Documentairemaker Lode Desmet (43) werd kort geleden vader van een dochter, Elena-Mie. Met zijn Bulgaarse vrouw Albena en haar dochter Yana woont hij in Sofia. De vele prijzen die hij won met zijn televisie-werk vindt hij vooral belangrijk omdat ze deuren openden voor nieuwe opdrachten. Liefde en vriendschap wegen voor hem zwaarder dan die professionele bekroningen.

Een jongetje dat altijd met zijn neus in de boeken zat, dat was ik. Ik had veel fantasie, en schreef al jong, toen al was ik een verteller. Mijn vader was leraar, mijn moeder huismoeder. Er waren in mijn jeugd twee momenten die mij heel onzeker gemaakt hebben. Toen ik zes was, verhuisden mijn ouders van Kortrijk naar Kuurne, een heel gesloten gemeente. Midden het jaar moest ik van school veranderen. Toen ik met de besten van de klas mocht voorlezen bij de Eerste Communie, kwam een ouder reclameren omdat ik niet ‘van Kuurne’ was. Het nieuwe slimme jongetje was niet geliefd, ik ben me daar een buitenstaander blijven voelen. Als jongen had ik ook heel veel acne. Er zijn maar weinig dingen die je nog onzekerder maken.”

“Ik was zogezegd intelligent maar ik had altijd slechte uitslagen op school. Het schoolse systeem en examens, het lag me niet. Mijn onzekerheid is gekanteld toen ik in Leuven kwam en bij Veto, het studentenblad, ben beginnen te werken. Twee jaar lang heb ik vrijwel niets anders gedaan en tussendoor ook nog gestudeerd. In die periode had ik ook mijn eerste relaties, ik begon open te bloeien. Mijn mogelijkheden kwamen tot hun recht.”

“Ik studeerde Germaanse filologie aan de Kulak en in Leuven. Toen ik nog een jaar economie wou bijdoen, ging ik tegelijk ook freelancen. Van studeren kwam niets meer in huis.”

“Een vriend die auditie mocht doen bij Studio Brussel voor sportverslaggeving, durfde dat uiteindelijk niet, ik ben in zijn plaats gegaan. Ik deed heel erg mijn best, hoe meer ik werkte, hoe meer opdrachten ik kreeg. Op de sportredactie van Radio 1 kreeg ik daarna een fulltimecontract. Het leukst waren de liveverslagen van koersen achterop de motor. Toen ik uiteindelijk naar de Ronde van Frankrijk mocht, besliste ik dat niet te doen, ik zag me dit geen heel leven volhouden. Het regime onder Jan Wauters was ook niet altijd leuk en het wielermilieu bood niet veel mogelijkheden tot echte journalistiek. Het was werkelijk de camorra in die tijd. Mijn geloofwaardigheid werd bij mij chef twijfel getrokken door dat wielermilieu. Toen Wauters onder hun invloed het waarheidsgehalte van mijn reportages ter discussie stelde, is er bij mij iets gebroken.”

“Begin jaren ’90 begon Flip Voets met Couleur Locale, dat was mijn televisiedebuut. Het was als een stage van drie jaar waarin ik televisie heb leren maken. Daarna kwam NV De Wereld en later Document, dat onder hoofdredacteur Leo De Bock Kwesties werd.”

“Toen maakten we Exodus, of de wereld van Vina over Koerden die teruggaan naar Noord-Irak. Een documentaire die naar een aantal festivals mocht en prijzen won. Op de Prix Europa in Berlijn werd Exodus getoond samen met de BBC-inzending. Die Britten waren dolenthousiast en wilden dat ik naar Londen kwam. Ik had net drie maand loopbaanonderbreking gevraagd omdat ik zo moe was. Een hele maand had ik geslapen om bij te komen, en toen kreeg ik dat telefoontje uit Londen. Tweeënhalf jaar heb ik voor BBC-radio gewerkt en ook voor televisie. Strategisch gezien had ik daar moeten blijven maar ik had mijn woord gegeven aan een Belgische producent om een documentaire te maken over mensensmokkel, Mothers Crossing, voor France 2. Daarna vroeg de VRT mij of ik iets wilde doen over het Heizeldrama, twintig jaar later. Toen linkte het meteen weer met de BBC. Die documentaire was meteen internationaal gelanceerd.”

“Na die Heizeldocumentaire wou ik opnieuw wat uitblazen en rondreizen. Ik ging naar Kosovo en daar ben ik in 2006 aan een documentaire begonnen. Er kwamen grote premières in alle Balkanhoofdsteden : Pristina, Belgrado, Skopje, Sarajevo. Op de première in Sofia heb ik Albena, mijn vrouw, ontmoet.”

