Haar literaire debuut kwam er door toedoen van Francis Ford Coppola en werd meteen een bestseller. Zeven jaar later schreef Melissa Bank de waardige opvolger, ‘Wonderland’. Over hoe ook slimme jonge vrouwen moeilijk greep op het leven krijgen.

:: Melissa Bank, Wonderland, uitg. Cargo, 325 p., 18,50 euro. Vanaf 24 juni in de boekhandel.

De Bridget Jones voor de denkende vrouw”, zo beschreef een Amerikaanse recensent The Girls’ Guide to Hunting and Fishing. Meteen werd Melissa Bank (1961) tot de moeder van de zogenaamde chick lit gebombardeerd, wat ze niet echt een eer vond. Nu is The girls’ guide… ook wel een enigszins misleidende titel en de wat slappe Nederlandse vertaling Vrouw zoekt man al helemaal. Want Banks heldinnen zijn niet zozeer op zoek naar Mr. Right, maar naar zichzelf. Neem nu Sophie Applebaum, het hoofdpersonage van Wonderland. Bij het begin van het boek is Sophie twaalf. Ze is joods, maar wil geen bat mitzvah, ze is verstandig, maar geen hoogvlieger op school. Later sukkelt ze in de uitgevers- en de reclamewereld, maar een glamoureuze carriĆØre kun je het niet echt noemen.

Wat Sophie wĆ©l goed kan, is haar relaties met anderen uitpluizen. Met haar wijze vader, die jong sterft, maar onmiskenbaar een stempel drukt op haar relaties met mannen. Met haar moeder, die na vaders dood tot Sophies grote ontsteltenis een relatie met een getrouwde man aanknoopt. Met haar oudere broer, een charmeur die niets verkeerd kan doen en haar jongere broer die met een orthodoxe jodin trouwt. Met haar oma die pas een warme vrouw wordt als ze dementeert. Met vriendinnen, die zonder uitzondering mooier, cooler of zelfverzekerder zijn en met mannen, met wie het na de eerste razende verliefdheid toch weer afspringt… Sophie is geen underdog, daarvoor heeft ze te veel humor en gevoel voor eigenwaarde, maar ze is een complexe jonge vrouw die moeizaam haar draai zoekt in een maatschappij waar normen en waarden op de helling staan. In die zin is ze minder hilarisch, maar wel oneindig veel herkenbaarder dan de karikatuur Bridget Jones.

Er is ook een duidelijk verschil tussen Vrouw zoekt man en Wonderland, alsof het tweede boek door een wijzere, gelouterde vrouw geschreven is. Melissa Banks vader stierf aan leukemie, er zijn geruchten dat ze net als de heldin van haar eerste boek borstkanker overwon. Niet dat je daar tijdens een interview veel over te weten komt. Bank is vriendelijk en bedachtzaam, spreekt niet in spitse oneliners zoals je van een joodse Manhatanite zou kunnen verwachten. Pas bij het uittikken van de tape merk je hoe goed ze is in het ontwijken van persoonlijke vragen.

Sophie is niet dom, ze heeft een flinke dosis sociale intelligentie. Toch is ze niet bepaald een succes, niet in relaties, noch in haar werk. Waaraan ligt dat toch ?

IIk denk dat er veel slimme mensen zijn die hun draai niet echt vinden in het leven, alsof er niet echt een thuis is voor hun soort intelligentie. Het clichĆ© wil dat een mens dĆ© job vindt die hem voldoening geeft en dat hij daarin carriĆØre maakt. En dat hij daarnaast ook een web van mensen om zich heen creĆ«ert bij wie hij zich goed voelt. In de realiteit rollen de meeste mensen toevallig ergens in en maken daar dan maar het beste van. Sophie is een van de velen die moeilijk een niche vindt voor zichzelf.

Misschien neemt ze zichzelf niet ernstig genoeg.

Ze heeft aanleg voor zelfkritiek. Dat is typisch joods en typisch vrouwelijk. Je moet niet alleen goed zijn, je moet de buitenwereld ook overtuigen dat je goed bent. Mensen die het maken zijn vaak niet slimmer of talentrijker dan anderen, maar ze hebben de gave van zelfpromotie. Zo ken ik er veel, maar ik kan niet zeggen dat ik ze aardig vind, ik probeer ze zoveel mogelijk te mijden.

Sophie vindt iedereen cooler dan zichzelf.

Misschien is coolness wel de meest overschatte eigenschap van deze tijd. In de juiste kleren in de juiste tent staan, wat is daarvan de verdienste ? Een van de dingen die je je realiseert als je ouder wordt, is dat de mensen die je lang cool vond het niet echt zijn. De mensen met wie je lol kunt hebben zijn ‘gewoon’. Ik wou zeggen : zijn ‘echt’, maar dat woord wordt tegenwoordig ook al zo vaak misbruikt.

U schildert een nogal deprimerend beeld van de wereld van reclame en copywriting.

