Chimpansees, orang-oetans, bonobo’s en gorilla’s zijn niet alleen de sterren in een fotoboek, ze schopten het ook tot fotomodel in de nieuwste ‘Benetton’-campagne. En Jane Goodall zag dat het goed was.

:: Info : James and other apes, uitgever Chris Boot,

25 pond, komt eerstdaags in de boekhandel.

:: Face to Face loopt van mei tot september 2005 in de Jerwood Gallery van het Natural History Museum in Londen. Toegang is gratis.

:: www.janegoodall.org

Ja, hoor. Een paar van hen ken ik persoonlijk. Zoals Gregoire op pagina 35 bijvoorbeeld. In 1991 ontmoette ik hem in de zoo van Brazzaville. Hij was bijna niet meer te herkennen als chimpansee : volledig ondervoed en kaal. Ik heb hem daar weggehaald en nu is hij goed hersteld. In juni heb ik samen met hem, zijn liefje en enkele kinderen zijn zestigste verjaardag gevierd.” Tegenover mij zit Jane Goodall, de zeventigjarige Britse primatologe die wereldberoemd werd met het baanbrekende chimpanseeonderzoek dat ze vanaf de jaren zestig deed in Gombe, Tanzania. Ze is driehonderd dagen per jaar onderweg om de wereld te vertellen over haar chimpansees en hun bedreigde leefwereld. Tussendoor vond ze nog de tijd om James Mollison te steunen. Hij fotografeerde de voorbije drie jaar mensaapweesjes en maakte er een fotoboek van. Acht beelden daaruit werden geselecteerd voor de nieuwe campagne van Benetton. En volgende zomer volgt een tentoonstelling in het NatuurhistorischMuseum in Londen.

Chimpansees James, Jackson en Arron, gorilla’s Pumbu en Shanga, orang-oetan Bonny, en de bonobo’s Tatango en Fizi zijn de grote sterren van de nieuwe Benetton-campagne, maar oorspronkelijk waren vijftig mensapen bij het project betrokken. Allemaal delen ze dezelfde pijnlijke geschiedenis : hun ouders werden gedood voor bushmeat, en zij kwamen op de zwarte markt terecht, voor waarschijnlijk dezelfde doeleinden. Net op tijd werden ze daar door de autoriteiten of dierenorganisaties bevrijd en ondergebracht in een opvangcentrum. Daar haalde fotograaf James Mollison hen voor de lens.

Evident was het nochtans niet, geeft die toe : “Een paar kabels en flitslampen moesten eraan geloven omdat de modellen iets te enthousiast met de camera omgingen. Op den duur kende ik de trucjes, natuurlijk. Dan deed ik bijvoorbeeld alsof ik ze vlooide, waardoor ze rustig werden en ik het juiste portret kon maken. Ik wilde immers niet de schattige aapjesbeelden die we allemaal kennen. Het moesten bijna pasfoto’s zijn, beelden die de persoonlijkheid en de identiteit van elk van hen tot hun recht lieten komen.”

Mollison maakt eerder al foto’s voor Benetton : in 2001 voor het jaar van de vrijwilliger en in 2003 voor het Wereldvoedselprogramma van de Verenigde Naties. Het waren die foto’s die Jane Goodall eind vorig jaar overtuigden om op de vraag van James Mollison in te gaan. Maar er is nog een reden, vertelt de VN-boodschapper van de Vrede : “Ik geloof in de kracht van beelden. In mijn beginjaren in Gombe merkte ik dat films en foto’s de ideale middelen waren om mensen te doen begrijpen wie de unieke wezens waren waarmee ik werkte. En hoe ze leefden. Het gaf betekenis aan mijn verhaal. Maar ook nu merk ik dat nog. Onlangs toonde ik president Bongo van Gabon foto’s van mensapen. Hij was daar zo door ontroerd dat hij onmiddellijk actie ondernam om dertien gebieden in zijn land tot natuurreservaten om te vormen.”

Bij Benetton is het enthousiasme groot. “In onze campagnes willen we discussie uitlokken over onderwerpen die volgens ons een sociale relevantie hebben. Dat is met deze actie niet anders. Benetton heeft trouwens een traditie in het tonen van gezichten. James and other apes past volledig in onze poging om diversiteit Ć©n uniekheid binnen de wereldgemeenschap te tonen”, vindt Alessandro Benetton. Mollison vult aan : “Het is geen shockerende campagne zoals die voor het Wereldvoedselprogramma. Wat ik hier doe, is de context wegnemen. Door de close-up plaats ik James en de anderen in een nieuw perspectief. Eerder dan te shockeren wilde ik doen nadenken.”

Maar hoe evident is het voor een vrouw als Jane Goodall om haar naam aan een kledingmerk te koppelen ? “Kijk, alle bedrijven maken reclame en spenderen daar immense sommen geld aan. In dit soort campagne wordt het geld ook gebruikt om nog een andere boodschap over te brengen. Hoe kan ik daar nu tegen zijn ? Dankzij hun middelen kunnen we een heel groot publiek bereiken.”

In haar voorwoord voor James and other apes schrijft Goodall : “Elke aap is anders. Als je in hun ogen kijkt, voel je hoe uniek ze zijn. Ik hoop dat dit boek ons zal doen nadenken, en de mensen zal helpen onze plaats in de natuur beter te begrijpen. Voor velen zal het een ervaring zijn die aanzet tot nederigheid. We verschillen van andere dieren – zoals ze van elkaar verschillen – maar niet zoveel als we dachten.”

Uitgever Chris Boot heeft al enkele reacties bijeengesprokkeld : “Lezers gaan meestal door drie stadia. Eerst bekijken ze de foto’s, wat meestal voor wat hilariteit zorgt. Dan lezen ze achteraan de biografieen achter de gezichten en als ze daarna opnieuw door het boek bladeren, bekijken ze de foto’s op een heel andere manier : rustiger en stiller.”

De tentoonstelling die volgende zomer in het Natural History Museum in Londen zal lopen, heet Face to Face. Dertig beelden uit het boek zullen in groot formaat opgehangen worden. “Het mogen dan wel fotografische kunstwerken zijn, toch passen ze ook in deze natuurhistorische context”, vindt Sharon Ament van het museum. “De boodschap is immers juist dezelfde als wat wij in ons museum vertellen : het verhaal van de evolutie, dat de mens maar een soort onder de soorten is. Maar wel een soort die niet alleen macht heeft over andere soorten, maar ook verantwoordelijkheid.”

Tekst Leen Creve

Jane Goodall : “We verschillen van andere dieren – zoals ze van elkaar verschillen – maar niet zoveel als we dachten.”

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content