Trump, maar bluffen is dan ook ’s mans handelsmerk. Hij hoeft geen securitybriefings, want hij is slim. Hij kan met vrouwen doen wat hij wil, want hij is bekend. Hij weet meer over IS dan veel generaals. Nu is hij niet de enige die bekendstaat voor zijn opschepperij. Mohammed Ali zaliger verkondigde graag dat hij TheGreatest was, maar hij was een atleet die zijn tegenstanders verbaal overklaste als deel van het gevecht en bovendien een van de beste boksers ooit. Misschien was wat hij deed geen opschepperij, maar gewoon een vaststelling. Net zoals de ouders van de modellenfamilies op pagina 30 mogen zeggen dat hun kinderen mooi en fotogeniek zijn, zonder het gevaar te lopen van grootspraak beschuldigd te worden. Ze hebben gewoon gelijk.
Heeft Trump gelijk ? Hm. Het is moeilijk binnenkijken in het hoofd van iemand met een oranje haarhelm op, maar laten we ervan uitgaan dat Trump hoog opgeeft omdat hij indruk wil maken. En dat is des mensen. Wie wil er nu niet gewaardeerd worden ? Dus scheppen we allemaal weleens op. Soms onversneden, zoals in “Ik maak de beste vol-au-vent ter wereld”. Soms subtiel. Een freelancer stuurt geregeld zijn teksten door, met onderaan de mailtjes waarin hij bedankt wordt voor het fijne interview. Een listige pochtechniek.
Maar wat als opscheppen niet efficiënt is ? Dat bleek uit een onderzoek van psychologe Carolien Van Damme van de KU Leuven. “Mensen hebben de neiging om uitspraken van anderen op zichzelf te betrekken. (…) Uit grootspraak leiden mensen vooral af hoe de opschepper hén ziet”, vertelt ze in de Campuskrant. Als iemand ons vertelt dat zijn vol-au-vent de beste is, horen wij dat die van ons niet zo lekker is. Iets waarvan The Donald zich bewust is. Hij tweette in 2013 : “My IQ is one of the highest — and you all know it ! Please don’t feel so stupid or insecure ; it’s not your fault.”
Kun je het opscheppen niet laten, dan heeft Van Damme nuttig advies. Focus op jezelf en vergelijk je niet met anderen. Je komt makkelijker weg met : “Ik ben een uitstekende chauffeur” dan met “Ik ben een betere chauffeur dan jij.” Mensen zullen je sowieso zelfvoldaan vinden, maar ze reageren volgens Van Dammes onderzoek minder agressief op de eerste stelling. We zijn ook milder als de opschepper niet tot onze eigen omgeving behoort. Hoor je aan de bushalte iemand verkondigen dat zij de beste moeder van de hele wereld is, dan ontlokt je dat niet meer dan een meewarige glimlach. Van je eigen zus of een goede vriendin komt het wel binnen. Ten slotte kies je ook beter goed uit waarover je hoog van de toren blaast. “Ons zelfbeeld wordt vooral bepaald door ons gevoel van competentie en minder door de ociale vaardigheden die we onszelf toedichten”, vertelt Van Damme. “Wie snoeft dat ze een goede studente is, kan daarom meer weerwerk verwachten dan iemand die pocht dat ze een goede vriendin is.” Belangrijk om weten, omdat blijkt dat de deelnemers aan Van Dammes onderzoek opscheppers afstraffen als ze daar de kans toe krijgen.
Bescheidenheid siert, dus. Als je toch wilt dat mensen onder de indruk zijn, dan doe je dat het best door gewoon indrukwekkende dingen te doen. Zoals de jonge Hanan die deze week in onze nieuwe rubriek Jonge Geweld figureert. Een rubriek die ons de kans geeft mensen te signaleren die goed bezig zijn. Zonder dat ze zelf hoeven op te scheppen, dus.
nathalie.le.blanc@knack.be
NATHALIE LE BLANC
Als je toch wilt dat mensen onder de indruk zijn, dan doe je dat het best door gewoon indrukwekkende dingen te doen
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
