Gewicht verliezen, gezond blijven en langer leven : het is niet min wat ‘Het vastendieet’ van arts en BBC-journalist Michael Mosley en journaliste Mimi Spencer belooft. Hun wereldwijde bestseller kreeg een vervolg in de vorm van een kookboek met laagdrempelige en lekkere recepten.

Sinds ik het vastendieet volg, heb ik geen behoefte meer aan middagdutjes. Mijn maag is duidelijk gekrompen. Laatst protesteerde ze hevig toen ik mijn bord helemaal leeg probeerde te eten : een primeur ! Wetenschappers zweren dat je door te vasten jaren langer kunt leven, maar ik ben vooral blij dat ik eindelijk van dat hardnekkige zwangerschapsvet af ben. Het werd tijd. Mijn baby is vorige week zeventien geworden.” Aan het woord is Allison Pearson, columniste van The Daily Telegraph en auteur van het populaire mom lit-succes Idon’t know how she does it. Pearson is maar Ć©Ć©n van de ontelbare adepten van het 5 : 2-vastendieet die publiekelijk hun enthousiasme over het eetplan ventileren ; thefastdiet.co.uk staat vol met hun enthousiaste getuigenissen. Michael Mosley, arts en wetenschappelijk journalist, had nooit kunnen vermoeden dat wat begon als een experiment, met zichzelf als proefkonijn, zo’n impact zou hebben. Toen hij er na een paar medische testen was achter gekomen dat hij niet alleen overgewicht, maar ook een verhoogd risico op hart- en vaatziekten en diabetes had, besloot hij het roer om te gooien. Aan zijn werkgever, de BBC, stelde hij voor zichzelf te gebruiken als testpersoon om de wetenschap te verkennen die zich richt op caloriebeperking als middel tot verlenging van de levensduur.

Al sinds de jaren dertig van vorige eeuw weten we dat bij muizen caloriebeperking, in de vorm van gezond maar weinig eten, de levensverwachting verlengt. Er is toenemend bewijs dat hetzelfde geldt voor apen. Het wereldrecord verlenging van de levensverwachting staat op naam van een bepaald type muis dat door een aangepast dieet veertig procent langer dan normaal kan leven, tot het equivalent van honderdtwintig jaar in mensenleeftijd. Deze muizensoort werd genetisch gemanipuleerd zodat ze een zeer laag gehalte aan het groeihormoon IGF-1 produceert. Men neemt aan dat een hoog gehalte de veroudering en de ontwikkeling van eraan gerelateerde kwalen bevordert, terwijl een laag gehalte beschermend werkt. Een gelijkaardige, maar natuurlijke genetische mutatie doet zich voor bij mensen met het zeldzame syndroom van Laron. Door een zeer laag gehalte aan IGF-1 vertonen ze dwerggroei, maar zijn ze ook beschermd tegen diabetes en kanker, twee veel voorkomende aan ouderdom gerelateerde kwalen. Alles wijst erop dat het IGF-1 een van de factoren is die cellen ertoe aanzetten zich te delen. Dat is prima zolang je in de groei bent, maar niet zo’n goede zaak op latere leeftijd. Recente onderzoeken suggereren dat je je IGF-1-gehalte kunt verlagen door wat je eet. Minder eten is een goed begin. Als je lichaam geen toegang tot voedsel heeft, schakelt het van groeimodus over op herstelmodus. Daarnaast moet je ook je proteĆÆne-inname beperken. Niet helemaal, dat zou onverstandig zijn. Er zijn bepaalde richtlijnen, alleen brengen maar weinig mensen de discipline op om zich daar doorlopend aan te houden.

HET NIEUWE HALFVASTEN

Het vastendieet waarnaar het meest onderzoek gebeurd is, is het Alternate Day Fasting (ADF), waarbij je de ene dag eet wat je wil en de volgende dag je energie-inname beperkt tot minder dan 600 kcal. Maar Michael Mosley vond het alternerend vasten gewoon te onpraktisch en niet verenigbaar met zijn levensstijl. Daarom koos hij voor een gemakkelijker versie, het zogenaamde ‘5 : 2-dieet’. Zoals de naam aangeeft, eet je daarbij vijf dagen per week normaal en twee dagen per week ‘vast’ je, wat in de praktijk neerkomt op een beperking tot 600 kcalorieĆ«n voor mannen en tot 500 kcalorieĆ«n voor vrouwen. Omdat er nog weinig grootschalig onderzoek naar het 5 : 2-vastendieet gebeurd was, waren er nog geen strikte regels en zocht Mosley zelf uit hoe hij zijn vastendagen het best doorkwam : “Een licht ontbijt, roerei bijvoorbeeld met een dun plakje ham en volop zwarte thee. Overdag dronk ik veel water en kruidenthee en ’s avonds at ik gegrilde vis met veel groenten. Op mijn ‘eetdagen’ verorberde ik wat ik altijd al at en vreemd genoeg had ik niet de neiging om te overeten.” Na twee maanden was Mosley niet alleen negen kilo kwijt, maar waren zijn bloedwaarden voor IGF-1, glucose en cholesterol aanzienlijk gedaald. Mosley : “In die mate zelfs dat ik mijn medicatie tegen verhoogde cholesterol achterwege kan laten. Als ik erin slaag deze bloedwaarden te behouden, maak ik minder kans op het ontwikkelen van hart- en vaatziekten, kanker en diabetes. Ik heb besloten om het 5 : 2-dieet te blijven volgen, zij het occasioneel. Net als eten, is vasten iets dat je het best met mate doet. ‘