“Hoe gaat dat ? Je vertrekt naar huis en laat haar achter. De goesting om haar weer te zien, brengt je terug. Op die manier reisde ik een tijd over en weer. Albena’s dochter Yana was pas tien, het was niet aangewezen om hen te verkassen naar Leuven.”

“Het rommelige van die Balkan stoort me niet, integendeel. Ik raak zelden nog opgewonden op reis, omdat het is overal hetzelfde is geworden. Overal zie je Ikea en H&M, overal dezelfde winkelstraten. In Bulgarije zijn die er nog maar weinig. Daar hebben ze nog grote markten waar iedereen zijn eten koopt. Voor mij is dat exotisch. Middenin de stad hebben we achter het huis een kleine rustige tuin, we stoken met een houtkachel. We leiden we een ruraal leven in het centrum van Sofia. Maar ik mis mijn vrienden wel. Om de paar maand komen we over en weer naar Leuven.”

“We denken erover om terug te keren, minder voor mezelf dan voor Albena en Yana. Yana zou hier meer kansen hebben. Muziekschool, jeugdbeweging : alles wat daar vroeger officieel georganiseerd was, is nu privé en onbetaalbaar voor ons. Zij genieten in Leuven van het feit dat alles netter is. Ze kennen de afgrijselijke saaie nadelen van dat goed georganiseerde leven nog niet.”

“Mensen die mij goed kennen, zijn niet verbaasd dat ik mij gesetteld heb met Albena en dat ik nu een dochter heb. Die zeggen : ‘Eindelijk !’Ik ben helemaal niet de rusteloze reporter zoals sommigen denken. Ik was altijd op zoek, dat is waar. Maar ik was op zoek naar rust, en die heb ik nu gevonden. Al denk ik vaak dat Albena mij heeft gevonden, mij, het jongetje.”

SCHOONHEID – LELIJKHEID

“Schoonheid is puurheid. Schoonheid is waarheid. En schoonheid is kracht. Als ik zo hard aan mijn documentaires werk, is dat omdat ik denk dat hoe schoner en afgewerkter iets is, hoe groter het waarheidsgehalte en de kracht ervan wordt. Schoon, puur en waar hangen voor mij nauw samen.”

“Als je ziet wat er allemaal op het scherm komt en gepubliceerd wordt, merk je dat de lat steeds lager ligt. Toen Wittekerke op VTM opstartte, kreeg het productieteam elf opnamedagen om één aflevering te maken. Iedereen vond het schitterend, toen het contract werd gesloten kregen ze nog maar negen opnamedagen. Het moest niet prachtig zijn, goed was al genoeg.”

SCHOONHEID – LELIJKHEID

“Domheid stoort me. De weigering tot nadenken, om wat verder te kijken dan je neus lang is. Maar ik begrijp ik dat de drang afzwakt om te zoeken hoe de dingen in elkaar zitten. Dat je je laat inkapselen door banale dingen en niet meer zoekt naar manieren om meer met je leven te doen. Iedereen leeft zijn leven zoals hij kan. Ook ik ben van nature lui.”

“Na de jaren ’60 en ’70, die werkelijk a window of opportunity waren, is de macht van het rendement gekomen, waarbij het snel goed genoeg is.”

“Als ik kijk naar het journaal op VTM of VRT stel ik me vragen. Ik versta gewoon niet dat mensen daar genoegen mee nemen. Dat collega’s dat nog willen doen ! Maar je loopt vast, je hebt kinderen, en een huis af te betalen. Als ik Albena twintig jaar geleden had ontmoet, had ik mij misschien ook vastgereden.”

“Ik probeer de dingen die ik interessant vind te blijven doen, al is het steeds moeilijker om ze te slijten. Ik geloof dat wat ik doe waarde heeft, alleen wou ik dat er meer mensen dat ook vonden, dan zou ik mij minder alleen voelen. Ik wil niet in mijn eentje de wereld veranderen, in eerste instantie doe ik wat ik graag doe.”

WIJSHEID – DWAASHEID

“Wijsheid vind ik in gesprekken met vrienden. Dat is niet alleen maar innemen, je kunt je ideeën laten botsen en echt doorpraten. Je moet niet van nul beginnen omdat je een geschiedenis hebt waarop je kunt verder bouwen. Het Bulgaars ben ik niet machtig, dat maakt het gesprek met anderen ginder niet gemakkelijk. Buiten mijn vrouw heb ik daar niet echt vrienden. Gelukkig kan ik veel kwijt bij Albena, maar één iemand om mee te praten is toch wat schraal.”

“Voor vrienden ruim ik plaats in. Als ik in België ben, probeer ik de mensen te zien die ik graag heb. Hun liefde en vriendschap is mij meer waard dan de eer van prijzen die ik met mijn documentaires won.”

“Wijsheid is niet noodzakelijk in woorden te vatten. Het kan ook emotionele wijsheid zijn. Als ik een film ongelooflijk mooi vind, dan veronderstel ik dat die ervaring een laag toevoegt aan een soort standaard in mijzelf, waarmee ik dingen beoordeel.”

