Steeds meer mensen unpluggen af en toe. Heel bewust. Om weer oog te hebben voor de dingen rondom, voor de inner self. Om te genieten zonder te denken aan wat ze zouden kunnen missen. 2015 wordt het jaar van JOMO, the Joy of Missing Out.

Wat doe je dit weekend ?’ vraag ik mijn vriendin-sinds-jaren, ter afsluiting van ons telefoongesprek. Stilte, daarna een zucht. “Twee feestjes op zaterdag. Een brunch bij vrienden en een verjaardagsdrink. Op zondagnamiddag een babyborrel. En ik zou vanavond naar de première van een theatervoorstelling moeten.” Terwijl ze mij haar agenda uit de doeken doet, voel ik een plaatsvervangende moeheid. En dat terwijl ik haar nog niet zo erg lang geleden hartgrondig had benijd. Ook ik had jarenlang de neiging om van hot naar haar te spurten. Mijn koelkast hing vol uitnodigingen voor vernissages, feestjes en premières. Mijn Facebook puilde uit van mogelijke events en party’s. En op elke uitnodiging zei ik bijna blindelings ja. Was er iets te doen in de stad, dan was ik er bij. Mobieltje in de hand, want stel dat er nog iets spannenders uit de bus kwam ! Soms was het zo dat ik drie feestjes per avond meepikte. Om dan uitgeteld aan de nieuwe werkweek te beginnen en bij de collega’s te polsen wat zij dat weekend hadden gedaan. Gegarandeerd had ik ook dan het gevoel dat ik toch nog het feestje der feesten had gemist. Ik was onrustig. Opgejaagd. Wilde overal bij zijn. Bang om iets te missen. Net als mijn vriendin. Tot het moederschap me overviel en ik noodgedwongen een stap terug zette. Mijn zoontje had zijn moeder nodig. De feestjes en evenementen verdwenen op de achtergrond. En ja, ik baalde soms. En ja, ik voelde me er op de duur niet meer bijhoren. Mijn leefwereld veranderde. Net als mijn agenda die plots wél gaten en witte pagina’s vertoonde. Terwijl mijn zoontje zich tegoed deed aan zijn zoveelste flesje, checkte ik snel Facebook en Twitter, in de hoop op de hoogte te blijven van wie wat deed, wat er allemaal te beleven viel, maar vooral wat ik zelf zou missen. Gelukkig werd die drang snel kleiner. Maar toch… Mijn kinderen zijn nu vijf en twee. En nog steeds wil ik er graag bijhoren. En het liefst zou ik van alles op de hoogte zijn en blijven.

AFHANKELIJK EN ONZEKER

Ik ben niet de enige. Heel wat mensen leven met de angst iets te missen. Ze checken hun smartphone van zodra ze wakker zijn. Ja, vaak nog liggend, met de gordijnen dicht en een slapende partner naast zich. Ze geraken in paniek als ze enkele minuten hun mails niet kunnen lezen. Ze kijken voortdurend op Facebook en Twitter, om op de hoogte blijven van wat anderen denken en doen. De Amerikaanse onderneemster Caterina Fake, de vrouw achter Flickr – een website voor het delen van foto’s en video-opnames – bedacht er zelfs een term voor : The Fear of Missing Out, kortweg FOMO. Maar ook in onze contreien bleef het fenomeen niet uit. Trendwatcher Herman Konings bevestigt dat die angst daadwerkelijk bij heel wat mensen leeft en de laatste jaren nog werd aangewakkerd door de technologie. Konings : “We hebben zo goed als allemaal én een smartphone én een laptop én een tablet. En straks komt de smartwatch er nog bij en kunnen we op het net surfen via onze lenzen. Technologie is zo betaalbaar en draagbaar geworden dat we altijd bereikbaar zijn en ook zelf altijd alles en iedereen kunnen bereiken. De mogelijkheden zijn eindeloos. Dat is fijn, zo goed geïnformeerd zijn. Maar op de duur kan deze constante verbondenheid ons afhankelijk maken van informatie en communicatie. Want als je niet meer kunt meepraten over tv-programma’s of over wat er in de krant staat of over de info die je via je smartphone binnenkrijgt, ben je een loser, niet meer van deze tijd. Als je niet meer mee bent met wat je leeftijdsgenoten wel weten via hun technologische gadgets en sociale media, kan dat onzekerheid, twijfel en angst met zich meebrengen. The fear of missing out, dus. Die angst is de laatste jaren steeds groter geworden. Het gaat niet alleen om het missen van algemene info die er voor de hele samenleving is, maar ook om het missen van wat zich in de inner circle of eigen sociale groep afspeelt. Bang om niet meer mee te zijn met wat je vrienden weten en horen. Zelfs met de roddels.”