Ik heb copywriting gedaan (onder andere voorMcCann- Erickson) en geloof me, in mijn boek heb ik de reclamewereld leuker en opwindender voorgesteld dan hij is. Het is een harde industrie waar een hoop getalenteerde mensen die geen andere manier vinden om creatief te zijn uiteindelijk belanden. Toen ik een contract op zak had voor mijn eerste boek, ging ik afscheid nemen van mijn collega’s. Ze vonden het geweldig voor mij dat ik eruit geraakt was, alsof copywriting een soort strafkamp was. Een tijdlang deed ik overdag aan copywriting en ’s nachts schreef ik verhalen. Dat was hard, maar eens ik de vermoeidheid overwonnen had, gaf het schrijven van fictie mij heel veel terug. Die voldoening heeft copywriting mij nooit geschonken.

Hebt u er nog iets aan gehad ? Qua leren schrijven, bedoel ik.

Ik ben er een betere eindredacteur van mijn eigen werk door geworden. Op school schreven we er maar op los. In advertising word je per woord betaald, of het nu om een krantenadvertentie of een televisiespot gaat. Het enige wat je te horen krijgt, is : “Minder kopij ! Korter, korter !” Je leert zoveel mogelijk te zeggen in zo weinig mogelijk woorden. En je kweekt een zeker respect voor de lezer, die je tekst eigenlijk helemaal niet wil lezen. Voor een schrijver is dat een worstcase scenario ; je kunt dus maar beter heel erg je best doen en zo toegankelijk mogelijk schrijven. Het voorkomt dat je zelfgenoegzaam wordt.

Hoe bent u met Francis Ford Coppola in contact gekomen ?

Hij kende mijn werk uit kleine literaire tijdschriften. Het eerste verhaal van Vrouw zoekt man schreef ik in opdracht, voor zijn magazine Zoetrope, een soort kweekvijver voor jong talent. Van twee verhalen heb ik later op vraag van Coppola een scenario gemaakt, maar ik vrees dat dat niet mijn stiel is. In de filmbusiness moet je heel veerkrachtig zijn. Iedereen heeft zijn zeg over je werk, je bent nooit klaar. Ik heb dat filmscenario geschreven en een pilootaflevering voor een televisieserie en de ideeĆ«n van sommige executives waren te absurd voor woorden. En voor zo’n gril moest je dan alles omgooien. Het is geen goede industrie voor iemand als ik. Niets wat ik schrijf komt ooit gemakkelijk.

Wordt uw eerste boek nu verfilmd ?

Coppola heeft de rechten op mijn scenario en daar heb ik al lang niets meer over gehoord. Er is ook sprake van een andere film, op basis van een ander scenario en die zou wƩl doorgaan. Maar ik zal het geloven als ik het zie. In de filmwereld wordt heel veel gebabbeld.

Wonderland geeft een heel ander beeld van single zijn in New York dan bijvoorbeeld ‘Sex and the City’.

Ik weet niet waar Candace Bushnell haar informatie haalt, maar zeker niet van iemand uit mijn omgeving. Ik ken niemand die zo goed op stiletto’s loopt als Carrie en co. Of zoveel geld kan uitgeven aan kleren en schoenen. En elke dag gaan lunchen en dineren zonder moddervet te worden.

Hoe komt het toch dat verstandige vrouwen, niet onaantrekkelijker dan andere, hun weg niet schijnen te vinden in relaties ?

Er is een grote verschuiving aan de gang in de manier waarop mannen en vrouwen met elkaar omgaan. Wat alles op losse schroeven gezet heeft, is dat vrouwen financieel niet langer afhankelijk zijn van mannen. Mannen zijn een optie geworden in plaats van een noodzaak. Er zijn nu zoveel dingen die vrouwen zichzelf kunnen geven, ze hebben zelfs geen partner meer nodig om een kind te krijgen. Maar voor de meeste vrouwen zijn mannen nog wel essentieel voor de liefde. Hoofd en hart botsen. Vrouwen die financieel onafhankelijk zijn, maar emotioneel niet aan hun trekken komen. En mannen die er ook niet meer wijs uit raken. Wat willen ze nu eigenlijk van ons ? Trots is heel belangrijk voor mannen, je moet ze in hun waardigheid laten. Het rolmodel van onze moeders en vaders werkt niet meer, we moeten zelf onderweg uitvissen wat we willen behouden en wat we willen veranderen.

Sophie ondervindt bij het ouder worden steeds meer druk van haar omgeving om toch maar te trouwen.

Dat heb ik zelf ook ondervonden. Vrienden die beweerden dat ik te veeleisend was. “Wat is er in hemelsnaam mis met die man ? Hak de knoop toch door als je echt een relatie wilt.” Als ik zei dat ik op zoek was naar iemand die ik zielsgraag zou zien, werd dat afgedaan als romantisch gezwijmel. De boodschap was : je bent volwassen, het is tijd om die illusies op te geven. Maar het ging niet om illusies ; ik wilde gewoon iemand vinden die ik respecteerde en door wie ik me echt geappre- cieerd voelde. ( lacht) Ik heb er behoorlijk lang over gedaan om die te vinden.