“Professioneel heb ik geleerd kritisch te zijn voor mezelf en de dialoog met mezelf te voeren, anders evolueer je niet meer. Omdat ik een loner ben, slaag ik daar soms toch wel in.”

“Mijn vrienden zeggen dat ik veel harder, rechtlijniger en princi-piëler ben dan ik mij soms zelf kan voorstellen. Toen ze mij daar vier, vijf jaar geleden attent op maakten, ben ik erover beginnen na te denken. Het is goed of het is slecht : inderdaad, tussen wit en zwart zit maar weinig ruimte.”

WIJSHEID – DWAASHEID

“Wie mij ziet voetballen, krijgt een andere kijk op mij. Als ik aan sport doe, ben ik zot en enthousiast. Sport is belangrijk, als ik mijn leven wat beter zou georganiseerd krijgen, was er meer plaats voor. Maar in Sofia is fietsen of lopen nauwelijks mogelijk. Er is niet één trottoir dat recht ligt en het is een drukke, vervuilde stad. Op de fiets word je er omver gereden.”

“De speelvogel in mij vindt het plezant om creatief te zijn met kinderen. Voor Yana’s verjaardag een speurtocht in elkaar steken bijvoorbeeld. Of samen knutselen. Verhalen verzinnen, straks ook voor Elena-Mie. Als ik geld genoeg had, zou de verleiding heel groot zijn om de komende jaren enkel met Elena-Mie bezig te zijn.”

“Ik kan het iedereen aanraden om op rijpere leeftijd kinderen te krijgen. Albena zegt ook dat ze er nu veel meer van geniet dan toen Yana werd geboren. Elena-Mie heeft veel meer een plaats in haar leven, bij haar eerste dochter was ze nog op zoek naar zichzelf en naar een carrière. Elena-Mie is een bewuste keuze waarvan we allebei genieten. Ik hoop alleen dat ik lang genoeg leef, zodat ze geen afscheid van mij moet nemen als ze 18 of 22 is. Dat gevoel verergert als ik mijn vader zie. Hij is nu 68 en heeft alzheimer, het begon toen hij 62 was.”

“Als ik pech heb, hebben mijn dochter en ik samen nog twintig goede jaren, maar je hebt dat niet in de hand. Iedereen leeft zijn leven zoals het hem gegeven wordt. Als ik zou sterven op het einde van Elena-Mie’s tienerperiode, zou dat spijtig zijn. Maar mensen zijn plooibaar en mijn dochter zal haar weg ook wel vinden zonder mij.”

KRACHT – ZWAKTE

“Waar mijn kracht om door te gaan vandaan komt, weet ik echt niet. Soms ben ik bang dat het opdroogt. Vrienden hebben, en een vrouw die je graag ziet, dat geeft energie en steun. Maar er zit toch iets anders in me dat me voortstuwt. Jan Wauters zei ooit dat West-Vlamingen zo’n moeite moeten doen om weg te raken uit de klei, dat ze blijven doorgaan. Hij had het over Museeuw en consorten. Maar er is wel iets van aan. Ik ben een lastig en koppig mens en heb het moeilijk met bazen.”

“Aan mijn opvoeding ligt het zeker niet. Toen ik besliste om te freelancen, kreeg ik het aanbod om les te geven. Mijn lerarenopleiding heb ik bewust niet afgemaakt omdat ik dat niet wou. Mijn pa vond dat niet zo erg denk ik, dat was een avonturier in zijn hoofd. Maar ons moeder was bang voor dat losse, dat vrije. Albena zegt dat ik mijn moeder onderschat. Misschien heeft ze gelijk. Mijn ouders hebben me immers altijd de veiligheid gegeven om te doen wat ik wou. Ze hebben mij het vangnet geboden om te kunnen beginnen als freelancer.”

KRACHT – ZWAKTE

“Mijn durf is één procent groter dan mijn angst. Daarmee kantelt het altijd de goede kant op. Mijn plichtsgevoel tegenover het idee dat ik uitwerk, is toch juist iets groter. In die zin speelt de katholieke opvoeding die ik kreeg een grote rol. Je mag je verantwoordelijkheid tegenover de ideeën die je wilt verkondigen niet ontlopen, is mij geleerd. Ik ben het ook helemaal niet eens met wie zegt dat het privéleven van de politici privé moet blijven. Als je op de tribune staat en verkondigt hoe het voor anderen moet gaan, dan moet dat privéleven kloppen. Ik heb ook van alles uitgespookt, maar ik heb mezelf nooit voorgesteld als de pater die nooit iets mispeutert.”

“Schijnheiligheid, daar kan ik niet tegen.”

Door Tessa Vermeiren I Foto’s Saskia Vanderstichele

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content