‘IETS MISSEN’ IS ONVERMIJDELIJK

Vergelijk het met een kind in een snoepwinkel dat voor vijf euro snoepjes mag kiezen. Wat het kind ook kiest, er zullen altijd snoepjes zijn die het met dat budget niet kan kopen. Zo is het ook in ons dagelijkse doen en laten. Iets missen is onvermijdelijk. Maar net dàt vergeten mensen die aan FOMO lijden. Vooral sociale media als Facebook en Twitter wijzen ons voortdurend op wat we missen. We lezen zwart op wit dat anderen meer van het leven genieten dan wij. En erger nog, we geloven het. Het constant geconfronteerd worden met het bruisende bestaan van anderen geeft ons een opgejaagd gevoel. En stress. Herman Konings : “FOMO is een reële angst die nu nog in de wachtkamer van het DSM (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, hét referentieboek voor psychologen en psychiaters) zit, klaar om straks als een mentaal probleem erkend te worden. Een probleem dat erg ver kan gaan. FOMO wordt vaak met burn-out gelinkt. Heeft het een met het ander te maken ? Dat is wat kort door de bocht. We mogen niet te snel die analyse maken. Maar er is wel een sterke hypothese. Omdat FOMO zeker tot meer stress kan leiden. En dat geeft dan weer meer kans op burn-out.”

JOMO, ALS TEGENREACTIE

Toch is er weer hoop en lijken we stilaan in te zien dat we met z’n allen té gek bezig zijn. De Amerikaanse modeontwerper Tom Ford zei ooit : “Time and silence are the most luxurious things today.” Alsof hij de bui voelde hangen. En hij waarschuwde : “Ga voorzichtig om met de tijd die je besteedt aan dingen die niet meteen je interesse wekken, die je min of meer koud laten. Bepaal zelf je uitgaanspatroon en laat dat niet door anderen bepalen.” Ford was duidelijk geen voorstander van FOMO. Ook zijn landgenoot Anil Dash luidde de alarmbel in zijn blog. Na de geboorte van zijn zoontje Malcolm realiseerde hij na een maand offline dat hij helemaal niets had gemist. Anil Dash : “Ik kreeg een uitnodiging om naar het grootste event van het jaar in mijn thuisstad New York te gaan. Zo eentje waarop je moét aanwezig zijn als je erbij wil horen. Maar ik kon niet. Mijn zoon was net geboren. Voor het eerst vond ik het niet erg om een feest van dergelijk kaliber te missen. Integendeel. Het feit dat ik die avond gewoon thuis kon blijven, bleek plots een bron van genot en plezier. Het event deed er niet meer toe, mijn zoon des te meer. De weken en maanden nadien genoot ik steeds vaker van de gedachte dat anderen wél de tijd van hun leven beleefden terwijl ik gewoon lekker thuiszat. Ik had dankzij mijn zoon mijn doen en laten plots zelf onder controle. En dat voelde aan als een bevrijding.” Dash doopte zijn nieuwe ik-doe-niet-meer-overal-aan-mee-levenshouding om tot JOMO of The Joy of Missing Out, als tegenreactie op de angst om iets te missen. Anil Dash : “Mensen die naar New York willen verhuizen, geef ik graag advies : hoe werkt het openbaar vervoer ? Waar vind je de rustigste plekjes van de stad ? Maar ik vertel hen ook dat ze sowieso dingen gaan missen. Elke dag is er in Big Apple wel een event dat ongetwijfeld het beste van het jaar is. En heel vaak zal het hen niet lukken om erbij te zijn. Omdat ze te moe zijn, geen ticket meer konden bemachtigen of de gepaste outfit niet hebben. Maar ook omdat ze net van plan waren om gewoon thuis te blijven en een boek te lezen of wat tv te kijken. Of omdat ze bij de kinderen willen zijn om ze zelf in bad en in bed te stoppen. Dat is honderd procent JOMO ! Ik kan het iedereen aanraden.” 2015 wordt volgens Dash het jaar van The Joy of Missing Out. Het jaar waarin we onszelf van tijd tot tijd unpluggen door de telefoon even uit te zetten of de iPad buiten handbereik te leggen. Het jaar waarin we af en toe afstand nemen van de rest van de wereld. JOMO tilt ‘neen’ zeggen op een hoger niveau : ik zeg niet alleen ‘neen’ tegen dat feestje ; ik voel me ook goed bij wat ik in de plaats doe. Ik laat niet alleen mijn iPhone thuis. Ik voel me vrijer.

