Marimekko is terug : de vermaarde Finse stoffenfabrikant staat weer volop in de belangstelling. De sterke kleuren en motieven van deze noorderlingen zorgen – opnieuw – voor een breuk met het wat saai geworden minimalisme.

www.marimekko.fi

Literatuur: ‘Marimekko : Fabrics Fashion Architecture’, Marianne Aav,

Yale University Press, 2003.

‘Scandinavian Design’, Charlotte & Peter Fiell, Taschen, 2002.

‘Design Directory : Scandinavia’, Bernd Polster,

Universe Books, 1999.

Verkoopinfo p. 226.

Twee gordijnstoffen. Iltapävä is ontworpen door Erja Hirvi en heeft een gestileerde boom als motief (links, 35 euro/meter) ; Lokki is een oorspronkelijk ontwerp uit 1961 van Maija Isola (rechts, 35 euro/meter). Bij Decoratien Guild Bailleux.

Rechts: Op een plastic placemat (9,80 euro) ligt een babyset : een plastic slabbetje (7,80 euro), een bordje en een beker (36,85 euro/set). Bordje en beker zijn microgolfbestendig. Het motief Unikko (klaproos) werd ontworpen door Maija Isola in 1964. Alles bij Donum.Op de achtergrond een placemat in dubbelkatoen (13,50 euro, Donum) met aan beide zijden het Pohjanmaa-patroon (1950), waardoor hij dubbelzijdig gebruikt kan worden. Daarop een plaatsbord (58,75 euro) en een klein bord (15,25 euro), beide met het motief Unikko, een ontwerp van Maija Isola. Bij Callebert.

Linksonder: op de achtergrond de tafelloper Verso (25 euro), met een bamboedesign getekend door Maija Isola. Daarop ligt een schort (37 euro) en in de schortzak een ovenwant (13 euro), met hetzelfde motief. Bij Bineke de Vries Agenturen.

Midden: op de achtergrond een lange katoenen jurk Maisema (125 euro) met daarop een ovenwant (12,30 euro). Bij Callebert.

Rechts: badhanddoek voor mannen (100 % katoen, 34 euro) met daarop slippers van badstof en met leren zool (97, 50 euro). Bij Callebert.

Wist u dat de Renaissance grotendeels ons land binnensijpelde met in deze stijl versierde boekbanden uit Venetië ? Niet via imposante beelden of schilderijen van beroemde meesters, nee, gewoon met quasi onopvallende boekomslagen die toch de nieuwsgierigheid prikkelden. Zoiets gebeurt wel vaker in de kunstgeschiedenis, ook in ons recente verleden. In de jaren vijftig werden de architectuur en de design opeens veel vlotter door de introductie van de luchtige en speelse stoffen van Marimekko : er verschenen meubelen met organische vormen, en de wanden kregen frivole schilderingen. De modernisten van het eerste uur, de vooroorlogse generatie, hadden zich zo’n ontspannen stijl nooit kunnen voorstellen. Maar de dolle fifties werden een snel succes die één generatie meeging, want de kleurenweelde bleef tot in de jaren zeventig kunst, architectuur en design beheersen. Ik vermoed dat we nu aan het begin van een soortgelijke ommezwaai staan : gedaan met het zware minimalisme en straks vermoedelijk ook met de zwarte kleren. Wie creatief is, mag zich weer hullen in een druk versierd pak en kiest resoluut voor een bont interieur. Less is more verdwijnt voor een tijdje van het toneel. Deze trend ontkiemde een poos geleden bij de jonge grootstadgeneratie. De eerste frivole interieurs – met verrassend veel rode accenten – zagen we in het magazine Wallpaper. Aanvankelijk lachten moderne puristen het verschijnsel weg als ‘studentikoze kitsch’, nu nemen ze het ernstig. Zelfs gerenommeerde architecten versieren – het woord mag bijna weer worden gebruikt – hun gebouwen met voyante motieven en felle kleurvlakken : we zijn aan een kleurbad toe.

Fris en jong

Net als een halve eeuw geleden waait de frisse wind weer uit het noorden. Bovendien vanuit een door de klassieke designers onderschatte sector : de textielindustrie. Niet echt verwonderlijk, omdat je met stoffen en tapijten een gebouw aankleedt. En die domineren een interieur méér dan meubelen en andere objecten. Is het niet prachtig dat een van de toonaangevende bedrijven die destijds de wereld op stelten zette, ook nu weer voor een kleine aardbeving zorgt ? Spreek het wonderbaarlijke woord ‘Marimekko’ uit en iedereen glimlacht en denkt aan kleurrijke interieurstoffen, badlinnen en uiteraard ook kleren, want Marimekko heeft een hele generatie jonge vrouwen gekleed. Wie er in de jaren vijftig, zestig en zeventig jong, fris, modern, sexy en levendig wilde uitzien, droeg Marimekko : simpel ! Via vintage design hebben we die Scandinavische ontwerpers herontdekt, zoals Alvar Aalto en Eero Saarinen. Dat nu ook het textiel aan herwaardering toe is, merken we ook aan de cover van de onlangs verschenen designbijbel Scandinavian Design van uitgeverij Taschen : op de omslag prijkt een van de beroemde Marimekko-prints.

