?Wat zou hij denken?”, vroeg Brian Hare zich af toen hij naar zijn hond Oreo keek. Als ik in de ogen van mijn hond (foxterriër) staarde, zag ik een grote leegte, een reusachtig vraagteken. Ik zag hoogstens een bedenking voorbijzweven, in de trant van: ?Wanneer eten we?” en ?Heb ik eigenlijk al een dutje gedaan?” Mijn hond was het pluizige equivalent van Averell Dalton, de domste gangsterbroer uit Lucky Luke. Niet zo slim, maar best wel lief en je raakte eraan gehecht. Meestal stond in zijn ogen een soort ‘hondenscreensaver’ op. Ik had niet de indruk dat er vaak iemand thuis was. En toch, hij kon feilloos voelen wanneer ik triest of slecht gehumeurd was, en gedroeg zich dan heel anders. En als we op een regenachtige dag zeiden: ?Wandel je mee of ga je liever terug naar huis?”, zagen we hem nadenken en heel snel rechtsomkeert maken. Er moet dus wel iets tussen die twee oren zitten.

Brian Hare was destijds student in dierenpsychologie en wist weg met zijn fascinatie voor het brein van zijn hond Oreo. Nu, achttien jaar onderzoek later, publiceert hij The Genius of Dogs, waarin hij de merkwaardige sociale intelligentie beschrijft die honden bezitten en waarom ze die ontwikkelden. Toen wolven zich 40.000 jaar geleden lieten domesticeren door mensen – de wolf benaderde de mensen, niet omgekeerd – leerden ze al snel dat het rendeerde om de gebaren en gezichtsuitdrukkingen van de mensen te begrijpen, om voedsel, bescherming en onderdak te krijgen. De wolf die rustig bleef, zich onderdanig opstelde en mee uit jagen ging, kreeg restjes. De wolf die gromde en eten stal, kreeg slaag. Zo overleefden de meest sociale wolven, en dat werden uiteindelijk onze honden. Sommige honden kennen intelligente trucjes: de bordercollie Rico kon tot tweehonderd woorden onthouden, tot vier weken lang, maar eigenlijk weten we het allemaal: honden zijn niet echt slim. Toch niet in vergelijking met apen, olifanten en dolfijnen, maar ze zijn onze beste vrienden omdat ze beter dan welk dier ook onze gezichtsuitdrukkingen en gebaren begrijpen.

Zo kan een hond heel schuldbewust reageren als hij iets fout heeft gedaan (schrijver Rudy Kousbroek vond het een mooi idee om de erfzonde op honden over te dragen), maar hij is dat ook als hij helemaal niet schuldig is en er gewoon dreigend ‘foei’ of ‘stout’ wordt gezegd. Het heeft dus niets te maken met een gevoel van goed en fout, maar met de aangeleerde houding dat het beter is om slijmerig te zijn als de mensen boos worden. Ongeacht of je nu echt op de zetel geslapen hebt of niet.

Brian Hare ontdekte dat een hond het enige dier is dat een wijzende vinger begrijpt. Chimpansees kunnen het met veel training leren, maar wijs een hond onder welke beker zijn favoriete koekje ligt en hij gaat er meteen naartoe. Zelfs een voet die in de juiste richting wijst, werkt al; ook bij puppy’s. Honden kennen ons zo goed, en zijn zulke meesters in observatie geworden, dat ze best eens de grootste charlatans ter wereld zouden kunnen zijn, zegt Hare (het is duidelijk aan zijn boek dat hij een hondenliefhebber is). Ze bespelen ons moeiteloos. En soms blijven het wolven. Die enthousiaste lik als we thuis komen? Dat is om te zien of we niets gegeten hebben.

DOOR LENE KEMPS

HONDEN ZIJN ONZE BESTE VRIENDEN OMDAT ZE BETER DAN WELK DIER OOK ONZE GEZICHTS-UITDRUKKINGEN EN GEBAREN BEGRIJPEN