Fawlty Towers, the sequel

De historische sitcom is al jaren oud, maar hilarische hoteleigenaar John Cleese zorgde recentelijk voor een de facto vervolg, door zijn eigen wijnprogramma in de ban te slaan. De 60 minuten durende show, John Cleese’s Wine for the Confused gedoopt, is nog maar net ingeblikt. Cleese demystifieert daarin de praktijk van wijn kopen, opslaan of serveren en speelt onder andere een sketch van een wijnober en zijn onfortuinlijke gast. Maar nu vindt John, die in Santa Barbara woont waar ook alle opnames gebeurden, dat het tv-programma ’te lokaal’ en ’te specifiek Californisch’ is. “Alle domeinen die ik heb bezocht liggen op hooguit een uurtje rijden van Santa Barbara. Wie is daarin geïnteresseerd ?” sabelt hij zijn eigen geesteskind in de beste Fawlty Towers-traditie neer. En hij verbood meteen dat de wijnshow op het Britse scherm verschijnt. Andere Europeanen zijn gelukkiger, want het programma werd ondertussen wél reeds verkocht in Scandinavië, Nederland, Australië en Japan.

De ziel van de fles

Geen maand vloeit voorbij of we botsen op een ‘malle’ wetenschapper die een volslagen nutteloos wijnonderzoek pleegt. Neem nu Dr. Karl Blanks, nochtans afgestudeerd aan de universiteit van Cambridge. Jaren brak hij het hoofd over de vraag waarom in sommige wijnflessen een holte zit (in vakjargon : de ziel van de fles) en waarom andere exemplaren gewoon een platte bodem hebben. Blanks trok dus gewapend met een notepad en een speciaal ontworpen meetstok naar de supermarkt om deze holte exact te peilen bij honderden wijnflessen. Na een grondige statistische analyse komt hij op de proppen met de volgens hem revolutionaire stelling dat de diepte van deze ‘ziel’ geen urban mythe is, maar wel degelijk een indicatie voor de prijs. Flessen van minder dan 5 pond, zo klinkt het, hebben namelijk geen of een kleinere holte dan de duurdere flessen tot 10 pond. Op zijn website riep Blanks enthousiast uit : “I’ve discovered a fact about wine !” en presenteert er meteen de wiskundige formule, die deze relatie tussen ‘flessenziel’ en ‘prijskaartje’ uitdrukt, althans voor de Britse grootdistributie :

nPrijs van een fles rode wijn =

(Diepte van holte in mm + 5,065a) / 4,3144

n Prijs van een fles witte wijn =

(Diepte van holte in mm + 5,065a) / 4,3144 – 1,46a

Een gekregen wijn taxeren

Vanwaar nu in hemelsnaam die euforie ? Als Dr. Blanks ons gebeld had, hadden we hem meteen kunnen uitleggen dat er effectief een relatie bestaat : een fles met een diepe ziel zal vrijwel altijd duurder zijn, ook al blijkt de oorspronkelijke functie van deze holte historisch verminderd. De ziel is vooral bestemd om het (natuurlijk) sediment of bezinksel dat een kwaliteitswijn-met-potentieel afwerpt wanneer hij jaren op fles rijpt op te vangen. In veel gevallen is een fles met holte dus pure oogverblinding, want zinloos, omdat de wijn in kwestie jong gedronken moet worden. Maar een struisere fles met ziel – die aan de bottelaar ook objectief méér kost – wekt bij de consument natuurlijk meer vertrouwen dan een platbodemexemplaar.

Mijn grootste wrevel bij dit soort pseudostudies komt echter van de motivatie. Zo poneert Blanks dat, dankzij zijn wiskundige knobbel en vooral muggenzifterij, we straks onder meer automatisch kunnen zien of we van onze relaties of vrienden “een goede dan wel duurdere fles cadeau krijgen, want goedkope flessen hebben statistisch bewezen geen of een geringe holte.” Zijn er dan écht geen nijpender problemen in onze samenleving die dringend geanalyseerd moeten worden ?

Aanval op koning kurk

Kasteeleigenaars, zeker in Bordeaux, moeten in deze moeilijke exporttijden steeds méér marketeer dan wijnmaker zijn. In dat opzicht verdient Jean-Luc Zell, manager van Château d’Agassac uit de Haut-Médoc, alvast een grote pluim. Op een moment dat er wereldwijd een titanenstrijd bezig is tussen de aanhangers van ‘natuurkurk’ en van alternatieve flessensluitingen – met de screwcap, stelvin of schroefdop als grote uitdager van de klassieke kurk – komt hij namelijk met een commercieel briljant idee : waarom klanten niet zélf laten kiezen welke sluiting ze verkiezen ? Gespecialiseerde handelaars die zijn oogst 2004 (die momenteel nog in de eiken barriques drijft en pas tegen 2007 effectief op de markt komt) straks en primeur reserveren, krijgen de keuze of ze hem onder kurk dan wel schroefdop laten bottelen. “Ik ben overtuigd van de waarde van de screwcap en hoop dat we op een dag onze hele productie kunnen bottelen zonder kurk”, zo verklaarde Zell onlangs. “Ik hou natuurlijk zoals iedereen van het geluid van een kurk, maar ik hou niet van de smaak van een slechte natuurkurk.”

De eerste reacties op deze unieke service blijken héél positief. Naar verluidt zou zo’n 15 procent van de bestellers effectief voor de schroefdop kiezen, vooral dan Amerikaanse klanten. Het grootste weigerfront situeert zich bij de Franse négociants en inkopers.

Nochtans lijkt door deze Agassac-aanpak de dam definitief gebroken. Verleden jaar al bottelde André Lurton een deel van drie (witte) graves crus classés met screwcaps in plaats van kurk, maar voor rode bordeaux bleef deze sluitingstechniek nog redelijk revolutionair. Alhoewel ook Château Margaux reeds geruime tijd experimenteert met schroefdoppen bij een deel van zijn Pavillon Rouge. Als straks duidelijk wordt welk (smaak)effect dit heeft op deze deuxième vin, is de kans dus groot dat ook Margaux een deel van zijn productie ‘ontkurkt’. En dat de zwijgende meerderheid meteen massaal volgt…

Frank Van der Auwera