Staat ons een nieuwe seksuele ijstijd te wachten ? Daar lijkt het anders wel op, te oordelen naar enkele recente nieuwsberichten. In de mode waait een genderneutrale wind en worden borsten tegenwoordig zedig bedekt op de catwalk. In Amsterdam werd het ambtenaren van een stadsloket verboden om korte rokjes en knielaarzen te dragen. De filmaffiche voor Belgica werd dan weer te pikant bevonden voor de NMBS-stations en de Parijse metro, wegens een tekening waarop een hert een neushoorn berijdt. Ondertussen steekt de Amerikaanse Playboy in een nieuw jasje : het niet-meer-zo-blootblad stelde vorige maand zijn eerste ‘geklede’ nummer voor.

Dat de samenleving verpreutst, is niet enkel de vrees van Walter Van Beirendonck, fotografe Bettina Rheims of de Nederlandse auteur Joost de Vries, die zich afvroeg waarom de literatuur fijne, ongecompliceerde seks schuwt. Opvoeders en trainers worden geconfron- teerd met jongeren die na het sporten niet naakt willen douchen, vrouwen die graag topless zonnen merken dat ze met uitsterven bedreigd zijn, publiekelijk borstvoedende moeders krijgen afkeurende blikken. “Op de een of andere manier linken we bloot vrijwel direct aan seks”, schreef de Neder-landse dichter Johanna Geels vorig jaar.

Een populaire verklaring voor die verkramping is die van de logische slingerbeweging. Na de lichaamscultus van de jaren tachtig kwamen het skinny silhouet en het minimalisme, nu maken we komaf met de naughties, hun porn chic-achtig modebeeld en expliciete chicklit. Trendwatchers zien een gelijkaardige spanning tussen babyboomers en millennials. Rebelleerden de eersten tegen een verstikkende conservatieve moraal, dan willen ook hun kinderen zich nu afzetten tegen de generaties voor hen. Blote borsten, ooit synoniem met vrijheid en gelijkheid, zijn voor millennials alvast geen statement, laat staan taboedoorbrekend. Voor hen is je boezem níet tonen net zo vrank en vrij (of niet) als dat wel doen. Wat telt, is dat het je eigen keuze is.

Een andere kijk op de nieuwe preutsheid benadrukt hoe complex de samenleving geworden is. Gelijknormigheid is ver zoek, schrijft Nederlands hoogleraar Mineke Schipper in Bloot of bedekt. Wat de ene gemeenschap of subcultuur fatsoenlijk vindt, is in een andere not done, en dus is er behoorlijk wat ruimte voor discussie, zeker als het over bloot en seksualiteit gaat. Bovendien is preutsheid besmettelijk : omgeven door bikini’s kost het op het strand net iets meer moeite om dat topje uit te doen, en in de turnles schijnt één schuchtere leerling te volstaan om het onderbroekdouchen te normaliseren.

De van oorsprong Amerikaanse Free The Nipple-beweging rebelleert ondertussen tegen het puriteinse censuur- beleid van sociale media. Onder meer Facebook en Instagram hebben nog steeds moeite om naakt in kunst of sensibiliseringsacties te onderscheiden van pornografie. Ook dat is besmettelijk : modehuizen, nieuwsmedia, Playboy en culturele instellingen bedienen zich immers van dezelfde netwerken. Om maar te zwijgen van de negatieve publiciteit wanneer als ongepast of seksistisch beoordeelde beelden viraal gaan.

Minstens zo belangrijk is de bezorgdheid over onze privacy. Topless zonnen en nietsverhullende zomeroutfits zijn immers niet zonder gevaar : voor je het weet, maakt een onverlaat een foto en circuleert die nadien op het internet. Keerzijde van onze voorzichtigheid en een preutser straatbeeld is dat de onrealistische, maar hardnekkige schoonheidsidealen dan nog meer terrein winnen. Wetenschappers wijzen er al langer op hoe onzeker en verlegen al die perfecte lichamen in reclame, videoclips en porno ons maken. Wie al eens een naaktstrand of een sauna bezoekt, weet wel beter.

wim.denolf@knack.be

WIM DENOLF

Trainers worden geconfronteerd met jongeren die na het sporten niet naakt willen douchen, vrouwen die graag topless zonnen merken dat ze met uitsterven bedreigd zijn