Je was niet blij toen Vrouw zoekt man als chick lit bestempeld werd.

Ik viel bijna van mijn stoel toen ik het las. Als John Updike over het dagelijkse leven van een man uit de middenklasse schrijft, heet dat toch geen guy’s lit ? De term chick lit houdt een beperking in, alsof het boek alleen bedoeld is voor vrouwen die een soortgelijk leven leiden als het hoofdpersonage. Chick lit klinkt ook een beetje als een comic. En ja, er zit humor in mijn boeken, maar ze gaan over meer dan over een paar kilo’s aankomen of de juiste kleren vinden om aan te trekken. Wonderland gaat over volwassen worden. Als je jong bent, weet je ook wel dat je erge dingen kunnen overkomen, maar je gaat ervan uit dat ze veraf zijn. Als je wat ouder wordt, ondervind je dat pijn en verdriet soms verdraaid dichtbij zijn, dat je leven op elk moment onderuit gehaald kan worden.

Wat mij intrigeerde in Wonderland was de vaderfiguur. Hij zegt niet veel, blijft meestal op de achtergrond en toch is hij een soort ijkpunt voor zijn dochter.

Volgens mij is dat de manier waarop vaders belangrijk zijn. Zo was het in elk geval bij ons thuis : vader werkte hard, hij was er niet vaak en als hij er was, wilde iedereen zijn advies. Eigenlijk was hij in het huishouden een soort vip van wie wij kinderen af en toe een glimp opvingen. Daarom hadden zijn interventies ook veel meer impact dan die van moeder, die er altijd was. Het domme van een interview is dat ik nu niet kan vragen wat voor man jouw vader is. Dan zou dit een echt gesprek worden. Heel frustrerend is dat, alsmaar vragen moeten beantwoorden. Jarenlang zat ik in mijn eentje te schrijven en was er niemand in mijn mening geĆÆnteresseerd en nu moet ik de wijsheid in pacht hebben en het liefst nog een beetje entertaining zijn ook. Ik heb het er nog altijd moeilijk mee.

Succes doet rare dingen met mensen.

Meer nog : het verandert veel mensen in absoluut crapuul. Heel slecht voor het karakter. Ik vind het ook moeilijk om bevriend te zijn met beroemdheden, zelfs als ik ze graag heb. Mensen die gewend zijn om vereerd te worden, kunnen over het algemeen heel slecht luisteren. Ze gaan ervan uit dat wat zij te vertellen hebben belangrijker is.

Maar u bent zelf een beroemdheid.

Niet in de zin dat ik op straat herkend word. Maar zelfs ik heb ondervonden dat succes menselijke relaties aantast. Als ik vroeger op een feestje iemand tegenkwam met wie het niet echt klikte, ging ik gewoon een drankje halen en ik was er vanaf. Maar toen ik na de publicatie van mijn eerste boek in bepaalde kringen bekend raakte, lukte dat niet meer. Mensen met wie ik niets gemeen had, van wie ik zelfs vermoedde dat ze me niet echt aardig vonden, zogen zich aan me vast. Dan wordt het heel moeilijk om op een normale manier met elkaar om te gaan. Heel vreemd, succes is als een training om een bitch te worden, terwijl afzien en tegenslagen verwerken je maken tot de mens die je graag wilt zijn. Het beste dat je kan overkomen is dat je het gevaar erkent en je opnieuw wordt wie je vroeger was.

Slijt het ook niet ?

Gelukkig wel. Ook in de VS is mijn tweede boek op dit ogenblik nog niet uit en na twee jaar hou je op met beroemd te zijn.

Behoorde beroemd zijn tot uw aspiraties toen u begon?

Absoluut niet. Wat ik wilde was wegraken uit de reclamewereld. En net genoeg aandacht van critici trekken om als schrijver een job aan de universiteit te krijgen. Ik was stomverbaasd toen Vrouw zoekt man aan 26 landen verkocht werd. Waar al die aandacht mij aan deed denken was mijn schooltijd, toen iedereen mij aanstaarde als ik te laat was voor gym. Wonderland is de grote test. Je kunt alle persaandacht van de wereld krijgen, als het publiek je boek niet lust, raak je het aan de straatstenen niet kwijt. Mond-tot-mondreclame is het enige wat echt werkt en misschien is dat nog het eerlijkst ook.

Tekst Linda Asselbergs l Foto Charlie De Keersmaecker

“Mensen die het maken, zijn vaak niet slimmer of talentrijker dan anderen, maar ze hebben de gave van zelfpromotie.”

“Misschien is coolness wel de meest overschatte eigenschap van deze tijd. In de juiste kleren in de juiste tent staan, wat is daarvan de verdienste ?”

“Mannen zijn een optie geworden in plaats van een noodzaak, maar voor de meeste vrouwen zijn mannen nog wel essentieel voor de liefde. Daar raken mannen niet meer wijs uit.”

“Je kunt alle persaandacht van de wereld krijgen, als het publiek je boek niet lust, raak je het aan de straatstenen niet kwijt. Mond-tot-mondreclame is het enige wat echt werkt.”

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content