De aflevering Eat, Fast and Live Longer van het wetenschappelijk BBC-programma Horizon had wereldwijd veel weerklank ; ook op Canvas werd het uitgezonden. Het logische gevolg was een boek over het 5 : 2-vastendieet, waarbij Michael Mosley het wetenschappelijk deel voor zijn rekening nam en journaliste Mimi Spencer het praktische. Zowel in Groot-BrittanniĆ« als in de VS belandde het op de bestsellerslijst. Vervolgens schreef Mimi Spencer in samenwerking met voedingsdeskundige Dr. Sarah Schenker het Vastendieet Receptenboek, met honderdvijftig voorbeelden van simpele, maar lekkere, calorieĆ«nbeperkte maaltijden die je door de vastendagen helpen. Spencer verloor tien kilo met het vastendieet en past sindsdien opnieuw in de jeans van haar pre-moederschap en pre-hypotheekjaren. Wat haar vorige dieetpogingen deed mislukken, was dat ze het niet kon opbrengen om zich doorlopend dingen te ontzeggen. “Twee dagen per week lukt het me wĆ©l, precies omdat ik weet dat ik de volgende dag weer zondagse rosbief of een appelflap mag eten of een glas champagne mag drinken. Het doet er gewoon niet toe : op een eetdag zijn er geen regels waaraan je je moet houden.”

PRO’S EN CONTRA’S

Allemaal goed en wel, maar heb je dan niet de neiging om op eetdagen extra stevig te bunkeren ? Spencer : “Uit de research van Michael Mosley en uit de talrijke getuigenissen op onze website blijkt dat dat niet het geval is. Als mensen op de eetdagen meer calorieĆ«n opdoen, dan is dat maximum vijftien procent van hun algemene intake. Als je de som maakt over een hele 5 : 2-vastenweek, eindig je nog altijd met een calorieĆ«ndeficiet. Daar zijn verschillende verklaringen voor. Als iets je wordt ontzegd, dan is het des te aantrekkelijker. Een van de sleutelfactoren van het 5 : 2-dieet is dat het recht geeft op traktaties. Mensen hebben niet het gevoel dat ze constant op dieet zijn. Wat wij zeggen is : geniet van de dingen die je lekker vindt, maar beperk het tot occasionele gelegenheden. Eens je dat perspectief ontwikkelt, wordt het een levensstijl. Bovendien verandert het dieet je houding tegenover voeding. De twee dieetdagen maken je bewust van wat je op een dag binnenspeelt. Gewichtsverlies is ook iets wonderlijks. In feite gaat het om een positieve kettingreactie : zodra je resultaat boekt, voel je je beter in je vel en heb je minder de neiging om te overeten. Waarschijnlijk zijn er ook fysiologische en meer bepaald endocrinologische factoren in het spel, maar ons metabolisme is zo ingewikkeld, de interactie van enzymen en neurotransmitters zo complex, dat we nog lang niet alles weten over wat lichaam en geest verbindt op het gebied van eten. Maar wat ik uit eigen ervaring en die van veel anderen weet is : als je twee keer per week op je calorieĆ«n let, goed en normaal eet op andere dagen en jezelf af en toe een traktatie gunt, komt dat je gewicht en algemene conditie ten goede.”

