Niet elke yogastudio heeft veertig Rolls-Royces voor de deur en een horde Hollywoodsterren als leerling. ‘Bikram’ heet de succesformule die nu ook in Amsterdam is gelanceerd.

:: Bikram Yoga, Ceintuurbaan 426,

Amsterdam, www.bikramyoga.nl

Het is zo’n veertig graden in de New Yorkse yogastudio. De vrouwen dragen een hesje of slechts een sportbeha met een korte broek. De heren houden het op een sport- of zwembroek ; T-shirts zijn toegestaan, maar niet zinvol want ze zijn na een kwartier doordrenkt met zweet. Als de docent binnenkomt, gaat iedereen staan voor de ademhalingsoefeningen, het begin van een anderhalf uur durende sessie Bikram-yoga waarin elke keer dezelfde 26 posities worden afgewerkt. De hitte, onder meer bedoeld om de spieren te versoepelen, kan beginners wel eens te veel worden en zij krijgen dan ook het advies even te gaan zitten in geval van duizeligheid. “Het belangrijkste van de eerste keer is dat je het negentig minuten in deze ruimte uithoudt.”

Al een paar jaar is de methode een hit in het Amerikaanse yogacircuit, en dat is te danken aan de omstreden bedenker Bikram Choudhury (57) die een oosterse traditie combineerde met westerse ondernemingszin. Zijn eerste studio in Los Angeles werd na de opening dertig jaar geleden een lokaal fenomeen met film- en rocksterren als ‘leerlingen’. Yoga, in de jaren zeventig en tachtig in de VS nog een bescheiden fenomeen met een hoog sandalengehalte, kwam in de jaren negentig tot grote bloei toen een miljoenenpubliek op zoek ging naar combinaties van spiritualiteit en lichaamsbeweging. Bikram boerde goed en leidde in de afgelopen jaren zo’n tweeduizend docenten op (tegen vijfduizend dollar) die na een cursus van negen weken de blijde boodschap verder konden verspreiden. Er zijn nu meer dan zevenhonderd goedgekeurde studio’s in de VS en elf andere landen. Recentelijk opende in Amsterdam de eerste vestiging in de Benelux.

Bikram was in India op zijn elfde nationaal yogakampioen, maar kwam een paar jaar later in fysieke problemen toen zijn knie tijdens een oefening werd verbrijzeld door een vallend gewicht. Artsen vreesden dat hij nooit meer zou kunnen lopen, maar samen met zijn meester Bishnu Ghosh selecteerde hij 26 van de meer dan tachtig bekende yogaposities die gewrichten, geest, spieren en allerlei organen gezond moeten houden, en plaatste ze in een bepaalde volgorde. Het werkte. Bikram begon zijn loopbaan als yogadocent. Op uitnodiging van Shirley MacClaine, die in India al bij hem had getraind, kwam Bikram in 1971 naar de VS om van daaruit “de wereld te genezen”.

Veertig Rolls-Royces

Het invloedrijke Yoga Journal noemde hem de bad boy van de sector, vanwege zijn ongebruikelijke werkwijze. Yoga was immers een meditatieve, spirituele bewegingskunst, gericht op innerlijke en fysieke groei, en wars van competitie, prestatiedrang en materialisme. Bikrams yoga doet helemaal niet aan meditatie of gezang, en de man is dol op materie. Van het geld dat binnenkwam via (docenten)cursussen, donaties, boeken, geluids- en videobanden, kledij en accessoires, kocht hij veertig Rolls-Royces, een landhuis in Beverly Hills, en een immense yogastudio. Geneugten die hij graag aan de wereld laat zien wanneer er een tv-ploeg op bezoek komt.

Als eerste en enige heeft hij een yogarichting voorzien van een persoonsnaam, en volgens goed kapitalistisch gebruik heeft hij die naam ontwikkeld tot een merk met logo. Bovendien heeft hij zijn methode gepatenteerd. Dat deed zijn Amerikaanse collega’s pas echt gruwen, want was yoga niet een vijfduizend jaar oude gift aan de mensheid ?