WAT SCHAARS WORDT, KRIJGT WAARDE

Zo heeft ook Britt (33) radicaal gebroken met haar drang om overal te willen zijn en alles te willen weten. Ze mijd nu al ruim een jaar de externe tijdvreters, vertelt ze zelf. Sindsdien geeft ze haar grenzen aan en durft ze ‘neen’ te zeggen. En dit zowel tegen anderen als tegen de technologie. Britt : “Ik ga nog zelden of nooit naar een verjaardag. De volgende keer dat ik de jarige in kwestie zie, geef ik een cadeautje. Of ik trakteer op een etentje. Mijn vrienden weten dat en hebben er geen moeite mee. Meer nog, ze vinden het fijn. Omdat we dan echt tijd voor elkaar hebben, in plaats van die vluchtige babbel op dat veel te drukke verjaardagsfeestje. Ook ik was vroeger bang dat ik niet meer mee zou tellen als ik niet op elk feestje verscheen. Maar dat blijkt helemaal niet zo te zijn. Ik heb gemerkt dat mijn leven door te veel prikkels leeg en oppervlakkig werd. Het voelt als een bevrijding dat ik niet meer alles hoef te doen. De wereld verandert echt niet als je een stapje terug doet.”

Een logische tegenreactie, zegt Herman Konings : “Ook in de psychologie geldt, net als in de economie en de biologie, als eerste wet : wat schaars dreigt te worden, krijgt waarde. De algemene betrokkenheid op technologie wordt ons opgedrongen. Je kunt geen ruimte meer binnenstappen of er hangt minstens één scherm. In onze broekzak, rond onze pols, in onze schoudertas… Overal zit technologie. Dan is het niet meer dan logisch dat je na een tijd net de schaarste meer en meer gaat waarderen. De luwte van de technologie. Net als Britt dus. JOMO is de tegenreactie waar steeds meer mensen zich de komende tijd aan zullen overgeven.” Zo zetten steeds meer hippe New Yorkers bij feestjes een bak bij de voordeur waarin iedereen bij aankomst zijn smartphone deponeert, om die er pas weer uit te halen als ze de deur uitgaan.

DE OPMARS VAN DIGITAL DETOX

Ook bedrijven gaan stilaan met de trend mee. Autoreus Daimler vindt het belangrijk dat zijn medewerkers zich op vakantie kunnen ontspannen en zich niet druk hoeven te maken over werkgerelateerde mails. Het personeel – tienduizend man ! – kan ervoor kiezen om gedurende de vakantiedagen alle inkomende mails ongelezen en automatisch te laten verwijderen. Zo kunnen ze na hun vakantie met een schone lei beginnen. Geen enkele werknemer heeft het gevoel dat hij of zij cruciale mails heeft gemist. The yearly digital detox is er een gigantisch succes. Ook in steeds meer hotels worden digitale detoxpakketten aangeboden : de smartphone wordt bij aankomst ingeleverd, net als de iPad en laptop. Alleen op een afgesproken vast tijdstip mag er even gebruik van gemaakt worden. Heel beperkt, slechts af en toe.

Hét beroep met toekomst zou digital detox coach zijn. Een coach die mensen van de sociale media helpt af te kicken. Iemand die stap voor stap analyseert welke delen van het digitale gedrag echt nuttig zijn en welke meer met gewoonte en verslaving te maken hebben. Om dan samen met de klant een weekschema op te maken met gegarandeerd digi-vrije momenten. Misschien toch eens een afspraak maken.

DOOR BARBARA CLAEYS

DE DWANG OM VOORTDUREND ‘MEE TE ZIJN’ KAN ONZEKERHEID EN ANGST MET ZICH MEEBRENGEN

WAT SCHAARS DREIGT TE WORDEN GAAN WE MEER WAARDEREN, DAT GELDT OOK VOOR EEN ‘LUWTE VAN TECHNOLOGIE’