In het Britse blad Glamour verscheen een bepaald alarmerende reportage over het 5 : 2-vastendieet : het zou minder geschikt zijn voor vrouwen, bij wie het hoofdpijn, diarree, een verstoorde menstruatiecyclus en zelfs een verminderde vruchtbaarheid zou kunnen veroorzaken. Mimi Spencer : “Ik geef toe dat we nog geen grootschalige klinische onderzoeksresultaten hebben, maar wat we weten is dat mannen over het algemeen heel goede resultaten boeken met het 5 : 2-dieet. Sommige vrouwen ook, terwijl andere er minder goed bij varen : ofwel omdat ze niet veel afvallen of omdat ze zich er niet goed bij voelen. Vermoedelijk spelen hormonen een rol. Hoofdpijn kan een ontwenningsverschijnsel zijn, veroorzaakt door minder suiker te eten. Mijn advies is : voorkom uitdroging door voldoende water te drinken en behandel de hoofdpijn zoals je dat gewend bent te doen. Over de invloed van het 5 : 2-vasten en vruchtbaarheid is er geen sluitend bewijs, maar het lijkt onwaarschijnlijk dat een beperkte voedselinname van 2 x 12 uur per week een negatieve impact zou hebben op de fertiliteit. Vooral omdat de calorieĆ«n die je binnenkrijgt een hoge voedingswaarde hebben. We zeggen expliciet : haal je 500 kcal niet uit snoep. Hoe ook, Michael Mosley en ik beweren niet dat het 5 : 2-vasten de enige manier is om gewicht te verliezen. Wat we wel zeggen is : dit werkt voor ons en voor een hoop anderen en dus kan het ook voor jou werken. Maar als je ervaart dat deze manier van vasten je niet past, dat het je slaapritme of je menstruele cyclus verstoort, hou er dan mee op. Dat geldt voor elk dieet : als je ook maar enige twijfel hebt over de invloed op je gezondheid : stop ermee.”

WEG MET DE SUIKERPIEKEN

Wat opvalt bij de recepten van Mimi Spencer en Dr. Sarah Schenker is dat ze, naast weinig vet, ook weinig koolhydraten bevatten. Spencer : “De meeste recepten in het boek bevatten veel groenten en een beetje proteĆÆnen. Niet veel, het is zeker geen Atkinsdieet. Maar je hebt ze wel nodig, ook al omdat je ze op een vastendag anders verwerkt. Wat koolhydraten betreft, er is niets mis met traag verbrandende granen, bonen of bruine en wilde rijst. Wat je op de vastendagen beoogt, is een egale bloedsuikerspiegel, dan krijg je de gezondheidsvoordelen en het anti-aging-effect eigen aan dit dieet. Wat de niet-vastendagen betreft : als journaliste met twintig jaar ervaring in voedingskunde geef ik iedereen het advies om ook dan de inname te beperken van snelverbrandende koolhydraten, die suikerpieken geven. Helaas zijn we in onze westerse cultuur verslingerd aan wit voedsel : witbrood, witte rijst, pasta, aardappelen. En suiker natuurlijk. Maar als we op de niet-vastendagen te veel restricties opleggen, dan wordt het een echt dieet. Daarom zeg ik, tenzij je een turbo-effect wil om binnen een korte tijd in een bikini te passen : eet op een niet-vastendag goed, eet normaal en breek je hoofd niet te veel over wat mag en niet mag.”

Diƫtiste over het 5 : 2-vastendieet

DiĆ«tiste Kris Gillis : “Door per week twee dagen te vasten (500-600 kcal) en de rest van de week niet meer dan gewoonlijk te eten bespaar je wekelijks ongeveer 3000 kcal, wat leidt tot een gewichtsverlies van ca. 2 kg per maand. Dat komt overeen met het resultaat van een klassiek calo-riearm dieet, waarbij je dagelijks ca. 500 kcal minder eet en een regel-matig ritme in je eetgedrag krijgt.”

“Over de bewering dat vastendiĆ«ten een positieve invloed hebben op bloeddruk, suiker en cholesterol is nauwelijks onderzoek gedaan. Vol-gens mij is die positieve invloed voor-al te wijten aan het gewichtsverlies en de keuze voor een gezondere voe-ding en niet specifiek aan het vasten-dieet. Ook bij andere diĆ«ten geeft een gewichtsdaling van tien procent een daling van dertig procent qua suiker, bloeddruk en cholesterol, de para-meters voor gezondheidsrisico.”

“Ook over eventuele nevenwerkin-gen van dit specifieke ‘periodiek vasten’ is weinig bekend. Wat frequent voorkomt bij een zeer lage kcal-inname is hoofdpijn, een slap gevoel en snel geĆÆrriteerd zijn. Diar-ree of constipatie is meestal het ge-volg van een verandering van eet-patroon en een verkeerde keuze van voedingsmiddelen en kan snel op-gelost worden door een aanpassing van de voeding. Ik zou dit soort diĆ«ten zeker afraden voor zwangere vrouwen, diabetici, mensen met bepaalde lever- en nieraandoeningen en eetstoornissen. Wie met dit dieet wil starten vraagt het best het fiat van zijn huisarts en doet het onder begeleiding van een erkende diĆ«tiste.

kris.gillis@me.com

DOOR LINDA ASSELBERGS

“Een sleutelfactor van het 5:2-dieet is dat het recht geeft op traktaties. Je hebt niet het gevoel dat je constant op dieet bent”

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content