Bikram vindt echter dat het geheim van zijn aanpak schuilt in de selectie, volgorde en uitvoering van de posities, en hij is ervan overtuigd dat een verkeerde of slordige toepassing kan leiden tot ongelukken. Als je recente berichten uit Engeland mag geloven, is dat geen bluf. Osteopaten en chiropractors krijgen er de laatste jaren veel patiënten die aan ondeugdelijke yogaklassen knie-, rug- en nekklachten hebben overgehouden. Bikrams copyright moet zoiets voorkomen, zegt hij. Studio’s die zijn naam en/of methode zonder toestemming gebruiken, kunnen rekenen op een rechtszaak.

Zijn yoga wordt wel vergeleken met Power yoga of Ashtanga, dat ook het accent legt op hard werken en zweet, en niet op meditatie of esoterisch gezang. Sommige posities zijn identiek, de verschillen zitten in de uitvoering. Bikram schrijft voor dat elke positie een bepaald aantal seconden wordt vastgehouden en dat (bijna) elke positie twee keer wordt uitgevoerd. Tussen elke positie moet kort worden gepauzeerd zodat zuurstofrijk bloed heilzaam werk verricht in het lichaam. En met al dat gezweet in de hete studio worden, net als in de sauna, allerlei kwalijke stoffen afgevoerd, aldus Bikram.

Bij Ashtanga gaat de student over van de ene in de andere positie, vaak zonder die een bepaalde tijd vast te houden. Volgens John Golterman, een yogadocent in New York die drie jaar geleden overstapte van Ashtanga op Bikram, is de eerste soort riskanter dan de tweede. Hij acht het zeker nuttig voor atleten en beoefent het zelf nog, maar beginners moeten oppassen voor blessures. En voor foute docenten, want Ashtanga is niet gereguleerd.

Overtuigend, maar niet bewezen

Maar wérkt de aanpak van Bikram ook ? Volgens Marc Darrows, arts bij een medisch centrum in Los Angeles, is de hete studio een goed idee omdat het bindweefsel rond de gewrichten dan zachter en daardoor flexibeler wordt. Zijn collega Lewis Maharam vertelde een krant dat de warmte goed is voor de spieren omdat ze de circulatie stimuleert van zuurstofrijke rode bloedlichaampjes. Met meer zuurstof kunnen spieren meer werk verrichten, en de beste manier om dat bloed in het weefsel te laten doordringen, is strekken. “Yoga zal zeker helpen bij de verbetering van circulatie en flexibiliteit, en zorgen voor een betere gezondheid. Het kan kwalen niet verhelpen, maar wel de symptomen bestrijden.”

Of Bikram gelijk heeft als hij garandeert dat de trouwe bezoeker van de beginnersklas zal worden bevrijd van “chronische symptomen”, is nooit wetenschappelijk onderzocht. Wel zijn er getuigenverklaringen.

Docent Golterman stapte over naar Bikram toen hij zag dat de gezondheid van de beoefenaars van Bikram meer vooruit-ging dan van andere soorten. “Als je dit ten minste vier keer per week doet, zie je gegarandeerd grote positieve veranderingen. Bikram-yoga geeft je je lichaam terug, of je geest, of je emoties. Wat uit balans is, wordt vanzelf aangepakt. Het gaat veel sneller dan andere vormen, en in het marktgerichte Westen zien we graag snel resultaat.”

Otto Cedeno, ook in New York, vertelde dat hij tien jaar lang medicijnen tegen astma had gebruikt en dat een oude hernia met injecties werd bestreden. Na een strak Bikram-regime heeft hij de medicijnen niet meer nodig, en is zijn rug zo goed dat hij nu zelf yoga doceert. Een verslaggever van het blad Body & Soul stuitte in een studio in Massachusetts op ongebruikelijke yogaklanten als bouwvakkers, brandweerlieden en politieagenten. Een van de bouwvakkers kon aanvankelijk zijn arm niet optillen wegens een slijmbeursontsteking en niet op zijn tenen staan door artritis, maar na twee maanden van bijna dagelijkse Bikram-oefeningen waren beide symptomen verholpen.

En de verslaggever van dit Belgische weekblad beteugelt zijn hernia weliswaar met fysiotherapie, maar heeft toch regelmatig last van een pijnlijke en stijve onderrug. Een kalme vorm van yoga bracht eerder weinig verlichting, maar na een week van dagelijkse, voor de onderrug aangepaste Bikram-yoga gaat het een stuk beter. Dat wordt een hete winter.

Tekst Jim Schilder

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content