Marie

Het Finse bedrijf Marimekko werd in 1951 opgericht door het koppel Viljo en Armi Ratia. Omdat er in het door de oorlog geteisterde land geen nieuwe kleren te vinden waren, vatten ze het plan op om mooie en goedkope stoffen te produceren voor dameskleding. Marimekko betekent ook ‘Maries jurkje’. Aanvankelijk was Armi de hoofdontwerpster, maar ze liet zich al snel bijstaan door Maija Isola (1927-2001) die zich ontpopte tot een van de meest toonaangevende naoorlogse textielontwerpsters. Maija ontwierp de meeste interieurstoffen. De kleding werd vooral getekend door Vuokko Eskolin-Nurmesniemi, Annika Rimala en Lisa Suvanto. Het valt op dat bij Marimekko vooral door vrouwen werd en wordt ontworpen. Pas in de jaren zeventig en tachtig verschenen er enkele mannen in de ontwerpateliers, onder wie twee Japanners. De eerste ontwerpen waren zo vernieuwend, dat ze amper concurrentie ondervonden. Met de grenzeloze inspiratie van Maija en Vuokko overspoelde Marimekko de markt met zoveel verschillende motieven, dat de concurrenten aanvankelijk niet wisten wat eerst na te bootsen. In plaats van trends te volgen, zette Marimekko die zelf uit. De eerste modeshow in 1951 was een schot in de roos. De mensen waren de grijze oorlogskleuren en kunstzijde beu, iedereen viel voor het zonnige palet en de wilde patronen. Hoe modern de stoffen er ook uitzagen, Maija Isola putte veel inspiratie uit de kleurrijke Scandinavische, Slowaakse en Afrikaanse volkskunst. Deze motieven werden uitvergroot, in de verf gezet om in zeefdruk te worden aangebracht. Vanaf 1954 begon de internationale doorbraak, van in de Verenigde Staten tot op de meubelbeurs van Milaan.

Kennedy

Nadat Jacqueline Kennedy zich in 1958 in een Marimekko-jurk liet fotograferen, werd het bedrijf een fashion-icoon. Voor het meubeltextiel betekende de Wereldtentoonstelling van Brussel een doorbraak en raakte het hele Westen in de ban van Scandinavisch design. De beroemdste en meest gedurfde patronen van Maija Isola zijn echter iets jonger, ze stammen uit het midden van de jaren zestig, zoals de Kaivo (1964), Melooni (1963) en Cock and Hen (1965). Deze stoffen pasten uitstekend bij het design, de architectuur en zelfs de kunst van die tijd : Maija gebruikte het palet van de Amerikaanse en Britse pop-art. Hier en daar merk je een snuifje Andy Warhol en Georgia O’Keeffe. Vanaf de jaren zestig fabriceerde Marimekko ook de stoffen en kleren van andere ontwerpers zoals Fujiwo Ishimoto en Katsuji Wakisaka. Het bedrijf viel niet meer te negeren, zelfs Japan zwichtte voor de gewaagde prints. Door Marimekko was niemand nog bang voor wilde lijnen, felle kleuren en grillige vormen. Het hoogtepunt van Marimekko lag in de swinging sixties. Na de flowerpower en zeker vanaf de tweede helft van de jaren zeventig werden de mode en het interieur stijver en serieuzer, het bedrijf kon zich minder profileren, de collecties vielen niet meer op. Na de dood van Armi Ratia in 1979 veranderde de firma van eigenaar, maar bleef vasthouden aan het credo : anders zijn. Ondertussen profiteert de optimistische Marimekko-stijl van de hernieuwde belangstelling voor design uit de sixties. Gelukkig voor Finland bleven de ontwerpateliers en een deel van de productie in eigen land : dat is op lange termijn beter voor de economie en de eigen creativiteit. Marimekko blijft enthousiast stoffen, tassen en kleding produceren. n

Met de klok mee: op een groot T-shirt Kaysisilka (68 euro) ligt een kinder-T-shirt met hetzelfde motief (32 euro, 2 jaar). Bij Callebert. Op de stof Unikko, een van de populairste ontwerpen van Maija Isola, dit keer in blauwe tinten (35 euro/meter, Callebert), liggen twee portemonnees : een grote lichtblauwe (12,35 euro) en een kleine donkerblauwe (10 euro). Bij Top Mouton. Strandlaken Jokeri (98×180 cm, 100 % katoen, 62,50 euro) met daarop de schoudertas van canvas Värisuora (40 euro). Bij Callebert. Badkamerset in strepenmotief : klein gastendoekje (8 euro) en XL washandje (4,10 euro). Bij Donum.

Tekst Piet Swimberghe I Foto’s Diane Hendrikx I Styling Sonja Mertens